Ochrona własności intelektualnej - opracowane pytania

1) Wskaż miejsce prawa autorskiego w systemie prawa.

Prawo autorskie - to dział prawa cywilnego, obejmujący przede wszystkim normy zamieszczone w ustawie z 4.II.1994 r o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz normy zamieszczone w umowach międzynarodowych.

2) Opisz ewolucję prawa autorskiego w Polsce.

Systemy praw autorskich obowiązujących w Polsce po I wojnie światowej:
zabór niemiecki (ust. z 19 czerwca 1901 r. o prawie autorskim do utworów literackich i muzycznych, ust. Z 9 stycznia 1907 r. o prawie autorskim do utworów sztuk plastycznych i fotograficznych),
zabór austriacki (ust. z 26 grudnia 1985 r. o prawie autorskim do utworów literatury, sztuki i fotografii,
zabór rosyjski (ust. Z 20 marca 1911 r. o prawie autorskim,
zabór Spiszu i Orway (węgierska ust. Z 26 kwietnia 1884 r. o prawie autorskim).

Ust. z 29 marca 1926 r. o prawie autorskim – przystąpienie Polski do konwencji berneńskiej 28 stycznia 1920 r. wymusiło podjęcie działań zmierzających do powstania jednolitego ustawodawstwa autorskiego. W związku z tym, Ministerstwo Sztuki i Kultury w marcu 1920 r. powierzyło F. Zollowi opracowanie projektu ustawy o prawie autorskim. Po licznych debatach i dyskusjach ostateczny projekt rozpatrzony przez rząd został uchwalony przez Sejm i Senat jako ustawa z 29 marca 1926 r. o prawie autorsim. Ust. wnosiła „wiele nowych wartości do światowego dorobku kultury prawniczej”, co było m. i. Zasługą głównego twócy ustawy, F. Zolla. Przedmiot praw autorskich został potraktowany szeroko. Stosownie do art. 1 był nim od chwili ustalenia każdy przejaw działalności duchowej, noszacy piętno osobiste. Przyjęty zosta dualistyczny model prawa autorskiego. W zakresie ochrony autorskich praw osobistych ustawodawstwo polskie było niezwykle postępowe. Autorskie prawa majątkowe wygasały z upływem 5o lat od śmierci twórcy.
Nowelizacje: ust. Z 22 marca 1935 r.

Ust. z 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim – postanowienia ustawy oceniane były na gruncie doktryny jako mało fortunne ze względu na zbytnią fragmentaryczność uregulowań, niedostosowaną do potrzeb obrotu prawnego. W ustawie dostrzec można był opewne elementy podporządkowania koncepcjom radzieckim, m.in. widoczne było ograniczanie praw podmiotowych przez zynnik administracyjny twórców oraz uprzywilejowanie sektora uspołecznionego.
Nowelizacje: ust. z 23 października 1975 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim, ust. z 30 maja 1989 r. o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych.

Ust. z 4 lutego 1994 r. o prawie autorski i prawach pokrewnych – w związku z transformacją ustrojową i zabiegami o akcesję do Wspólnot Europejskich zdecydowano się na kompleksową zmianę dotychczas obowiązujących przepisów autorskich i rozpoczęto prace nad przygotowaniem nowej ustawy. Projekt został przedłożóny Radzie Ministrów w 1991 r., 18 lutego 19992 r. i 12 marca 1992 r. został skierowany pod obrady Sejmu I Kadencji. Stał się przedmiotem prac w Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Edykacji, Nauki i Postępu Technicznego, została ostatecznie uchwalona 4 lutego 1994 r. Przez Sejm II Kadencji.




3) Wymień autorskie prawa osobiste i majątkowe.

Autorskie prawa osobiste:
Prawo do autorstwa utworu
Prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępnienia go anonimowo
Prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności
Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
Autorskie prawa majątkowe:
Prawo do korzystania z utworu
Prawo do rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji
Prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

4) Podaj definicję utworu.

Utwór:
stanowi dobro prawne niematerialne, które powinno być odróżniane od przedmiotu materialnego (nośnika materialnego określanego tez jako corpus mechanicum, np. papier, płyta CD, DVD), na którym utwór został utrwalony);
jako dobro niematerialne, które może być przyporządkowane określonej osobie i jest przedmiotem stosunków prawnych. W odróżnieniu od rzeczy, które są wyodrębnioną częścią przyrody, utwór stanowi określoną konstrukcję ludzkich myśli i wyobrażeń.

5) Wymień wyłączenia ustawowe nie stanowiące utworów. Omów ratio legis wyłączeń.

Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
akty normatywne,
urzędowe dokumenty, materiłay i symbole,
proste informacje prasowe.

Ratio legis pozostawienia poza zakresem ochrony wynikającej z ustawy prostych informacji prasowych związane jest zarówno z interesem społecznym (swobodą szybkiego przepływu bieżących informacji), jak faktem, że chodzi tu w zasadzie o materiały dziennikarskie, przy których trudno wksazać na elementy o charakterze twóczym.

6) Podaj istotę i główne cechy utworu zależnego. Wymień przykłady. Wyjaśnij różnicę między utworem zależnym a inspirowanym.

Istotą dzieła zależnego jest ,, twórcza ingerencja” w cudzy utwór lub utwory, która prowadzi do powstania nowego utworu, określonego przez ustawodawcę jako ,,opracowanie cudzego utworu”. Tak więc w utworze zależnym łączą się elementy twórcze, przejęte z utworu pierwotnego, z elementami twórczymi o indywidualnym charakterze, dodanymi przez autora opracowania. Główną cechą utworu zależnego jest to, że jest w nim rozpoznawalny utwór pierwotny.

Utwór zależny to opracowanie utworu innego autora; wykonywanie prawa do takiego utworu zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego; utwór zależny podlega ochronie autorsko prawnej na równi z utworem oryginalnym. Na utworze zależnym należy wymienić twórcę utworu pierwotnego. Istotą dzieła zależnego jest „twórcza ingerencja” w cudzy utwór, która prowadzi do powstania nowego utworu określanego przez ustawodawcę jako” opracowanie cudzego utworu”. Główną cechą jest to, że jest w nim rozpoznawalny utwór pierwotny. Przykłady: przeróbki, tłumaczenia; adaptacje; dramatyzacja powieści, przeniesienie obrazu olejnego na rycinę, przerobie utworu literackiego na scenariusz filmowy, kopie utwory plastycznego. Natomiast utwór inspirowany to utwór posiadający cechy indywidualnej twórczości artystycznej, który powstał pod wpływem psychologiczno – emocjonalnego odbioru cudzego dzieła. Utwór inspirowany nie jest dziełem zależnym (opracowaniem cudzego utworu). Wykonywanie praw autorskich do utworu inspirowanego nie jest uzależnione (jak w przypadku opracowań) od zezwolenia twórcy utworu inspirującego.

7) Omów cechy charakterystyczne autorskich praw majątkowych.

Autorskie prawa majątkowe są cywilnymi prawami podmiotowymi o charakterze bezwzględnym. Głównie ze względu na charakter przedmiotu są one innym prawem niż własność i mają swe źródło w monopolu przyznanym przez ustawodawcę. Są to uprawnienia, których realizacja ma na celu zaspokojenie ekonomicznych interesów właściciela utworu. Obejmują prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do wynagrodzenia.

