Druga wojna Światowa

Alianci – są to przede wszystkim członkowie koalicji antyhitlerowskiej.
Sprawa Polaków
Kampania wrześniowa (1939)
1 września 1939 r. rozpoczął się niemiecki atak na Polskę. Armia niemiecka miała miażdżącą przewagę nad Polską pod względem technicznym, ilościowym i organizacyjnym. Rozpoczęło się od ataku Westerplatte, Wielunia i Poczty Polskiej w Gdańsku.
Anglia i Francja, jako sojusznicy Polski powinni nas bronić i wspierać, jednak żadne z tych państw nie chciało ginąć za Polskę. Wypowiedziały, więc 3 września wojnę Niemcom, ale była to tzw. „dziwna wojna”, nie podjęły one żadnych działań zbrojnych.
Największą bitwą kampanii wrześniowej była bitwa nad Bzurą (gen. T. Kutrzeba, Armie „Poznań” i „Pomorze”) rozegrana między 9 a 20 września. Mimo początkowych sukcesów polskie wojska musiały się wycofać.
17 września – do Polski wkraczają wojska ZSRR. Rząd polski ucieka do Rumunii, zostaje tam jednak internowany.
28 września kapituluje Warszawa.
Między 2 a 5 października rozgrywa się bitwa pod Kockiem – ostatnia bitwa kampanii wrześniowej.
Rząd RP na Uchodźstwie
Po klęsce wrześniowej we Francji powstaje nowy rząd z gen. Wł. Sikorskim na czele. Prezydentem zostaje Wł. Raczkiewicz, premier: St. Mikołajczyk a stanowisko Wodza Naczelnego zajmuje gen. Kaź. Sosnkowski. Po kapitulacji Francji władze polskie ewakuowano do Londynu (stąd rząd londyński). Był on uznawany do końca wojny za legalne władze polskie.
Rząd londyński kontaktował się z polskim podziemiem poprzez Delegaturę Rządu RP na Kraj.
W 1941 r. pod naciskiem aliantów rząd polski nawiązał stosunki dyplomatyczne z ZSRR (układ Sikorski-Majski), które zerwano po odkryciu zbrodni katyńskiej (1943)
W 1942 roku grupa polskich komunistów założyła w Warszawie Polską Partię Robotniczą (PPR).
1 stycznia 1944 powstaje w stolicy Krajowa Rada Narodowa (KRN) (Inicjatorem jest Wł. Gomułka), utworzył ją PPR, Gwardia Ludowa i 7 innych organizacji.
20 lipca 1944 pod nadzorem Stalina powstaje Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN)
Ruch oporu w Polsce
W okupowanej Polsce powstało wiele podziemnych organizacji zbrojnych. We wrześniu 1939 r. powołano Służbę Zwycięstwu Polsce (SZP). Jesienią powstają Szare Szeregi Żeńskie i Szare Szeregi Męskie (Organizacja Harcerek i Organizacja Harcerzy).
Służba zwycięstwu Polsce (1939)  Związek Walki Zbrojnej (W 1940 przekształcono)  Armia Krajowa (Przekształcona w lutym 1942)
AK została związana z rządem londyńskim. Oprócz AK staniały: Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne, Gwardia Ludowa  Armia Ludowa (przekształcona w 1944)
Najbardziej spektakularne działania podziemia: Akcja pod Arsenałem (odbicie więźniów politycznych), zamach na dowódcę policji w dyskrycie warszawskim Franza Kutscherę, pomoc żydowskim powstańcom w getcie warszawskim.
Od stycznia 1944 AK rozpoczyna akcję „Burza” – atakowanie wojsk niemieckich w celu opanowania terenów polskich przed wkroczeniem Armii Czerwonej.
1 sierpnia 1944 r. – powstanie warszawskie. Niemcy miały potężną przewagę. Stalin wstrzymuje ofensywę na przedmieściach stolicy. Walki trwały do 2 października i zakończyły się przegraną powstańców, śmiercią tysięcy osób i niemal całkowitym wyburzeniem Warszawy.
W styczniu 1945 r. ostatni komendant AK gen. L. Okulicki „Niedźwiadek” wydał rozkaz rozwiązania AK. Dwa miesiące później Rosjanie aresztują 16 przywódców Polski Podziemnej. Wywieziono ich do Moskwy, gdzie zostali skazani w bezprawnym procesie szesnastu.
Przez całą okupację działały tajne komplety, tzn. podziemne szkoły.
Ruch oporu w okupowanej Polsce obejmował prawie wszystkie dziedziny życia. Dlatego tajne struktury podporządkowane rządowi emigracyjnemu nazwano po wojnie Polskim Państwem Poziemnym. Drugiego takiego nie było w całej Europie.
