Test z Języka Polskiego

1. Czytaj uważnie tekst i zadania.
2. W zadaniach od 1. do 4., od 6. do 9., 15., 16. oraz 19. i 20. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną z nich i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej literą w karcie odpowiedzi.
3. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem.
4. Rozwiązania zadań 5., od 10. do 14., 17., 18. oraz 21. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.
5. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów, jaką można uzyskać za właściwą odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać maksymalnie 32 punkty.


Tekst do zadań od 1. do 13.

Julian Krzyżanowski
Mistrz języka
Fragment książki „Jan Kochanowski jako humanista”

Za czasów studenckich Kochanowski rozpoczynał swą działalność poetycką od wierszy łacińskich; pisywał je przez całe życie i niedługo przed śmiercią wydał je drukiem. Cenił je – widocznie bardzo, ale jeśli z dumą myślał o tym, co w jego twórczości było trwałe, to były to jego dzieła polskie. Już przekład „Psałterza Dawidowego” poprzedził dedykacją dzieła Myszkowskiemu1, w której z zadowoleniem i dumą właśnie mówił o sobie:
I wdarłem się na skałę pięknej Kalliopy,
Gdzie dotychmiast nie było znaku polskiej stopy.
Skała Kalliopy – to poezja; skoro tak, to przytoczona wypowiedź brzmi jak nieporozumienie, już bowiem przed Kochanowskim pisywali polskie wiersze i tłumaczyli psalmy inni poeci wcześniejsi – choćby Mikołaj Rej.
Słowa Kochanowskiego jednak nie były ani nieporozumieniem, ani pustą przechwałką. Znaczyły one dla niego to, co znaczą i dla nas: on pierwszy pisał utwory poetyckie prawdziwie piękne i doskonale sobie z tego zdawał sprawę. Jego poprzednicy, jak Rej, walczyli z łaciną i usiłowali osiągnąć jej doskonałość w języku własnym, dokonał tego jednak dopiero autor [...] „Fraszek”. Umiejętność poetycką, ćwiczoną we własnych utworach łacińskich, przeniósł na język polski, aby wyrazić w nim [...] i zagadnienia polityczne czy filozoficzne, którymi żyły jego czasy, i całe bogactwo własnego życia wewnętrznego.
Zrobił to w sposób naturalny i prosty. Z ogromnych zasobów mowy polskiej wybrał język, którym posługiwał się dwór królewski w słowie i piśmie – język staranny, unikający wyrazów i zwrotów ordynarnych czy wulgarnych [...]. Znakomite wyczucie wartości znaczeniowych ówczesnej polszczyzny uchroniło Kochanowskiego od szpecenia jej domieszką tzw. makaronizmów, czyli wyrazów i zwrotów łacińskich. Pisał językiem zdumiewająco czystym. Drugą podstawową cechą jego języka jest jasność. [...]
Trzecią wreszcie cechą charakteryzującą autora „Fraszek” jest zdumiewająca zwięzłość jego wierszy. Łatwo się o tym przekonać, gdy objaśnia się jego trudne wypowiedzi. Tam, gdzie jemu wystarczają dwa lub trzy wyrazy, my stosujemy czasami dwa lub trzy zdania. Nie dlatego oczywiście, aby język dzisiejszy był mniej precyzyjny, tylko dlatego, że wyrazy czy zwroty używane przez Kochanowskiego mają swe dokładnie określone znaczenie, nie mają zaś w słownictwie dzisiejszym dokładnych odpowiedników.
Obie te właściwości: jasność i zwięzłość stanowią u Kochanowskiego wynik nie tylko starannego doboru słownictwa, wprowadzenia tych właśnie wyrazów i zwrotów a nie innych, ale również jego mistrzowskiej składni oraz umiejętności budowania zdań wolnych od [...] balastu powtórzeń i słów niepotrzebnych. Zdaniami Kochanowskiego chętnie od jego czasów posługują się gramatycy jako przykładami czy wzorami poprawnego języka mówionego. Najlepszy to dowód doskonałości osiągniętej przez poetę.
W zakresie omówionych dotąd właściwości Kochanowski nie wykracza poza nurt żywego, codziennego języka, którym posługiwał się i on sam, i jego otoczenie, wtedy gdy usiłowało wyrażać się poprawnie i starannie. W utworach poety język ten jednak wzbogacają pewne składniki, otoczeniu jego niewątpliwie obce, składniki poetyckie. Język Kochanowskiego jest mianowicie niezwykle obrazowy, jakkolwiek obrazami nieprzeładowany. Porównania, przenośnie, zamiennie2, uosobienia, zarówno proste a wyraziste, jak wyszukane, płyną spod pióra poety, nieprzerwanym strumieniem, czasami łatwe do zauważenia, bo niezwykłe, kiedy indziej niedostrzegalne, a przecież działające swą obecnością.