Charakter APM:
mają charakter terminowy, podlegają zbyciu mortis causa (na wypadek śmierci?? ) i w ograniczonym zakresie Inter vivos (między żyjącymi) oraz zrzeczeniu się,
są cywilnymi prawami podmiotowymi o charakterze bezwzględnym (skuteczne erga omnes [wobec wszystkich]). W swej konstrukcji odpowiadają prawu własności. Sfera zabezpieczonej prawnie swobody dysponowania utworem przez autora obejmuje wszelkie czynności, wyjątki w postaci ograniczenia praw autora powinny być dokładnie określone przez ustawodawcę.

8) Omów różnicę pomiędzy osobistymi a majątkowymi prawami osobistymi. Wymień, jakie prawa obejmują autorskie prawa majątkowe.

Osobiste prawo autorskie przysługuje wyłącznie twórcy i oznacza m.in. prawo do autorstwa utworu i oznaczania go swym nazwiskiem, pseudonimem bądź anonimowej publikacji, określenia sposobu jego wykorzystania, decydowaniu o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności. Są to prawa niezbywalne (nie mogą być zatem przedmiotem obrotu handlowego ani zrzeczenia się), ich ochrona nigdy nie wygasa, a do korzystania z nich przez autora nie jest konieczne wykonywanie jakichkolwiek czynności.

Prawa majątkowe to nic innego jak możliwość korzystania z utworu i czerpania pożytków z jego wykorzystania. Majątkowe prawa autorskie mogą być przedmiotem obrotu handlowego, mogą być zbywane jak też i udostępniane na podstawie umowy licencyjnej, podlegają też dziedziczeniu. Co do zasady majątkowe prawa autorskie przysługują autorowi, do momentu jednak zawarcia ew. umowy o ich przeniesienie. W odniesieniu do niektórych twórców (np. wykonujących utwory w ramach etatu pracowniczego) autorskie prawa majątkowe z mocy ustawy przysługują pracodawcy. Jest to jednak wyjątek od ogólnej zasady dysponowania tymi prawami przez autora.

Autorskie prawa majątkowe obejmują:
prawo do korzystania z utworu (eksploatacja utworu w postaci materialnej, eksploatacja utworu w postaci niematerialnej) ;
prawo do rozporządzania utworem;
prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

9) Omów sposoby pochodnego nabycia praw majątkowych. Podaj termin ochrony autorskich praw majątkowych i początek biegu tego terminu.

Dziedziczenie ustawowe – w przypadku gdy twórca nie pozostawił testamentu albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą, powołanymi do dziedziczenia są osoby wymienione w ustawie, na podstawie przepisów k. c.

Dziedziczenie testamentowe – zmarły twóca może ustanowić spadkobiercą w testamiencie dowolną osobę fizyczną. Nie ma równeiż przeszkód do ustanowienia zapisu. Wówczas spadkobierca jest zobowiązany do przeniesienia wskazanych w testamencie praw majątkowych na zapisobiercę. Obok rozporządzeń dotyczących majątkowych praw autorskich twóca może w testamencie wskazać podmioty, które będą mogły w przyszości występować z roszczeniami o ochronę autorskich praw osobistych twócy. Jeżeli tego nie uczyni, powództwa takie mogą wytaczać: małżonek i zstępni rodzeństwa.

Umowa o przeniesienie praw autorskich - nabycie prawa następuje pod tytułem odpłatnym (sprzedaż prawa) lub darmo (darowizna). Skutkiem tej umowy jest cesja całości lub części autorskiego prawa majątkowego na nabywcę. Jest to nabycie pochodne i konstytutywne, w jego rezultacie powstaje prawo dotychczas niewyodrębnione z całości uprawnień zbywcy

Umowa licencyjna - upoważnia do korzystania z utworu na ustalonych w umowie polach eksploatacji, z określeniem zakresu, miejsca i czasu eksploatacji. Stronami umowy są: licencjodawca – osoba uprawniona autorsko (podmiot wyłącznych praw majątkowych do utworu), jeżeli prawo przysługuje kilku osobom, występują oni wspólnie jako jedna strona umowy; licencjobiorca – każda osoba mająca zdolność do czynności prawnych. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Po upływie tego terminu prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa

Pracodawca w odniesieniu do utworów pracowniczych stworzonych w wyniku wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Czas trwania autorskich praw majatkowych:
Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:
1. od śmierci twórcy, a od utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych,
2. w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoja tożsamość,
3. w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od jego ustalenia.
4. w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, operatora obrazu, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części.



10) Omów pojęcie i podaj przykłady pola eksploatacji

Są to obszary wyodrębnione zasadniczo ze względu na techniczny sposób korzystania z dzieła. Są to sposoby gospodarczego (zawodowego lub zarobkowego) korzystania z utworu:
utrwalenie,
zwielokrotnienie określoną techniką;
wprowadzenie do obrotu;
publiczne wykonanie lub publiczne odtworzenie;
wprowadzenie do pamięci komputera;
wystawienie;
wyświetlenie;
najem;
dzierżawa;
nadanie za pośrednictwem satelity;
integralne i równoczesne nadanie utworu nadawanego przez inną organizację radiową lub stację TV.

W Polsce, ustawa o prawie autorskim nie definiuje tego pojęcia bezpośrednio a jedynie wymienia przykłady pól eksploatacji, które powinny być traktowane jako odrębne np: druk, zapis magnetyczny, dystrybucja techniką cyfrową, najem i wypożyczanie, publiczne wykonanie, reemisja w mediach itp.

11) Wskaż źródła przychodów Funduszu Promocji Twórczości i przeznaczenie tych środków.

Fundusz Promocji Twórczości jest państwowym funduszem celowym nieposiadającym osobowości prawnej. Dysponentem Funduszu jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Fundusz działa w oparciu o roczny plan finansowy, który jest zatwierdzany przez tego ministra. Zadaniem Funduszu jest wspieranie twórczości. Zadanie to realizowane jest z wykorzystaniem środków, które stanowią jego przychody.

Źródła przychodów:
- wpływy wynikające z instytucji Domanie public payant,
- wpływy z tytułu zawinionego naruszenia autorskich praw majątkowych,
- dobrowolne wpłaty, zapisy i darowizny,
- inne wpływy

Przeznaczenie środków Funduszu:
- stypendia dla twórców
- pokrycie w całości lub w części kosztów wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej oraz wydań dla niewidomych
- pomoc socjalną dla twórców.

12) Scharakteryzuj dozwolony użytek, wskaż jego istotę i funkcję oraz podaj jego rodzaje.

Dozwolony użytek – ograniczenie monopolu właściciela praw autorskich lub patentowych polegające na zezwoleniu na korzystanie bez konieczności uzyskiwania jego zgody z już rozpowszechnionego utworu pod ściśle określonymi warunkami i w ściśle określonych sytuacjach.

Dozwolony użytek należy pojmować jako możliwość korzystania z chronionego utworu bez zgody jego twórcy. Jest on obwarowany szeregiem warunków, które musi spełnić użytkownik, aby móc go stosować.

Dozwolony użytek jest dzielony na osobisty i publiczny, przede wszystkim ze względu na cel.

Generalnie należy stwierdzić, że korzystanie z dozwolonego użytku jest nieodpłatne. Występują jednak wyjątki zarówno w użytku osobistym, jak i publicznym.