Polityka okupantów na ziemiach polskich i shoah
Ziemie polskie zostały podzielone przez Niemców na dwie części – obszary północnozachodnie wcielono do Rzeszy*, a z reszty utworzono GG (Generalne Gubernatorstwo**) na czele, którego stanął Hans Frank. Władze radzieckie zajęte tereny wcieliły do ZSRR.
*- Germanizacja. Likwidacja wszystkich polskich instytucji m.in. teatry, szkoły, biblioteki, urzędy. Akcje wysiedlania Polaków do GG lub w głąb Niemiec.
**- „przytułek dla Polaków, Żydów i innej chołoty z dawnych i nowych obszarów Rzeszy – Hitler” Zamknięto wszystkie muzea, biblioteki, wydawnictwa, redakcje pism, szkoły wyższe i średnie. Pozostawiono jedynie policję, straż pożarną, PCK. Zostawili też szkoły podstawowe.
Obaj okupanci prowadzili politykę wyniszczenia i wynaradawiania Polaków.
Sowieci internowali polskich oficerów do obozów w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie i Charkowie, a w 1940 r. wymordowano ich m.in. w rejonie Katynia. Wysyłano do łagrów. W ZSRR Polacy byli poddawani sowietyzacji. W 1940 r. Stalin zarządził 3 wielkie deportacje.
Eksterminacja – mordowanie całych grup ludności z powodu rasy, narodowości lub religii
Niemcy prowadzili akcję likwidacji polskiej inteligencji. Zmuszano nas do pospisywania niemieckiej listy narodowej (Volkslisty)*. Zsyłano Polaków do obozów koncentracyjnych.
*- Utworzona przez Niemców lista mieszkańców krajów okupowanych, którzy mieli pochodzenie niemieckie. Wpisanie na tę listę oznaczało pewne przywileje, lecz wiązało się też z koniecznością służby wojskowej w niemieckiej armii.
Na terenach Polski Niemcy tworzyli obozy zagłady, w których mordowano Żydów w ramach akcji „ostatecznego rozwiązania”. Polacy starali się pomagać Żydom, byli jednak też szmalcownicy (ludzie wydający ukrywających się Żydów za pieniądze). Ci Polacy, którzy uratowali w tym czasie, chociaż jednego Żyda zostali odznaczeni tytułem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”.
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
W walkach w Norwegii w 1940 brała udział Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich oraz polskie okręty wojenne.
Polska Marynarka Wojenna uczestniczyła w bitwie o Atlantyk i ochronie konwojów, a także w walkach na Morzu Śródziemnym.
Od sierpnia do października 1940 r. polskie dywizjony myśliwskie (302 i 303) i bombowe (300 i 301) wzięły z sukcesem udział w bitwie o Anglię.
Jesienią 1940 r. w Anglii zaczęto formowanie 1 Korpusu Wojska Polskiego a wiosną następnego roku Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
W 1941 r. Tobruku broniła Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich.
Po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych z ZSRR przed rząd polski na terenie Związku Radzieckiego zaczęto tworzyć Armii Polskiej na Wschodzie (dowódca Wł. Anders). W 1943 r. z Armii tej sformułowano II Korpus Polski, który walczył między innymi pod Monte Cassino.
Oddziały polskie na wschodzie
Po zerwaniu stosunków dyplomatycznych z rządem londyńskim i ewakuacji armii Andersa władze radziecki przystąpiły do tworzenia zależnych od nich polskich sił zbrojnych.
W maju 1943 r. w Sielcach nad Oką utworzono 1 Dywizję Piechoty im. T. Kościuszki. Chrzest bojowy przeżyła w bitwie pod Lenino.
Latem 1944 r. z 1 DP i innych jednostek sformułowano 1 Armię Wojska Polskiego (gen. Zyg. Berling).
Wojna Światowa
Radziecki Atak na Finlandię (wojna zimowa: listopad 1939 - marzec 1940)
W ramach przygotowań do wojny z Niemcami ZSRR zajął najpierw bez walki Litwę, Łotwę, Estonię, a następnie przystąpił do walki z Finlandią.
Mimo olbrzymiej przewagi ZSRR Finlandia dobrze się broniła i dopiero w lutym 1940 r. sowietom udało się przełamać fińską linę obrony.
Na mocy pokoju moskiewskiego (marzec) Finlandia musiała oddać część Karelii, Laponii oraz Półwyspu Rybackiego, a także wydzierżawić na 30. Lat port Hanko.
