Rola inwestycji kapitałowej w finansowaniu działalności firmy.

Spis treści:

Wprowadzenie.......................................................................................................3
I. Inwestycje jako sposób realizacji celów i zadań................................................4
II. Determinanty inwestowania w przedsiębiorstwie............................................6
III. Pozyskiwanie obcych środków finansowych..................................................9
Bibliografia..........................................................................................................10
WPROWADZENIE


Podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej wymaga posiadania bądź pozyskiwania, a zwłaszcza dysponowania kapitałem. Kapitał zaś jest potrzebny do finansowania niezbędnego majątku trwałego, determinującego zdolność wytwórczą w ramach przedsiębiorstwa.
Celem działalności gospodarczej realizowanej przez zarząd jest powiększenia wartości przedsiębiorstwa (utożsamianej z kapitałem właścicieli), uznano za stale aktualną potrzebę prezentacji problemów wykorzystania i powiększania majątku trwałego w przedsiębiorstwie jako instytucji zorganizowanej.
I. Inwestycje jako sposób realizacji celów i zadań.


Inwestycje – inwestowanie jest różnie definiowane zarówno w literaturze jak i praktyce gospodarczej. Zwraca się uwagę na dwa podejścia do inwestycji, mianowicie:
– od strony pieniądza (znaczenie monetarne), a więc wydatkowania środków finansowych na obiekty materialne i niematerialne raz
– od stront rzeczowej, tj. zapewnienia przyrostu i odtworzenia kapitału rzeczowego i obrotowego, a więc tworzenia majątku w wyniku realizacji procesu inwestycyjnego.
Najczęściej definicja inwestycji oznacza, że jest to lokowanie środków finansowych w różne rodzaje aktywności gospodarczej. Nadto prezentowane są różne rodzaje procesów mających na celu osiąganie korzyści, przykładowo: nabywanie papierów wartościowych, zakup dzieł sztuki, biżuterii lub budowa wraz z zakupem dóbr inwestycyjnych oraz innych przedsięwzięć prowadzących do przyrostu i/lub odtworzenia kapitału rzeczowego przedsiębiorstwa. Zważywszy, że życie gospodarcze wymaga coraz szerszego, a jednocześnie precyzyjniejszego definiowania pojęć o podstawowym znaczeniu dla teorii i praktyki, pragnę podjąć próbę zwrócenia uwagi na niektóre czynniki determinujące inwestowanie.
Pozwoli to bowiem precyzyjnie posługiwać się tym pojęciem zarówno w badaniach jak i praktyce gospodarczej w związku z przygotowaniem projektów oraz realizacją decyzji inwestycyjnych. Przykładem uproszczonego traktowania inwestycji jest definicja ograniczająca inwestycje do „dokonywania nakładów gospodarczych zmierzających do tworzenia i powiększania środków trwałych”2. Z uwagi na konieczność zgromadzenia środków pieniężnych umożliwiających podjęcie działalności inwestycyjnej oraz oddalone w czasie ich odzyskanie – coraz większego znaczenia nabierać zaczęły aspekty finansowe, a także ograniczenia wynikające z niepewności. Nadto inwestowanie jako zachęta do oszczędzania, a więc nie konsumowania wszystkich wytworzonych produktów, stało się intratnym źródłem motywacji do alokacji nadwyżek – nie tylko przedsiębiorców ale i poszczególnych członków społeczeństwa. Zaangażowanie i czerpanie korzyści z lokat kapitałowych w rozwój społeczno-gospodarczy jest bowiem podstawową siłą napędową podmiotów gospodarczych.
Przegląd definicji inwestycji prezentowanych w literaturze przedmiotu eksponuje inwestycje-inwestowane jako różne formy lokowania pieniędzy oraz ich odzyskiwania. Na ogół inwestycje grupuje się w:
– inwestycje finansowe, a więc zakup akcji, obligacji czy lokaty bankowe itp., – pozwalając na czerpanie bezpośrednich korzyści np. w formie dywidendy, procentu, zmiany kursu walut, notowań giełdowych itd.,
– inwestycje rzeczowe, to jest zakup, budowę, modernizację budowli i budynków, ich wyposażenie w maszyny, urządzenia i sprzęt biurowo-handlowo-magazynowy itp., podejmowane w celu pośredniego czerpania korzyści, to jest na drodze uzyskiwania wpływów za sprzedane produkty (wyroby, towary, usługi) oraz świadczenia, a także oszczędności, np. czynników wytwórczych, obsługi itd.,
– inne, zwłaszcza o charakterze niematerialnym, np. szkolenie kadr, promocję i reklamę nowych produktów, ochronę środowiska– bez podjęcia których niemożliwym byłoby prowadzenie działalności gospodarczej.