13) Omów zasady korzystania z dozwolonego użytku.

Dozwolony użytek w zakresie prywatnym jest generalnie zwolniony z roszczeń finansowych właścicieli majątkowych praw autorskich. Jest on jednak dość niejasno ograniczony do "osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego".
Z zasad dozwolonego użytku osobistego są całkowicie wyłączone wszelkie programy komputerowe, co oznacza, że kopii programów nie wolno wypożyczać czy odstępować nawet znajomym, chyba że licencja jego użycia na to wyraźnie zezwala.
W szczególności na zasadach dozwolonego użytku można:
okresowo lub incydentalnie korzystać z utworów nie mających samodzielnego znaczenia gospodarczego, a potrzebnego do przeprowadzenia procesu technologicznego, jeśli utwór ten jest przekazywany drogą teleinformatyczną oraz jest stosowany zgodnie z przeznaczeniem (m. in. rodzaju instrukcje obsługi i wiedzę typu know-how),
rozpowszechniać ogólnie dostępne w eterze programy telewizyjne i radiowe systemami anten centralnych i sieci kablowych, pod warunkiem, że sygnał jest dostarczany do maksimum 50 gospodarstw domowych,
rozpowszechniać w publicznie dostępnych mediach wcześniej rozpowszechnione materiały o charakterze aktualności lub przeglądu wydarzeń (sprawozdania z wydarzeń, aktualne artykuły na tematy polityczne, mowy wygłoszone publicznie itp.), jednak jest to w przypadku większości tego rodzaju materiałów obarczone możliwością roszczeń ze strony odpowiednich organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi,
sporządzać kopie i nieodpłatnie korzystać z fragmentów utworów potrzebnych do celów dydaktycznych (daje to możliwość np. zrobienia kserokopii jednego rozdziału książki i rozdania ich uczniom w klasie),
biblioteki, archiwa i szkoły mogą rozpowszechniać wcześniej nabyte utwory poprzez ich udostępnianie i pożyczanie w ramach swoich zadań statutowych,
przytaczać fragmenty innych utworów w dziełach stanowiących samoistną całość, pod warunkiem że jest to uzasadnione "wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości" (jest to tzw. prawo do cytatu),
publicznie wykonywać utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, pod warunkiem że wstęp na te imprezy jest bezpłatny a osoby wykonujące utwór nie pobierają za to żadnych korzyści majątkowych,
rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, pod warunkiem, że nie będą one stosowane do tego samego celu (można zatem zrobić zdjęcie rzeźbie wystawionej w parku lub budynkowi stojącemu przy drodze publicznej i potem rozpowszechniać to zdjęcie),
w encyklopediach i atlasach publikować utwory plastyczne i fotograficzne, "o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody", przy czym twórca ma prawo w każdej chwili zażądać wynagrodzenia za użycie jego utworu,
korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystnie odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma zarobkowego charakteru i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia.
korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań,
w celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów korzystać z egzemplarzy utworów już rozpowszechnionych, w zakresie uzasadnionym, promocją wystawy lub sprzedaży, z wyłączeniem innego handlowego wykorzystania.
korzystać z utworów w związku z prezentacją lub naprawą sprzętu,
korzystać z utworu w postaci obiektu budowlanego, jego rysunku, planu lub innego ustalenia, w celu odbudowy lub remontu obiektu budowlanego.

Prawo dozwolonego użytku wykraczającego poza zakres osobisty wymaga zawsze wymienienia źródła i nazwiska oraz imienia twórcy. O ile ustawa nie określa tego inaczej, właścicielowi majątkowych praw autorskich zawsze przysługuje prawo do roszczeń majątkowych z tytułu użycia jego utworu na zasadach dozwolonego użytku. Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.

14) Wskaż przesłanki dozwolonego użytku prywatnego.

korzystanie z utworów już rozpowszechnionych,
utwór udostępniony za zgodą twórcy,
z dzieła można korzystać na wszystkich polach eksploatacji i w dowolnym celu, np. edukacyjnym lub rozrywkowym,
eksploatacja utworu nie może mieć celu komercyjnego,
zakres dozwolenego użytku obejmuje oprócz samego użytkownika, także krąg osób pozostających z nim w związku osobistym (pokrewieństwo, powinowactwo, stosunkek towarzyski).

15) Omów zakres własny użytku osobistego.

Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

Nie wymaga zezwolenia twórcy przejściowe lub incydentalne zwielokrotnianie utworów, niemające samodzielnego znaczenia gospodarczego, a stanowiące integralną i podstawową część procesu technologicznego oraz mające na celu wyłącznie umożliwienie:
przekazu utworu w systemie teleinformatycznym pomiędzy osobami trzecimi przez pośrednika lub
zgodnego z prawem korzystania z utworu.

16) Co rozumiemy przez pojęcie essentialia negoti umowy?
Essentialia negotii (z łac. przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej) – składniki treściczynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego. Ze względu na swój zasadniczy dla czynności prawnej charakter, konstytuujący tę czynność, zwane są właśnie składnikami przedmiotowo istotnymi. Przykładowo w przypadku sprzedaży składnikami przedmiotowo istotnymi są określenie przedmiotu sprzedaży i ceny.
17) Omów zasadę specyfikacji pól eksploatacji w umowie.
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa licencyjna obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. Jest to tzw. zasada specyfikacji pól eksploatacji. Wystarczy, że strony w sposób wyraźny opiszą wumowie, na czym będzie polegała eksploatacja utworu.W sytuacji, kiedy strony używają dla opisania pól eksploatacji sformułowań odbiegających od ustawowych, wskazane jest, by w umowie umieściły słowniczek, w którym wyjaśnią co oznaczają poszczególne pola. Zapobiegną w ten sposób mogącym powstać wprzyszłości nieporozumieniom co do interpretacji kontraktu. Natomiast jeżeli strony stosują chaotyczną nieprzejrzystą terminologię, uniemożliwiającą kierowanie się brzmieniem umowy w celu ustalenia pól eksploatacji objętych jej zakresem, to należy odwołać się do prawdopodobnej woli stron i celu umowy. Należy przyjąć, że kontrakt musi wymieniać konkretne pola eksploatacji. Strony nie mogą poprzestać na ogólnym sformułowaniu, że korzystanie z utworu dotyczy „wszystkich pól eksploatacji"lub„wszystkich pól eksploatacji wymienionych w ustawie". Niedopuszczalne jest również całkowite pominięcie pól eksploatacji.Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia. O nowości pola eksploatacji można mówić w znaczeniu subiektywnym i obiektywnym.W pierwszym znaczeniu nowość polega na świadomości obu stron co do możliwości eksploatacji utworu na określonym polu w chwili zawierania umowy. W drugim znaczeniu nowość oznacza, że specjaliści w danej dziedzinie techniki w momencie zawierania umowy nie są w stanie przewidzieć pojawienia się w przyszłości konkretnej możliwości korzystania z utworów. W komentowanym przepisie chodzi o nowość pól eksploatacji w obu znaczeniach. Ta ogólna reguła ulega osłabieniu w odniesieniu do utworów audiowizualnych oraz dzieł zbiorowych. Otóż twórca dzieła wykorzystanego lub włączonego do utworu audiowizualnego oraz dzieła wchodzącego w skład utworu zbiorowego po powstaniu nowych sposobów eksploatacji utworów nie może bez ważnego powodu odmówić udzielenia zgody na korzystanie z tego dzieła w ramach utworu audiowizualnego albo utworu zbiorowego na polach eksploatacji nieznanych w chwili zawarcia umowy.
18) Wymień rodzaje umów zawieranych w obrębie prawa autorskiego.

umowy przenoszące prawa autorskie z osoby twórcy (lub innej, osoby, która nabyła prawa autorskie majątkowe ex lege – wydawca utworu zbiorowego, pracodawca, w którego zakładzie został stworzony program komputerowy w ramach umowy o pracę) na osobę trzecią,
umowy licencyjne, czyli umowy o korzystanie z praw autorskich, zwane licencjami. Licencja jest umową zezwalająca na korzystanie z utworu w określony w umowie sposób bez przenoszenia praw na osobę korzystającą z prawa autorskiego.