Agresja Niemiecka na Norwegię i Danię (kwiecień 1940)
9 kwietnia 1940 Niemcy zaatakowali Danię i Norwegię. Dania poddała się bez walki. W Norwegii walki trwały do 10 czerwca (udział Polaków i Brytyjczyków). Po zajęciu Norwegii powstał tam rząd kolaboracyjny.*
*- Czyli rząd współpracujący z wrogiem.
Niemiecka napaść na Belgię, Holandię i Francję (Maj – Czerwiec 1940)
Po ataku Niemiec na Polskę Francja i Anglia wypowiadają „dziwną wojnę” (to już wiesz)
10 maja 1940 r. niemieckie siły zbrojne uderzają na Belgię, Holandię i Francję, omijając umocnienia lini Maginota. (Tzw. „Fall Gelb” – „Plan Żółty”)
19 maja Niemcy docierają do Kanału La Manche. Ewakuacja wojsk anglo-francuskich z Dunkierki.
14 czerwca Wermacht bez walki zajmuje Paryż, a 22 czerwca w Compiegne podpisano zawieszenie broni. Niemcy rozpoczęli okupację pół-wsch Francji, a na pozostałych terenach utworzono marionetkowe państwo Vichy z marszałkiem Philippem Petainem na czele.
Bitwa o Anglię (sierpień-październik 1940)
W ramach przygotowań do inwazji na Wielką Brytanię Niemcy rozpoczęli walki o przewagę w powietrzu (akcja „Adlertag” – „Dzień orła”). Mimo dotkliwych strat lotnictwo brytyjskie wygrało.
Bitwa o Atlantyk (1940-1943)
Aby odciąć Anglie od dostaw surowców i żywności, Niemcy rozpoczęli zatapianie angielskich statków przy pomocy okrętów nadwodnych oraz podwodnych (U-bootów).
Brytyjczycy dla ochrony wprowadzili system konwojów, na co marynarka niemiecka odpowiedziała stosowaniem taktyki „wilczych stad”.
Od wiosny 1943 r. alianci zaczęli zdobywać przewagę (mieli radar morski i echosondę). Niemcy natomiast nie byli w stanie uzupełniać strat w załogach U-Bootów.
Atak niemiecki na ZSRR i kampania moskiewska (czerwiec – lipiec 1941)
22 czerwca 1941 Niemcy zaatakowali ZSRR (Plan „Barbarossa” – „Rudobrody”). Stosując metodę wojny błyskawicznej, armia niemiecka w krótkim czasie zajęła Białoruś, Ukrainę, państwa nadbałtyckie i dotarła pod Moskwę.
W grudniu 1941 r. kontrofensywa Rosjan odrzuciła Niemców spod Moskwy.
Walki niemiecko-radzieckie (1942-1944)
Na początku 1942 Niemcy skierowali swoje uderzenie na południe. Latem ofensywa niemiecka zatrzymała się w rejonie Stalingradu. Tam, w lutym 1943 otoczone przez Armię Czerwoną wojska niemieckie poddały się.
Mimo klęski Niemcy próbowali kontynuować akcje, prowadząc także oblężenie Leningradu. Latem skończyli bitwę na łuku kurskim.
Jesienią 1943 AC zajęła Kijów, w styczniu 1944 odblokowała Leningrad, rozbiła siły niemieckie na Białorusi i dotarła nad Wisłę. Wybucha powstanie antyniemieckie na Słowacji (sierpień 1944).
Ekspansja Japonii w Azji i na Pacyfiku (1939-1942)
7 grudnia 1941 lotnictwo japońskie zaatakowało bazę marynarki wojennej USA w Pearl Harbor na Hawajach. Niedługo potem Japończycy zajęli brytyjskie Malaje i wylądowali na Filipinach. Japonia zajmuje Borneo i Indie Holenderskie, potem Singapur, a latem Birmę.
Atak aliantów w Europie Zachodniej (1943-1944)
W lipcu 1943 alianci wylądowali na Sycylii. Spowodowało to przewrót polityczny we Włoszech i obalenie Mussoliniego. Nowy premier we wrześniu 1943 podpisał akt kapitulacji Włoch. Wermacht uwolnił jednak Mussoliniego, który stanął na czele utworzonego północnej Italii państewka. Siły niemieckie powstrzymały marsz aliantów w rejonie Monte Cassino. Dopiero w maju 1944 polskim jednostkom udało się przełamać niemieckie linie obrony, otwierając drogę na Rzym.
6 czerwca 1944 (w dniu „D”) siły aliancie wylądowały w Normandii otwierając drugi front w Europie. Część wojsk niemieckich rozbito w bitwie pod Falaise.
W sierpniu 1944 miało miejsce udane powstanie w Paryżu.