Cytowane definicje i rodzaje inwestycji eksponują aspekty realizacyjno-motywacyjne, a więc realnego wydatkowania środków pieniężnych w celu ich zmiany na określone obiekty, a więc rzeczowe składniki majątkowe, papiery wartościowe lub inne wartości stosunkowo trwałe zaspakajające oczekiwane
potrzeby3. Są to więc czynności i zdarzenia skutków inwestowania, z pominięciem zarówno procesów poprzedzających lokatę kapitału, jak również skutkowania obiektów inwestycyjnych.
Dotychczasowe rozważania dotyczące definicji inwestycji w mikroskali pozwalają na stwierdzenie, iż jest to wydatkowanie środków celem pozyskiwania – zgodnie z obowiązującą procedurą – określonych obiektów, papierów wartościowych bądź dóbr niematerialnych służących realizacji procesów gospodarczych, a pozwalających na odzyskanie kapitału oraz czerpanie dodatkowych korzyści w przyszłości, co jest obciążone znacznym ryzykiem.
Podana inwestycja – uwzględniając cel inwestowania oraz dla kogo jest przeznaczona – powinna być przybliżana, by określać istotę, treść pojęcia, uwarunkowania, założenia i inne cechy charakterystyczne, objaśniające znaczenie tego terminu4.
Stąd w definicji inwestycji mogą być przykładowo eksponowane:
– motywacja do inwestowania,
– gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych,
– proces przekształcania środków pieniężnych w obiekty trwałego użytku,
– działalność gospodarcza lub inna służąca czerpaniu oczekiwanych korzyści w formie bezpośredniej: dywidendy, procentu, różnicy kursu walut itp., bądź pośredniej, to jest sprzedaży wyrobów, towarów, świadczenia usług itp.,
– rentowność (stopa zwrotu) i okres zwrotu zainwestowanego kapitału,
– ryzyko realizacji inwestycji, a zwłaszcza niepewnej przyszłości odnośnie do odzyskania kapitału i czerpania korzyści,
– aktywność inwestycyjna inwestora, developera, generalnego wykonawcy, maklera, dealera oraz innego podmiotu uczestniczącego w procesie inwestycyjnym,
– społeczne i inne aspekty inwestowania np. jako nowopowstałe bądź zmodernizowane stanowiska pracy, wpływy do budżetu w formie podatków i opłat, eksportu i importu, cła i inne korzyści w formie zachęty.
Zważywszy na fakt, że inwestycje są strumieniem płatności rozpoczynającym się wydatkami z nadzieją uzyskania wpływów przewyższających te wydatki, cechują je poza aspektem pieniężnym również aspekty rzeczowe (przedmiotowe), realne.
Inwestowanie oznacza bowiem angażowanie się w coś o obecnej wartości, i ściśle wiąże się z finansowaniem. Finansowanie bowiem to gromadzenie albo pozyskiwanie kapitału, zaś inwestowanie to jego efektywne wydatkowanie. Wydatkowanie środków oznacza zamianę na niezbędne rzeczowe składniki majątku trwałego albo zakupu papierów wartościowych czy inwestycje niematerialne, konieczne przedsiębiorstwu do jego funkcjonowania, a także rozwoju.
Każda forma lokaty kapitału powinna w krótszym bądź dłuższym czasie przysparzać korzyści, przy czym ryzyko i wielkość spodziewanych efektów mogą być zróżnicowane. Jako założenie należy przyjąć, że opłacalna może być każda lokata kapitału. Jednak forma inwestowania uzależniona powinna być od przyjętej strategii rozwoju przedsiębiorstwa.