19) W jakiej formie powinna być sporządzona umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych?

Wymaga ona zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

20) Na czym polega istota umowy licencyjnej? Wskaż rodzaje licencji.

Umowa licencyjna jest umową upoważniającą do korzystania z utworu na ustalonych umownie polach eksploatacji, z określeniem zakresu, miejsca i czasu korzystania. Umowa ta uprawnia do korzystania z utworu w okresie 5 lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że strony postanowiły inaczej. Po upływie lat 5 prawo uzyskane na podstawiw umowy wygasa.

Wyróżniamy 2 rodzaje licencji:
licencję wyłączną – zastrzega „wyłączność korzystania z utworu w określony sposób”. Istotą licencji jest zobowiązanie licencjodawcy (twócy) do nieudzielenia upowaznienia do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji innym osobom,
licencja niewyłączna – jest jedną z najczęściej występujących w obrocie licencji. W sytuacji udzielania licencji niewyłącznej licencjodawca może w dalszym ciągu korzystać z utworu i udzielać dalszych licencji innym osobom. W razie niejasności umowy licencyjnej ustawa konstruuje domniemanie udzielenia licencji niewyłącznej. Umowa ta jest umową nieformalną i może zostać zawarta także ustnie.

21) Co rozumiesz przez pojęcie sublicencji? Kiedy licencjobiorca może udzielić sublicencji?

Sublicencja jest to udzielone przez licencjobiorcę upoważnienie do korzystania z utworu. W związku z tym, że udzielenie licencji jest obciążeniem prawa, udzielenie sublicencji wymaga zgody licencjodawcy. Zgoda ta może być udzielona ad casum lub być wyrażona w treści umowy licencyjnej. Sublicencja polega na udzieleniu sublicencjobiorcy upoważnienia do korzystania z utworu w identycznym zakresie jak licencjobiorca lub w węższym. Sublicencja wygasa najpóźniej z chwilą wygaśnięcia licencji, która była podstawą udzielenia sublicencji.

22) Wskaż podstawowe obowiązki stron umowy wydawniczej. Wymień składniki przedmiotowo istotne umowy wydawniczej.

Prze umowę wydawniczą autor przenosi na wydawcę prawo wydania dzieła literackiego (w tym także i naukowego) lub artystycznego, wydawca zaś zobowiązuje się do wydania dzieła i zapłacenia umówionego wynagrodzenia. Istotą tej umowy jest przeniesienie określonych w umowie autorskich praw majątkowych a autora na wydawcę. Umowa dotyczyć może jedynie pól ekploatacji, które są znane w chwili zawierania umowy. Nieważne są postanowienia umowne przenoszące z autora na wydawcę włąsność autorskich praw majątkowych do wszystkich utworów tego samego twócy mających powstać w przyszłości.

23) Wskaż podstawowe rodzaje plagiatu, wymień i opisz przesłanki stwierdzenia przestępstwa plagiatu. Wskaż sankcje karne przy przestępstwie plagiatu.

Można wyróżnić 2 podstawowe rodzaje plagiatu:
plagiat jawny (prosty, oczywisty, bezpośredni) – to przejęcie cudzego utowru w całości lub znacznej jego części w jego niezmienionej postaci lub z tylko minimalnymi zmianami,
plagiat ukryty (złożony, pośredni) – to reprodukcja cudzego utowru w istotnych elementach jego treści w postaci mniej lub bardziej przekształconej. Dochodzi tu do pomieszania własnej twórczości z twórczością cudzą bezprawnie przejetą, dlatego ten plagiat przybiera postać ukrytą trudną do identyfikacji.

Plagiat jawny może przybrać postać:
plagiatu całościowego – występuje w sytuacji, gdy zostało przywłaszczone autorstwo dzieła w całości,
plagiatu częściowego – obejmuje jedynie część utworu mającą samodzielny charakter, np. rozdział książki,
plagiatu cytatowego – polega na przedstawieniu jako własnych fragmentów cudzego dzieła bez własnych dodatków i innych zmian, np. jako zbiór złotych myśli.

W ramach plagiatu ukrytego można wyróżnić kilka form działania plagiatora:
plagiat redakcyjny – to „zmontowanie” cudzego dzieła lub większej liczby dzieł bez własnych dodatków. Wkład twórczy plagiatora sprowadza się do dokoniania odpowiedniej selekcji i zestawienia treści za pomocą określonego klucza kategorazycyjnego. Tym samym nie mamy tu do czynienia z prostym zredagowaniem tekstu, lecz ze stwarzaniem, za pomocą odpowiedniej redakcji, nowej wartości twórczej,
plagiat inkorporacyjny – to włączenie do własnego utworu większych lub mniejszych cytatów przejętych od innych autorów, bez podania nazwiska autora, źródła oraz bez oznaczenia cudzysłowem. Występuje tu dosłowne lub prawie dosłowne przytoczenie treści dzieła. W praktyce najczęściej występuje w utworach naukowych,
plagiat adaptacyjny – to bezprawne i nieoznaczone opracowanie cudzego dzieła w formie np. adaptacji filmowej książki, adaptacji komiksowej filmu, przekłądu itp. Jego istotą jest przeniesienie utworu na inną technikę artystyczną. Plagiat ten jest najczęściej spotykany w twórczości komiksowej opierającej się na filmach, reportażach prasowych lub ksiiążkach,
plagiat współautorski – to nierozdzielne połaczenie przywłaszczonych (cudzych) i własnych elementów twórczych (np. napisanie nowej powieści na bazie już istniejącej). Przy plagiacie współautorskim nie można wyraźnie wyodrębnić elementów przywłaszczonych – dochodzi bowiem do ich pełnego zespolenia z twórczością plagiatora. Istoa tego plagiatu zasadza się w twórczym przetworzeniu cudzego dzieła w taki sposób, ze nie jest możłiwe proste wydzielenie fragmentów autorskich i przewłaszczonych (np. przerobienie cudzego dramatu zgodnie z poglądami, sugestiami i techniką twóczą plagiatora,
plagiat informacyjny – to przywłaszczenieniechronionej przez prawo autorskie warstwy metodologicznej, infomacyjnej bądź ustaleniowej cudzego dzieła. Polega on na stworzeniu własndzieła przez przejęcie wskazanych niechrononych elemi następnie autorskie ich opracowanie.