Kapitulacja Trzeciej Rzeszy i Japonii (maj – wrzesień 1945)
W styczniu 1945 Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę docierając do Odry i Bałtyku.
30 kwietnia Hitler w bunkrze pod kancelarią Rzeszy popełnił samobójstwo. Berlin skapitulował 2 maja, a 7 maja o godz. 2: 41 w Reims przedstawiciele Niemiec podpisali Akt bezwarunkowej kapitulacji. Na żądanie Rosjan powtórzono ten akt w Berlinie Karlhorst 9 maja 1945 r.
W lutym 1945 Amerykanie zajęli Filipiny, a w czerwcu silnie ufortyfikowane wyspy lwo-jima i Okinawę.
6 sierpnia 1945 r. Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę, a 9 sierpnia na Nagasaki. Tego samego dnia ZSRR wypowiedział wojnę Japonii, a jego wojska uderzyły na Mandżurię. 2 Września władze Japonii podpisały akt bezwarunkowej kapitulacji w Zatoce Tokiskiej na pokładzie okrętu liniowego „Missouri”.
Najważniejsze konfederacje międzynarodowe (1942-1945)
Teheran (28 listopad – 1 grudnia 1943) uczestniczyli Winston Churchill (Anglia), Franklin Delano Roosevelt (USA), Józef Stalin (ZSRR).
Jałta (4-11 luty 1945) uczestniczyli: Winston Churchill, Franklin Roosevelt. Józef Stalin.
Poczdam (17 lipiec – 2 sierpień 1945) uczestniczyli: Winston Churchill (po wyborach zastąpił go Clement Attlee), Harry Truman (USA), Józef Stalin.
Shoah* (holocaust**)
Syjonizm – ideologia głosząca, że Żydzi są odrębnym narodem i powinni zbudować własne państwo w Palestynie.
Od jesieni 1939 r. Niemcy zaczęli organizować getta***. Ich opuszczenie karano śmiercią. W styczniu 1942 podjęto decyzję o tzw. „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”. Miała ona polegać na systematycznym i zorganizowanym wymordowywaniu milionów ludzi pochodzenia żydowskiego. Powstają obozy w Brzezince, Treblince, Majdanku, Bełżcu i Sobiborze, potem także Oświęcimiu (Auschwitz). W 1943 hitlerowcy przeprowadzili wielką akcję deportacyjną z gett.
19 kwietnia 1943 w getcie warszawskim wybucha powstanie, nie po to, aby wygrać, ale po to by „wybrać sposób umierania”
Łącznie według szacunkowych danych hitlerowcy wymordowali ok. 6 mln Żydów.
*- (hebr. Zagłada, katastrofa)
**- (gr. Całopalenie)
***- Część miasta wydzielona na miejsce zamieszkania dla określonej grupy ludności, zwykle mniejszości narodowej lub religijnej. W czasach nowożytnych nazwą getto potocznie określano dzielnicę żydowską, izolowaną od reszty miasta i posiadającą zwykle własną administrację.
Skutki II wojny światowej
II Wojna Światowa była pierwszym konfliktem o charakterze totalnym.
Straty ludzkie wyniosły ponad 50 mln ludzi, w tym 20 mln żołnierzy.
Wojna przyspieszyła rozpad systemu kolonialnego, spowodowała zniszczenie faszyzmu i nazizmu w Europie i militaryzmu w Azji, lecz umocniła totalitarny system komunistyczny w ZSRR i umożliwiła jego ekspansję na inne kraje.
Nastąpił podział Niemiec na dwa wrogie sobie organizmy.
Wojna zaowocowała też wędrówkami milionów wypędzonych.
Europa po zakończeniu II wojny światowej
Decyzje dotyczące ładu powojennego wypracowano na kolejnych konferencjach Wielkiej Trójki. Ważne decyzje zapadły również na mocy traktatu pokojowego zawartego w Paryżu (1947)
Kluczowym elementem powojennego porządku w Europie był podział Niemiec na dwa odrębne państwa: Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD) i Republikę Federalną Niemiec (RFN).
ZSRR zyskał wiele ziem (m.in. państwa nadbałtyckie) oraz kontrolę nad krajami Europy Środkowo-Wschodniej.
Polska, tracąc na rzecz ZSRR tereny na wschodzie, uzyskała, jako rekompensatę Warmię i Mazury, Pomorze oraz inne ziemie nad Odrą i Nysą.
Kwiecień 1945 w Stanach Zjednoczonych powstaje Organizacja Narodów Zjednoczonych. Jednym z największych osiągnięć ONZ stało się podpisanie w 1948 roku Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.