II. Determinanty inwestowania w przedsiębiorstwie.


Realizacja strategii przedsiębiorstwa może się odbywać w głównej mierze poprzez inwestycje. Inwestycje bowiem są drogą pozwalającą na realizację zarówno rozwoju (ekspansji) jak i stagnacji. Znikome są efekty rozwoju czy restrukturyzacji, które nie spowodują określonych, oczekiwanych zmian bez wydatków o charakterze inwestycyjnym. W zasadzie jedynie one mogą tworzyć niezbędne zdolności wytwórcze(produkcyjne), usługowe, bankowe, handlowe, rekreacyjne itp.
Bowiem w wyniku działalności inwestycyjnej-głównie z zakresu inwestycji rzeczowych zwanych też realnymi bądź materialnymi – powstają określone dobra materialne, umożliwiające produkowanie wyrobów, świadczenie usług bądź zaspokajanie innych potrzeb u osób fizycznych i prawnych. Działalność inwestycyjna polega bowiem na zakupie, budowie bądź instalacji nowych obiektów, np. nabycie gruntów, stawów, lasów, portów, przedmiotów komunikowania się i zarządzania, rzeczowych środków obrotowych oraz innych ruchomości; a także modernizacji, ulepszeniu oraz wymianie istniejących składników majątku trwałego przedsiębiorstwa.
Inwestowanie – z racji znacznego często odłożenie w czasie czerpania korzyści w stosunku do poniesionych wydatków oraz wielu złożonych czynności przygotowawczo– rozpoznawczych i wykonawczo– rozruchowych – jest procesem specyficznym, złożonym i zindywidualizowanym5. Kierując się naczelną maksymą ekonomiczno-finansową, że ,,inwestycje są strumieniami płatności rozpoczynającymi się wydatkami z nadzieją uzyskania wpływów przewyższających te wydatki w przyszłości” oraz, że przyszłość obarczona jest znaczną niepewnością, podstawowe znaczenie ma minimalizowanie ryzyka lokaty kapitału. Nadto należy podnieść, że inwestowanie z racji możliwości czerpania korzyści w dalekiej przyszłości jest istotną zachętą do oszczędzania i czynnego wykorzystania kapitału.
Stąd szczególne znaczenie badań, analiz i symulacji wariantów w zakresie potrzeb (celowości), możliwości realizacyjnej oraz opłacalności inwestowania w fazie poprzedzającej podjęcia decyzji wykonawczej. Chodzi bowiem o to, by w trakcie realizacji inwestycji oraz eksploatacji obiektu nie wystąpiły zakłócenia (bądź także w minimalnym zakresie), zaś odzyskiwanie wydatków kapitału z nadwyżki w trakcie czerpania korzyści nie było gorsze od wyników rachunku inwestycyjnego wykonanego ex ante.
Każda inwestycja, bez względu na rozmiary nakładów inwestycyjnych oraz oczekiwanych korzyści, źródła finansowania, miejsca posadowienia i czas realizacji oraz formę użytkowania, zakresy prac poprzedzających podjęcie decyzji inwestycyjnej oraz horyzont okresu realizacji obiektu i jego eksploatacji – wymaga analitycznego i indywidualnego traktowania. W każdym przedsiębiorstwie – z wyjątkiem może zakupu lub uruchomienia firmy – z różnym natężeniem i w niejednakowym stopniu przygotowywane są projekty, a także zaawansowana jest realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych, w tym również inwestycji z grupy finansowych i niematerialnych. Zaś instrumentarium i procedury planowania, realizacji (dyspozycji) i kontrolowania inwestycji muszą występować stale i na każdym etapie procesu inwestycyjnego. Pomimo wzajemnego przenikania się podniesionych czynności, prac i procedur podjęta zostanie próba ich uporządkowania w ujęciu strategicznym i operacyjnym.
Inwestycje są więc głównym i rzeczywistym sposobem realizacji strategii firmy, przy czym ich forma jest zdeterminowana rodzajem, wielkością nakładów i źródłami finansowania. Z uwagi na ryzyko lokaty kapitału nieodzownym jest bardzo dokładne zbadanie wszelkich zamierzeń inwestycyjnych. Wymagane jest więc bardzo szczegółowe przygotowanie każdego projektu, zaś po jego ocenie pozytywnej powiązanie go z planami gospodarczymi firmy. W związku z tym potrzebne jest przedstawienie instrumentarium i procedury planistyczno-kontrolno-sprawozdawczej w odniesieniu do przedsiębiorstwa, a nawet regionu i zlokalizowanych tam uczestników procesu inwestycyjnego, zwłaszcza developerów, jednostek wykonawstwa inwestycyjno-budowlano-modernizacyjnego.
Konieczność inwestowania w przedsiębiorstwach jest więc niezbędnym wymogiem ich funkcjonowania i rozwoju. Pociąga za sobą określone zmiany w bazie materialno-technicznej, a także sterowaniu realizacją procesów gospodarczych. Oznacza więc konieczność pozyskiwania i dysponowania odpowiednimi obiektami, maszynami i urządzeniami oraz wyposażeniem infrastruktury – umożliwiającymi jak najszybsze i efektywne produkowanie i/lub obsługę klientów w pożądane wyroby, towary, usługi i inne produkty.
Zważywszy, że bez inwestowania nie jest możliwe funkcjonowanie przedsiębiorstwa we współczesnych warunkach społoczno-gospodarczych, istotne znaczenie w strategii i taktyce firm ma polityka inwestycyjna. ,,Polityka inwestycyjna w jednostce gospodarczej jest zespołem wszelkich długookresowych i doraźnych działań przedsiębiorstwa, mających na celu określenie potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstwa i dążenie do ich zaspokojenia oraz modyfikowania potrzeb w zależności od warunków i możliwości realnego oddziaływania na otoczenie”6.
Wprawdzie proces inwestycyjny może się nieco różnić w zależności od specyfiki i rozmiarów nakładów inwestycyjnych oraz wielkości i formy własności przedsiębiorstwa, niemniej zwykle obejmuje następujące etapy:
– ustalanie potrzeb inwestycyjnych,
– identyfikacja zamierzeń i programów rozwojowych lub restrukturyzacyjnych,
– wybór projektów inwestycyjnych do realizacji,
– scalenie planu inwestycyjnego z pozostałymi planami ekonomiczno-finansowymi przedsiębiorstw,
– wykonawstwo przedsięwzięć inwestycyjnych,
– przyjęcie obiektu na stan majątkowy i do użytkowania oraz rozliczenie i kontrola skutkowania inwestycji.
Oprócz wyodrębnienia etapów procesu inwestycyjnego istotne znaczenie ma wskazanie na stosowane metody badawcze, formy prezentacji i realizacji, podstawowe wielkości oraz wskaźniki ekonomiczno-finansowe.
Ustalenie potrzeb inwestycyjnych oznacza określenie:
– czasu realizacji inwestycji według programu restrukturyzacji,
– potrzebnych zdolności wytwórczych i usługowo-obsługowych oraz czasu czerpania korzyści,
– niezbędnych nakładów inwestycyjnych,
– stopnia ważności i pilności inwestycji oraz odpowiedzialności za ich realizację.
Bez względu na źródła inicjujące potrzeby inwestycyjne, czas ich realizacji oraz wielkość nakładów, a nade wszystko oczekiwane skutki gospodarcze i społeczne wszelkie inwestycje muszą być zsynchronizowane z planami i programami strategicznymi firmy.