Przesłanki stwierdzenia przestępstwa plagiatu:

naruszenie powinno dotyczyć prawa do autorstwa, czyli tzw. ojcostwa dzieła – naruszenia innych praw osobistych nie można uznawać za plagiat,
naruszenie polega na przywłaszczeniu sobie cudzego autorstwa – przywłaszczenie to może następować bezpośrednio lub pośrednio; w sposób wyraźny – w przypadku gdy inna osoba niż faktyczny autor zostanie wskazana jako twórca dzieła – albo w sposób dorozumiany – jeżeli zostanie wywołane u dobiorców mylne wrażenie co do autorstwa dzieła. W konsekwencji nie jest plagiatem przypadkowe lub niezamierzone pominięcie wskazania autora utowru, o ile w ten sposób stworzenie dzieła nie zostanie przypisane innej osobie,
przywłaszczenie autorstwa musi następować na swoją korzyść – nie będzie uznany za plagiat przypadek, kiedy osoba A przypisze twócy Z autorstwo dzieła napisanego przez kompozytora X, o ile pomiędzy osobami A i Z nie występuje zmowa. Z tytułu popełnienia plagiatu nie będzie również odpowiadał wydawca, który działając w dobrej wierze, wydał dzieło zawierające niedozwolone zapożyczenia. Nie wyłącza to jednka możłiwości obciążenia go sankcjami pozakarnymi, np. zobowiązaniem do zniszczenia egzemplarzy utworu uznanego za plagiat,
przywłaszczenie powinno dotyczyć cudzego autorstwa – może ono polegać na przypisani sobie rezultatów cudzej pracy zawartych w dziele chronionym prawem autorskim, np. w dzioele zbiorowym, wspólnym lub połączonym. Np. autor tekstu piosenki przypisuje sobie równeiż autoprstwo muzyki. Przywłaszczenie autorstwa wyrządza szkodę pokrzywdzonemu twócy. Godzi w jego ojcostwo intelektualne, ponieważ kłamliwe przypisanie dzieła plagiatorowi bezpodstawnie pomniejsza dorobek rzeczywistego twócy,
dopuszczenie się plagiatu nie jest zależne od tego, czy twóca poniósł szkodę majątkową, oraz od tego, czy plagiator osiągnął jakiekolwiek korzyści materialne lub osobiste – by moża było stwierdzić plagiat, wystarczy np. samo zgłoszenie cudzego utworu jako włąsnego, samo podanie w programach lub w reklamie nazwiska własnego zamiast prawdziwego twócy,
istotną cechą plagiatu jest występowanie pomiędzy dwoma dziełami znacznego podobieństwa – można stwierdzić istnienie następującej zależności: dla stwierdzenia plagiatu wymagany jes ttym większy stopień podobieństwa pomiędzy działami, im skromniejszy jest zakres oraz twórczy charakter elmentów recypowanych. Możliwość przypisania danemu utworowi cech plagiatu maleje w przypadku, gdy podobieństwa zachodzące pomiędzy utworami odnoszą się do elementów występujących w identycznej lub zbliżonej postaci także w odniesieniu do innych dzieł, tzn, dosyć często stosowanych i używanych w obrocie,
przedmiot dokonanego przywłaszczenia, aby można było stwierdzić plagiat, powinien mieć cechy samodzielnej twórczości w stopniu, jaki wymagany jest od każdego przedmiotu prawa autorskiego – to, co podlega przywłaszczeniu przez plagiatora z cudzego dzieła, powinno spełniać przesłanki uznania daneo wytworu za utwór. Tak więc przy rozstrzyganiu kiwestii plagiatu należy już na wstepie ustalić, czy przedmiot przywłaszczenia prezentuje indywidulane cechy twórcze. Jeżeli to, co zostało przejęte, nie ma cech indywidulanej twórczości – nie dochodzi do popełnienia plagiatu. Natomiast bez znaczenia jest okoliczność, czy materiał przyjęty korzysta w danej chwili z ochrony prawa autorskiego. Ponadto nie ma znaczenia, że utwór recypowany został uprzednio już wydany lub w inny sposób rozpowszechniony,
jedynie umyślne, świadome przywłaszczenie sobie cudzego autorstwa może być uznawane za plagiat – wina umyślna sprawcy przesądza o uznaniu czynu za plagiat i wymiarze kary.

Sankcje karne przy przestępstwie plagiatu:
Przestępstwo plagiatu zagrożone jest alternatywnie:
karą grzywny,
karą ograniczenia wolności,
karą pozbawienia wolnośi od 1 miesiąca do 3 lat.

24) Wymień rodzaje roszczeń przysługujących twórcy w sytuacji naruszenia jego praw majątkowych.

roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
roszczenie o zapłatę określonej sumy pieniężnej,
roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści,
uiszczenie odpowiedniej sumy pieniężnej na rzecz Funduszu Promocji Twórczości.

25) Z jakimi roszczeniami może wystąpić twórca w przypadku naruszenia przysługujących mu praw osobistych?

Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

26) Wymień rodzaje przestępstw uregulowanych w prawie autorskim.

przywłaszczanie sobie autorstwa albo wprowadzanie w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania,
rozpowszechnianie bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie,
rozpowszechnianie cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom,
rozpowszechnianie w celu utrwalenia lub zwielokrotnia cudzego utworu w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom,
nabywanie lub pomaganie w zbyciu przedmiotu będącego nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom albo przedmiot ten przyjmuje lub pomaga w jego ukryciu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
wytwarzanie przedmiotów przeznaczonych do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworu bądź też służące do nielegalnego odbioru nadawanych programów, przeznaczonych dla zamkniętego grona odbiorców, uzyskujących do nich dostęp po zapłaceniu wynagrodzenia usługodawcy, albo dokonuje obrotu takimi przedmiotami,
uniemożliwianie lub utrudnianie wykonywania prawa do kontroli korzystania z utworu, artystycznego wykonania, fonogramu lub wideogramu albo odmawia udzielenia informacji.

27) Podaj definicję praw pokrewnych, wskaż katalog praw pokrewnych.

Prawa pokrewne - rodzaj praw własności intelektualnej, podobnych do praw autorskich. W polskim prawie reguluje je ustawa z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Objęcie ochroną tych praw to novum w polskich regulacjach prawa autorskiego. Prawa pokrewne to prawa podmiotowe zbywalne, bezwzględne, powstające obok praw autorskich.

Katalog praw pokrewnych:
- prawa do artystycznych wykonań,
- prawa do fonogramów i wideogramów,
- prawa do nadań programów,
- prawa do pierwszych wydań,
- prawa do wydań naukowych i krytycznych.

28) Opisz treść praw do artystycznych wykonań.

Na treść praw do artystycznych wykonań składają się:
prawa majątkowe artystów wykonawców,
prawa osobiste artystów wykonawców.

Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami ustawy:
wyłączne prawo do korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego,
prawo do wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego wykonania lub za rozporządzania prawami do takiego wykonania określone w umowie albo przyznane w przepisach ustawy,
prawo do stosownego wynagrodzenia w przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania artystycznego wykonania za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza.

