Korzenie kultury europejskiej - Antyk i Biblia

Twierdzenie zawarte w temacie, że Antyk i Biblia to korzenie kultury europejskiej w moim odczuciu jest niezaprzeczalną prawdą gdyż znajduje swoje uzasadnienie w historii świata.

Słownikowe definicje terminu kultura zgodnie określają, że kulturę tworzy człowiek. Autorzy w swoich komentarzach koncentrują się nad jego zachowaniami, nad normami tych zachowań oraz nad dorobkiem który w kontekście wzajemnych współzależności stanowi dobra określonej społeczności, a w szerszym pojęciu całej ludzkości. Efektem pracy i zachowań człowieka są wytwory kultury do których należą nauka w najszerszym tego słowa znaczeniu, architektura, sztuki plastyczne, muzyka, literatura, film, teatr, telewizja. Świadczy to, że mianem kultury oznacza się wszystko czym człowiek doskonali i rozwija różnorodne uzdolnienia swego ducha i ciała. Stara się drogą poznania i pracy sam czynić Ziemię sobie poddaną.

Jak wynika z tabel chronologicznych, źródła kultury europejskiej tkwią na Bliskim Wschodzie i na południowych wybrzeżach Europy, nad Morzem Śródziemnym. Twórcami kultury śródziemnomorskiej są chrześcijanie i Hebrajczycy. Ogromny wpływ na kulturę europejską wywarła kultura starożytnych Greków i Rzymian zwana antyczną. Zatem wspólny dorobek chrześcijan Żydów, Greków i Rzymian stanowi dwa filary kultury europejskiej.

Biblia (od greckiego biblios oznacza łodygę, zwój papirusu, księgę) to zbiór ksiąg religijnych judaizmu i chrześcijaństwa obejmujący Stary Testament od powstania świata do narodzin Chrystusa – 45 ksiąg i Nowy Testament od narodzin Chrystusa po Apokalipsę św. Jana – 27 ksiąg. Stary Testament obejmuje: Pięcioksiąg, Księgi historyczne, Księgi mądrościowe, Księgi prorockie. Na treść Nowego Testamentu składają się: Cztery Ewangelie (św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza, św. Jana), dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie, Apokalipsa św. Jana.

Biblia to sacrum dla chrześcijan a w części Starego Testamentu dla wyznawców judaizmu. Zawiera ogólnoludzki kodeks moralny – Dekalog. Opowiada o człowieku, o złożoności jego natury, o uczuciach, odpowiada na nurtujące go pytania. Niegdyś w Europie stanowiącej wspólnotę kulturową Biblia była niepodważalnym autorytetem.
Biblia jest niezgłębionym skarbcem inspiracji dla poetów, pisarzy, malarzy, rzeźbiarzy, muzyków i artystów wszystkich epok. Spod ich pióra, dłuta czy pędzla wychodziły dzieła stanowiące dziedzictwo kulturowe kolejnych epok. Uniwersalna wymowa wielu motywów biblijnych powoduje, iż twórcy późniejszych epok, chętnie nawiązują do pradawnych symboli i postaci. Biblia jako arcydzieło jest zbiorem wzorców osobowych, motywów, anegdot, fabuł, symboli, alegorii i metafor. W Biblii pojawiają się archetypy gatunków literackich takich jak np. psalmy przypowieści i pieśni.

W literaturze polskiej pierwszym nawiązaniem do wątków biblijnych Nowego Testamentu jest Bogurodzica – pieśń religijna z XIII wieku, w której adresatką jest Matka Boska. Bogurodzica jest zabytkiem staropolskiego języka. Biblijny problem śmierci, nieba i piekła porusza średniowieczny polski wiersz „ Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” Motyw ludzkiej egzystencji poruszony w Księdze Koheleta, występuje we fraszkach Kochanowskiego np. „O żywocie ludzkim”. Kochanowski łączy w psalmach cechy hymnu i modlitwy. W epoce romantyzmu Adam Mickiewicz w III części Dziadów przedstawia cierpienie całego narodu. Ofiarę Polaków utożsamia z ofiarą Chrystusa. Nie sposób nie wspomnieć o „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza Współcześnie Nowy Testament jest inspiracją dla poetów - np. „Piosenka o końcu świata” Czesława Miłosza.

Także w życiu codziennym używa się zwrotów pochodzących z Biblii, np.: Sodoma i Gomora, kainowe znamię, judaszowe srebrniki, Wieża Babel, salomonowy wyrok, miska soczewicy, manna z nieba, trąba jerychońska, plagi egipskie, Alfa i Omega.

W sztuce europejskiej motyw biblijny rozpowszechniony jest w malarstwie i rzeźbie. Najbardziej znane dzieła sztuki nawiązujące do scen biblijnych to freski w Kaplicy Sykstyńskiej Michała Anioła oraz ołtarz w Kościele Mariackim, Wita Stwosza.

Obok Biblii podstawowym źródłem z którego wyrosła kultura europejska jest Antyk. Nawiązania do kultury antycznej są różne. Mitologia tak jak Biblia jest inspiracją twórczą dla pisarzy i poetów. Postacie mitologiczne są archetypami uczuć i postaw. Ponadczasową mądrość stanowią mity: o Prometeuszu, Dedalu i Ikarze oraz Syzyfie. Nawiązują do nich np. „Syzyfowe prace” Żeromskiego, „Wciąż o Ikarach głoszą” Ernesta Brylla, oraz „Upadek Ikara” Breughla. Z Antyku wywodzi się gatunek literacki jakim jest epos (epos homerycki – Iliada i Odyseja), liryka (utwory Horacego), tragedia (Antygona) oraz komedia i dramat

W języku potocznym używa się zwrotów o antycznym pochodzeniu takich jak: pięta achillesowa, stajnia Augiasza, nić Ariadny. Są one używane nawet przez ludzi nie znających mitologii. Świadczy to o głębokim zakorzenieniu kultury starożytnej w świadomości Europejczyków. Nazwa naszego kontynentu pochodzi od imienia mitologicznej królewny o imieniu Europa.

Starożytnej Grecji zawdzięczamy tradycyjne olimpiady sportowe, znicz olimpijski, wiele dyscyplin sportowych, alfabet oraz stworzenie i rozbudowę teatru. Także podwaliny filozofii europejskiej mają swoje źródło w dziełach starożytnych filozofów takich jak Tales z Miletu, Heraklit z Efezu, Sokrates, Platon i wielu innych. Hipokrates jest uznawany jest za ojca medycyny. Do dziś studenci medycyny składają przysięgę Hipokratesa. Ze starożytnych Aten wywodzi się pojęcie demokracji. Ponadto prawo rzymskie stanowi podwaliny prawa państw europejskich.