III. Pozyskiwanie obcych środków finansowych.


Pośród obcych, zewnętrznych środków finansujących powiększanie majątku przedsiębiorstwa, najważniejszymi formami są pożyczki i kredyty instytucji finansowych (fundacji, funduszy, itp.) oraz bankowe. Z racji wysokich kosztów i pozyskania kredyty bankowe stanowić powinny ostatnie z możliwych źródeł finansowania inwestycji, zwłaszcza kredyty banków komercyjnych.
Pojęcie kredytu jest dość obszerne. Oznacza bowiem stosunek ekonomiczny wypływający ze świadczenia przez jedną ze stron na rzecz drugiej strony określonej wartości w towarze lub pieniądzu na warunkach zwrotu równoważności (najczęściej w ratach) w późniejszym terminie, za odpowiednim wynagrodzeniem w postaci odsetek (procentu), przy czym, gdy wierzycielem jest bank – dodatkowych kosztów manipulacyjnych, zwanych prowizją.
Kredyty są jednak istotnym źródłem finansowania w szczególnie trudnym, początkowym okresie realizacji inwestycji. Pozwalają inwestorowi często po negocjacjach – na zgromadzenie i zapłatę zakupów, instalacji i rozruchu składników majątkowych.

Bibliografia


1. L. Kałkowski i St. Maciejewski: O konkurencyjności różnych form inwestowania. IMG Warszawa 1994 r.
2. K. Dziworska: Inwestycje Przedsiębiorstw. UG, Gdańsk 1993 r.
3. H. Gawron: Ocena efektywności inwestycji. AE, Poznań 1997 r.
4. K. Marcinek: Finansowa ocena przedsięwzięć inwestycyjnych przedsiębiorstw. AE Katowice 1996 r.
5. H. Walica: Inwestycje przedsiębiorstwa, AE Katowice, III wydanie 1996
6. H. Towarnicka: Strategia inwestycyjna przedsiębiorstwa, AE Wrocław 1998 r.