Prawo do korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego obejmuje następujące pola eksploatacji:
w zakresie utrwalania i zwielokrotniania – wytarzanie określoną techniką egzemplarzy artystycznego wykonania, w tym zapisu magnetycznego ora ztechnikią cyfrową,
w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie utrwalono – wprowadzenie do obrotu, użyczanie lub najem egzemplarzy,
w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w inny sposób – nadawanie, reemitowanie ora zodtwarzanie, chyba że są one dokonywane za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza, a także publiczne udostępnianie utrwalenia artystycznego wykonania, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

Prawo do wynagrodzenia i prawo do stosownego wynagrodzenia – wynagrodzenie przysługuje osobno za korzystanie na każdym polu eksploatacji i nie zależy od wynagrodzenia za świadczenie wykonania. Wysokość wynagrodzenia powinna zostać określona w umowie. W braku regulacji umownych wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do korzyści, które wynikają z korzystania z artystycznego wykonania.

Prawa osobiste artystów wykonawców – w zakresie uprawnień osobistych artyście wykonawcy przysługuje prawo do ochrony dóbr osobistych, w szczególności w zakresie:
wksazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte,
decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem,
sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczenom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby naruszać jego dobre imię.

Prawo wskazywania jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte – pozwala sprzeciwić się próbom przywłaszczenia autorstwa.

Prawo decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem – artysta wykonawca decyduje, czy i w jaki spoób powinny zostac ujwanione jego dane. Ustawodawca nie precyzuje form realizacji tych praw. Przyjmuje się, że identyfikacja artysty wykonawcy może być realizowana przez odpowiednią adnotację w programie koncertu lub podobnego wydarzenia, wzmiankę w ustne3j zapowiedzi, napis w czołówce filmu, informację na płycie itp.

Prawo sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby naruszac jego dobre imię – ochrona prawa do integralności wykonania artystycznego wykonania została ograniczona do sytuacji, w których zmiany mogą prowadzić do naruszenia dobrego imienia artysty, np. nieudolny dubbing lub reżyseria dźwięku przy nagraniach.

29) Podaj definicje fonogramu i wideogramu.

Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych. Domniemywa się, że producentem fonogramu jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram został po raz pierwszy sporządzony.

Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny. Domniemywa się, że producentem wideogramu jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) wideogram został po raz pierwszy sporządzony.

30) Wymień zadania urzędu patentowego RP.

przyjmowanie i badanie zgłoszeń dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz topografii ukłądów scalonych, dokonanych w celu uzyskania ochorny,
orzekanie w sprawach udzielania patentów i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz zanki towarowe, a także praw z rejestracji wzoró przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych,
rozstrzyganie spraw w postępowaniu spornym w zakresie określonym ustawą,
prowadzenie rejestrów,
wydawanie „Biuletynu Urzędu Patentowego”,
udział w pracach organów międzynarodowych z tytułu zawartych przez RP umów międzynarodowych w sprawach z zakresu własności przemysłowej,
prowadzenie centralnego zbioru polskich i zagranicznych opisów patentowych.

31) Wskaż różnice pomiędzy pojęciem wynalazku a patentem.

Wynalazek to rozwiązanie o charakterze technicznym. Może dotyczyć opracowania nowego urządzenia, produktu, metody, procesu lub stanowić dodatkowe unowocześnienie już istniejących rozwiązań. Wynalazkiem jest coś, co zostało wymyślone i skonstruowane, w przeciwieństwie do odkrycia czegoś, co już istniało, lecz nie było znane. Patent natomiast chroni wynalazek i zapewnia prawa wyłączne właścicielowi patentu, co oznacza, że opatentowany wynalazek nie może być wytwarzany, używany, dystrybuowany lub sprzedawany bez zezwolenia właściciela patentu. Patenty udzielane są zwykle na okres 20 lat. Z chwilą, gdy patent wygaśnie, ochrona wynalazku ustaje, przez co staje się on domeną publiczną i zostaje udostępniony do użytku komercyjnego oraz eksploatacji przez osoby inne nie te, którym patent przysługiwał. Patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.

32) Co to jest znak towarowy. Wymień funkcje znaków towarowych.

Znakiem towarowym mogą być oznaczenia przedstawione w dowolny sposób graficzny, lub takie, które można wyrazić w sposób graficzny, a w szczególności: wyrazy, rysunki, ornamenty, kompozycje kolorystyczne, formy przestrzenne (w tym opakowania lub formy samego towaru). Znak towarowy służy do odróżniania w obrocie gospodarczym towarów (usług) jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów (usług) innych przedsiębiorstw. Znakiem towarowym może być tzw. logo przedsiębiorstwa, a także nazwa domeny internetowej. Na znak towarowy udzielane jest prawo ochronne, które upoważnia właściciela znaku towarowego do wyłącznego używania tego znaku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, a także, w przypadku uzyskania ochrony zagranicznej, na obszarze innych państw, w których znak towarowy uzyskał ochronę. Prawo ochronne udzielane jest na 10 lat, z możliwością dalszego przedłużania ochrony na kolejne okresy 10-letnie.

Funkcje znaku towarowego:
f. identyfikacyjna pozwala odróżnić dany produkt od produktów konkurencyjnych. Znakowanie powoduje tzw. psychologiczne zróżnicowanie produktu. Oznacza to, że nawet jeśli produkty nie różnią się od siebie funkcjonalnością to marka indywidualizuje produkt,
f. gwarancyjna oznacza, że właściciel znaku zobowiązuje się do utrzymania jakości produktu na określonym poziomie,
f. promocyjna oznacza, że znak pełni rolę promocyjnego magnesu; jako narzędzie promocji powinien przyciągać uwagę konsumentów i nakłaniać ich o zakupów.

33) Podaj definicję wzoru przemysłowego.

Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu (przedmiotu) lub jego część, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu albo przez jego ornamentację, przy czym, którego wytworzenie możliwe jest przemysłowo lub rzemieślniczo. Wzorem przemysłowym może być także opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego (z wyłączeniem programów komputerowych).
Wzorem przemysłowym może być wytwór złożony, składający się z wielu wymienialnych części, umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie, a także część składowa, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania, albo sama część składowa, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu.

34) Podaj definicję wzoru użytkowego.

Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy powinien być rozwiązaniem technicznym, tzn. dotyczyć metody oddziaływania na materię – zarówno nieożywioną, jak i ożywioną – w celu zaspokojenia praktycznych potrzeb człowieka. Wzorem użytkowym jest jedynie takie rozwiązanie techniczne, które odnosi się do materialnych przedmiotów trójwymiarowych o trwałej postaci. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. Praw ochronnych nie udziela się na wzory użytkowe, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami.

35) Podaj definicję wynalazku.

Wynalazkiem jest rozwiązanie, które posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania, przy czym musi być to rozwiązanie nowe w stosunku do dotychczasowego stanu techniki, a dla znawcy (fachowca) jego poziom wynalazczy nie może wynikać w sposób oczywisty z tego stanu techniki. Przemysłowe zastosowanie wynalazku musi obejmować możliwość uzyskania, w rozumieniu technicznym, wytworu według wynalazku w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa. Z wynalazkiem mamy do czynienia wtedy, gdy proponowany przez wynalazcę sposób działania wskazuje wsszystkie środki niezbędne do osiągnięcia celu praktycznego i poprzez zastosowanie pozwala ten cel osiągnąć.

36) Scharakteryzuj utwór lutniczy.