1 Myszkowski – Piotr Myszkowski, sekretarz króla Zygmunta Augusta, mecenas Jana Kochanowskiego.
2 Zamiennia – jeden ze środków stylistycznych.

1. Pierwsze utwory poetyckie Jana Kochanowskiego powstawały w języku 1 p.
A. polskim.
B. włoskim.
C. łacińskim.
D. greckim.

2. W przytoczonym fragmencie dedykacji „Psałterza Dawidów” poeta zastosował 1 p.
A. apostrofę i metaforę.
B. metaforę i epitety.
C. epitety i porównanie.
D. ożywienie i apostrofę.

3. Kim był Piotr Myszkowski? 1 p.
A. Mecenasem Jana Kochanowskiego.
B. Wydawcą dzieł poety.
C. Kuzynem Jana Kochanowskiego.
D. Spowiednikiem autora „Trenów”.

4. Kalliope to muza 1 p.
A. komedii.
B. tragedii.
C. tańca.
D. poezji.

5. Wyjaśnij sens przytoczonej w tekście wypowiedzi Jana Kochanowskiego. 2 p.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Jan Kochanowski posługiwał się językiem charakterystycznym dla 1 p.
A. dworzan.
B. mieszczan.
C. ziemian.
D. chłopstwa.

7. Makaronizmy to 1 p.
A. inaczej archaizmy.
B. łacińskie wyrazy i zwroty wplecione do tekstu w języku polskim.
C. przestarzałe wyrazy i sformułowania.
D. słowa włoskie obecne w utworach Jana Kochanowskiego.

8. Współczesna polszczyzna w stosunku do języka, którego Jan Kochanowski używał w swojej twórczości, 1 p.
A. ma bardzo mały zasób słownictwa.
B. jest mniej precyzyjna.
C. ma inny zasób słownictwa.
D. jest bardziej obrazowa.

9. Powiedzenie Mikołaja Reja: A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają jest 1 p.
A. sprzeczne z ideą rozważań Juliana Krzyżanowskiego.
B. zgodne z treścią rozważań Juliana Krzyżanowskiego.
C. niezwiązane z rozważaniami Juliana Krzyżanowskiego.
D. wyrazem zazdrości Mikołaja Reja wobec sławy Jana Kochanowskiego.

10. Wymień trzy cechy języka poetyckiego autora „Trenów”. 1 p.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Podaj dwa argumenty uzasadniające nazwanie poety z Czarnolasu mistrzem języka. 2 p.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. Zapisz zwrot będący synonimem wskazanego słowa. 1 p.

- szpecić – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


13. Zaznacz na osi czasu okres życia Jana Kochanowskiego (1530–1584). 1 p.






14. Fraszka to 1 p.
A. krótki, wierszowany utwór, najczęściej żartobliwy.
B. wiersz sławiący czyjeś zasługi.
C. zabawna historyjka wzbudzająca śmiech.
D. tekst, którego napisanie nie wymaga dużego wysiłku.

15. Która z wymienionych osób żyła w epoce renesansu? 1 p.
A. Terencjusz.
B. Sokrates.
C. Galileusz.
D. Diogenes.

16. Zapisz dwie cechy, którymi charakteryzował się człowiek odrodzenia. 2 p.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17. Dokończ zdanie, podając co najmniej jedną informację na temat wymienionego utworu. 1 p.
„Żywot człowieka poczciwego” Mikołaja Reja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18. Leonardo da Vinci 1 p.
A. zaprojektował kopułę Bazyliki św. Piotra w Rzymie.
B. jest autorem „Mony Lisy” i fresku „Sąd Ostateczny”.
C. namalował „Ostatnią wieczerzę” i „Madonnę Sykstyńską”.
D. uosabiał renesansowy ideał człowieka wszechstronnego.

19. Wizerunek cierpiącej Marii z martwym Chrystusem na kolanach to 1 p.
A. pieta.
B. ołtarz.
C. tryptyk.
D. madonna.

20. Opisz obraz autorstwa Feliksa Zabłockiego, przedstawiający Jana Kochanowskiego. 8 p.


F. Zabłocki „Jan Kochanowski siedzący pod lipą”