Zostały wprowadzone do katalogu utworów ze względy na teoretyczna możliwość zaprojektowania nowego kształtu instrumentów lutniczych o cechach twórczych. Utwory te zostały wprowadzone do wyliczenia przykładowego katalogu utworów jedynie na teoretyczna możliwość zaprojektowania nowego kształtu tych instrumentów o cechach twórczych.

Chodzi tu oczywiście nie o utwory przeznaczone do wykonania na instrumentach lutniczych, lecz o same instrumenty lutnicze. W tym zakresie zaś trudno konstruować autorsko prawną ochronę. Jako dobro niematerialne instrumenty lutnicze chronione mogą być w ramach kategorii utworów plastycznych (artystycznych). Obecnie wydaje się wręcz niemożliwe dopatrzenie się w rezultatach pracy lutników cechy twórczości (a zwłaszcza indywidualności), gdyż kształt (forma) i wygląd tych instrumentów jest powszechnie znany i nie podlega twórczym zmianom. W tej sytuacji uznanie takich instrumentów za przedmiot ochrony może sugerować bądź ochronę przedmiotu materialnego, jako rękodzieła artystycznego, bądź ochronę ze względu na szczególne właściwości (estetyczne, jakościowe) instrumentu. W pierwszym przypadku doszłoby do zakwestionowania zasady, że przedmiotem ochrony jest dobro niematerialne, a nie corpus mechanicum, w drugim zaś do stwierdzania twórczości i ochrony poza samym utworem; chronilibyśmy w istocie, jakość dźwięku uzyskiwanego na danym instrumencie. A jeśli tak, to poprzez przepisy prawa autorskiego można by, statuować też ochronę perfum (ze względu na ich "twórczy" zapach) czy potraw (ze względu na ich indywidualny smak). Taki kierunek interpretacji nie może być oczywiście akceptowany. Dlatego też należy uznać, że utwór lutniczy został wprowadzony do wyliczenia w art. 1 ust. 2 jedynie ze względu na teoretyczną możliwość zaprojektowania nowego kształtu tych instrumentów o cechach twórczych.

37) Podaj przykłady dokumentów urzędowych.

Dokument urzędowy jest to dokument sporządzony w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania. Stanowią one dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone lub zaświadczone.

Przykładowy katalog dokumentów urzędowych: orzeczenia sądów, decyzje administracyjne, obwieszczenia, ogólniki, wzory pism, zaświadczenia

38) Podaj cechy działalności twórczej człowieka.

oryginalność - utwór powinien być oryginalny, powinien być rezultatem działalności o charakterze kreacyjnym. O oryginalności dzieła możemy mówić w sytuacji, gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu. Działalnością twórczą jest zatem działalność, której rezultatem jest wytwór intelektualny, który może być uznany za nowy, wzbogacający istniejący stan rzeczy,
indywidualność - wymóg indywidualności jest wyraźnym odesłaniem do osoby twórcy, będąc swego rodzaju pomostem łączącym dany byt niematerialny z określoną osobą w sposób uzasadniający węzeł autorstwa. Nie jest wymagane, aby utwór odzwierciedlał cechy indywidualności osoby twórcy. Dane dzieło powinno jednak wyróżniać się od innych takich samych przejawów działalności twórczej w sposób, który świadczy o jego oryginalności, swoistości oraz innych właściwościach sprawiających, że jest on niepowtarzalny i nie ma wiernego odpowiednika w przeszłości.

39) Podaj definicję prawa autorskiego.

Prawo autorskie - stanowi część praw własności intelektualnej i oznacza w węższym znaczeniu zbiór przepisów wydanych z myślą o ochronie interesów twórców oraz stosunków prawnych związanych z tworzeniem utworów, korzystaniem z nich i ich ochroną. W szerszym znaczeniu pojęcie to obejmuje także regulacje odnoszące się do tzw. praw pokrewnych, a więc praw wyłącznych przyznanych m.in. artystom, wykonawcom, producentom fonogramów, nadawcom radiowym i telewizyjnym.

Prawo autorskie w znaczeniu przedmiotowym „ zespół norm prawnych regulujących stosunki związane z dokonywaniem, eksploatacją i ochroną utworów oraz tzw. „prawami pokrewnymi”; w znaczeniu podmiotowym to „zespół osobistych i majątkowych uprawnień związanych z utworem”.

40) Kto jest pierwotnie uprawniony do nabycia prawa autorskiego do utworu?

Ustawodawca przewiduje dwa wyjątki od zasady, że pierwotnym podmiotem prawa autorskiego jest twórca. Dotyczą one: utworów zbiorowych; programów komputerowych stworzonych przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.
Pierwotnym właścicielem autorskich praw majątkowych innym niż twórca jest: producent lub wydawca w odniesieniu do dzieła zbiorowego; pracodawca w odniesieniu do programu komputerowego stworzonego w ramach stosunku pracy.
Producent lub wydawca jako podmiot pierwotnie uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych do utworu zbiorowego.
Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu.
Domniemywa się, że producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. Producentem jest osoba fizyczna lub prawna podejmująca inicjatywę i ponosząca koszty sporządzenia danego dobra niematerialnego, która ma co najmniej wpływ (choćby przez prawo nadzoru) na przebieg i rezultat tego procesu.

41) Wskaż inne niż twórca podmioty praw autorskich nabywające APM w sposób pierwotny.

Pierwotnym właścicielem APM innym niż twórca jest: producent lub wydawca w odniesieniu do dzieła zbiorowego.

Utwór zbiorowy, do którego przysługują prawa autorskie producentowi lub wydawcy to encyklopedia lub publikacja periodyczna. Producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
pracodawca w odniesieniu do programu komputerowego stworzonego w ramach stosunku pracy.

W odniesieniu do programu komputerowego przyjęto zasadę pierwotnego nabycia APM przez pracodawcę w sytuacji, gdy program komputerowy został stworzony w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy.

42) Wskaż podmiot praw autorskich nabywający z mocy ustawy APM w sposób pochodny.

Podmiot prawa autorskiego nabywający z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe w sposób pochodny to pracodawca w odniesieniu do utworów pracowniczych stworzonych w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowi inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu APM w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

43) Wyjaśnij komu przysługuje APO i APM w przypadku utworów zbiorowych.

Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie – ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu. Przyznanie wydawcy prawa do całości utworu zbiorowego oznacza, że nie może on dobrowolnie wykorzystywać jej elementów poza tą całością. Autorskie prawa majątkowe powstają na rzecz wydawcy lub producenta w sposób pierwotny z chwilą stworzenia utworu. Wydawca lub producent musi uzyskać zgodę poszczególnych twórców na eksploatowanie ich utworów. Zgoda poszczególnych autorów na uczestnictwo w pracach związanych z tworzeniem utworu zbiorowego stanowi warunek niezbędny powstania dzieła zbiorowego i powstania praw autorskich do tego dzieła na rzecz producenta lub wydawcy. Zgoda autorów obejmuje tylko stworzenie konkretnego dzieła zbiorowego.

44) Scharakteryzuj przesłanki powstania utworów połączonych i cel działania twórców.

Do powstania utwórów połączonych konieczne jest spełnienie następujących przesłanek:
istnienie co najmniej dwóch samodzielnych utworów,
połaczenie utworów w celu ich wspólnego rozpowszechnienia,
porozumienie twórców.

Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechnienia, każdy z nich może żądać od pozostałych twórców udzielenia zwzwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej.




45) Wyjaśnij podobieństwa i różnice między utworami współautorskimi, a połączonymi.

Kryterium
Utwór współautorski
Utwór połączony
Sposób powstania
Jest rezultatem współtwórczości , na którą składaja się wkłady poszczególnych współtwórców; wkłady stanowią zawsze część utworu współautorskiego, choćby miały samodzielne znaczenie.
Powstaje wskutek połączenia dwóch lub więcej odrębnych utworów już istniejących
Przebieg wspólnego działania
Współtwórcy współpracują ze sobą przynajmniej przez uzgodnienie wspólnych założeń i ich realizowanie
Odrębne utwory są stworzone przez niewspółpracujących ze soba twórców i przeznaczone są do samodzielnego wykorzystania
Przysługujące prawa autorskie do „składników” utworu
Poszczegółne wkłady współtwórców mogą, ale nie muszą być odrębnym przedmiotem praw autorskich
Każdemu twórcy przysługuje własne odrębne prawo autorskie do utworów, które zostały połączone
Przysługujące prawa autorskie do powstałego utworu
Przysługuje niepodzielnie, wspólnie jedno prawo autorskie
Nie powstaje odrębny przedmiot prawa autorskiego

46) Wymień źródła powołania do spadku i scharakteryzuj je na przykładzie.

Źródło powołania do spadku
Charakterystyka
Dziedziczenie ustawowe
W przypadku gdy twórca nie pozostawił testamentu, albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą, powołanymi do dziedziczenia są osoby wymienione w ustawie, na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.
Dziedzieczenie testamentowe
Zmarły twórca może ustabnowić spadkobiercą w testamencie dowolna osobę fizyczną. Nie ma również przeszkód do ustanowienia zapisu. Wówczas spadkobierca jest zobowiązany do przeniesienia wskazanych w testamencie praw majatkowych na zapisobiercę. Obok rozporządzeń dotyczących majatkowych praw autorskich twórca może w testamencie wskazać podmioty, które będą mogły w przyszłości występować z roszczeniami o ochronę autorskich praw osobistych twórcy. Jeżeli tego nie uczyni, powództwa takie mogą wytaczać: małżonek,a w jego braku kolejni zstępni, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa.

47) Wskaż istotę utworu współautorskiego.

Utwór współautorski jest to utwór, który jest rezultatem działalności twórczej dwóch lub więcej autorów, a zatem stanowi połączenia wkładów twórczych. Przesłanki powstania utworu współautorskiego:
wkład osoby współuczestniczącej w powstaniu dzieła musi mieć charakter twórczy,
wkład poszczegółnych współtwórców powinien tworzyć jedno dzieło, konieczna jest współpraca autorów przejawiająca się co najmniej w porozumieniu co do stworzenia wspólnego dzieła.



48) Wskaż przesłanki powstania utworu pracowniczego.

Utwór pracowniczy jest to utwór stworzony przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Dla powstania utworu pracowniczego ważne jest, aby stworzenie utworu było wynikiem zobowiązania pracownika do wykonywania pracy obejmującej obowiązek twórczości w rozumieniu prawa autorskiego, a ponadto utwór pracowniczy musi być dokonany przez osobę pozostającą w stosunku pracy.

49) Wymień i omów skutki przyjęcia utworu pracowniczego przez pracodawcę.

nabycie autorskich praw majątkowych- nie następuje ono w sposób pierwotny ex lege, ale w sposób pochodny, w drodze cessio legis. Pierwotne prawo autorskie powstaje na rzecz twórcy- pracownika, dopiero w wyniku przyjęcia utworu na pracodawcę przechodzą prawa autorskie. Prawa eksploatacyjne przysługujące pracodawcy ograniczone są jedynie do zakresu, jaki wynika z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, w pozostałym zakresie pozostają przy pracowniku. Przy ocenie tych okoliczności należy mieć na względzie m. in. Zakres działania pracodawcy i charakter zakładu pracy, przeznaczenie utworu, znane twórcy w chwili tworzenia faktyczne sposoby wykorzystania utworów przez pracodawcę.
zobowiązanie do rozpowszechnienia utworu- jeżeli pracodawca w okresie 2 lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. Strony mogą w umowie o pracę zastrzec zarówno inny skutek nieprzystąpienia pracodawcy do rozpowszechniania utworu (np. wyłączenie powrotu praw do twórcy lub zastrzeżenie, że przejście na twórcę dotyczyć będzie węższego zakresu praw niż uzyskane przez pracodawcę, jak również ustalić inny niż dwuletni termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu pracowniczego),
nabycie własności przedmiotu, na którym utwór utrwalono- tak zwany corpus mechanicumjest to nośnik utworu. Nośnikiem utworu są np. dyskietki, płyty CD, klisze, rękopisy, maszynopisy, wydruki komputerowe, matryce, modele, oryginały utworów sztuk plastycznych itp.

50) Wyjaśnij przesłanki i sposób wykonywania APO i APM w stosunku do dzieła zależnego.

Opracowanie cudzego utworu jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa utworu pierwotnego. Rozporządzanie i korzystnie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły.

Prawo autorskie do opracowania powstaje w sposób pierwotny z chwilą ustalenia opracowania na rzecz jego autora i istnieje niezależnie od prawa autorskiego do utwory pierwotnego. Przysługuje ono niezależnie od tego, czy autor opracowania uzyskał zezwolenie autora utworu pierwotnego na stworzenie utworu zależnego. Prawo to obejmuje zarówno prawa autorskie osobiste, jak i majątkowe, musi jednak respektować autorskie prawa osobiste twórcy utworu pierwotnego. Stąd też na egzemplarzach opracowania- oprócz oznaczenia autorstwa twórcy opracowania- należy również wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego.

Zależny charakter prawa do opracowania- polega na uzależnieniu wykonywania praw do opracowania (rozporządzania i korzystania) od zezwolenia autora dzieła pierwotnego (zezwolenie na wykonywanie autorskich praw zależnych). Samo jednak stworzenie utworu zależnego nie jest zależne od uzyskania zgody autora utworu pierwotnego. Wyjątek stanowią bazy danych spełniające cechy utworu- w tym przypadku zezwolenie twórcy jest konieczne także na sporządzenie opracowania.

Zezwolenie twórcy utworu pierwotnego- na rozporządzenie i korzystanie z opracowania następuje z reguły w drodze umowy między twórcą utworu pierwotnego a twórcą opracowania, która ma charakter umowy licencyjnej odpłatnej i może zostać cofnięta, jeżeli w ciągu 5 lat od jego udzielenia opracowanie nie zostanie rozpowszechnione. Nie jest konieczne, gdy prawa do utworu pierwotnego wygasły, jak również gdy utwór nie korzysta z ochrony prawno autorskiej na mocy wyłączeń z art. 4 pr. aut.

Utwór zależny powoduje powstanie dwóch rodzajów skutków prawnych:
1)skutki wewnętrzne- między autorem utworu pierwotnego i utworu zależnego;
2)stosunki zewnętrzne- między autorem opracowania a podmiotami eksploatującymi te opracowania, przy czym należy podkreślić, iż kształtowanie zewnętrznych stosunków prawnych (wykonywanie praw zależnych) jest uzależnione od zezwolenia autora pierwotnego.

Opracowane na podstawie:
„Prawo własności intelektualnej” J. Sieńczyło-Chlabicz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2009