Bohater romantyczny w polskiej literaturze. Przedstaw jego ujęcia na wybranych przykładach.

Bohater romantyczny powstał w epoce romantyzmu. Jednak różne epoki wykreowały odrębne osobowości bohaterów romantycznych. Bohater romantyczny skupia w sobie cechy prometejskie, bajroniczne, werteryczne i walenrodyczne. Rezygnuje z własnego szczęścia dla dobra ogółu. działa w pojedynkę przez co jest skazany na klęskę. Jest wielką indywidualnością i buntownikiem, który występuje przeciw normą społecznym i obyczajowym i musi za to ponieść karę. Bohater romantyczny przeżywa romantyczną miłość, przeważnie nieszczęśliwą. Jest w stanie poświęcić się dla dobra narodu i ojczyzny. Uważa za największą wartość patriotyzm. Bohater romantyczny jest wrażliwy, uczuciowy, skryty i tajemniczy. Przechodzi przemianę wewnętrzną. Przeważnie jest postacią tragiczną. W literaturze polskiej autorzy odzwierciedlali różne cechy bohatera romantycznego. Przyjrzyjmy się bliżej ich bohaterom i epokom w jakich powstały.

W epoce romantyzmu możemy dostrzec postać Konrada Wallenroda z utworu Adama Mickiewicza pod tym samym tytułem. Konrad to bohater romantyczny, dla którego zemsta i patriotyzm są priorytetem. Wallenrod jako dziecko został porwany z Litwy przez krzyżaków. Konrad niszczy swe małżeństwo i unieszczęśliwia Aldonę, która zostaje pustelnicą. Bohater "szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie". Wallenrod był indywidualistą oraz buntownikiem. Buntował się przeciw układom politycznym. Konrad jest rozdarty wewnętrznie, ponieważ musi dokonać wyboru pomiędzy własnym szczęściem, a patriotyzmem. Stawia ponad inne wartości naród i ojczyznę, przez co traci szanse na własne szczęście.Są to cechy typowe dla bohatera Walenrodycznego. Wallenrod doprowadził zakon krzyżacki do zagłady, za co musiał ponieść karę. Bohater ma wyrzuty sumienia, że skazał swych rycerzy na śmierć.Koniec utworu ukazuje nam tragizm bohatera, który chce ocalić resztki honoru i wypija truciznę. Konrada jak najbardziej możemy nazwać bohaterem romantycznym, ponieważ posiada cechy prometejskie. Również dlatego, że jest patriotą, indywidualistą i buntownikiem świadczy o tym też tragizm bohatera.

Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu" przedstawia nam postać Jacka Soplicy- bohatera romantycznego nowego typu. Jacek przeżył nieszczęśliwą miłość. Ponieważ ojciec jego wybranki odrzucił jego oświadczyny. Zrozpaczony Soplica pod wpływem emocji zabił Stolnika. Jacek to indywidualista, który sam doprowadził się do klęski. "zły przykład dla ojczyzny zachęte do zdrady trzeba było odkupić dobrymi przykłady, krwią, poświęceniem się". Po tych słowach nastąpiła przemiana bohatera z Jacka Soplicy w księdza Robaka. Ksiądz Robak nie ma nic z indywidualizmu Konrada Wallenroda, ani z jego prometeizmu ponieważ agituje wśród mas szlacheckich. Ksiądz Robak staje się częścią ogromnego przedsięwzięcia odzyskania niepodległości przez Polskę. Bohater odnosi sukces, co wyróżnia go spośród innych bohaterów romantycznych. Gerwazy przebacza mu zabójstwo Stolnika. Jacek Soplica pozostaje w pamięci jako bohater narodowy właśnie dlatego można nazwać go bohaterem romantycznym nowego typu.

W epoce pozytywizmu w utworze Bolesława Prusa "Lalka" poznajemy Stanisława Wokulskiego- typowego bohatera romantycznego. Wokulski w młodości brał udział w powstaniu styczniowym, walce o niepodległość i wolność, co znaczy o jego patriotyźmie. Nieszczęśliwie zakochany w Izabeli Łęckiej, którą "uwielbia(...), modli się, padł by przed nią na twarz". Stanisław jest wrażliwy i uczuciowy;przez nieszczęśliwą miłość próbuje popełnić samobójstwo jednak ratuje go Wysocki. Nie wiadomo jak zakończyły się losy Wokulskiego krążyły na ten temat różne opowieści, jedni mówili, że nie żyje, a inni, że rozpoczął nowe życie za granicą. Wokulski traktował Izabelę jak ideał kobiety. Jest to typowe dla bohatera romantycznego podobnie jak udział w powstaniu.

Epoka Młodej Polski ukazuje nam dramat Stefana Żeromskiego pt."Ludzie Bezdomni", którego głównym bohaterem jest doktor Tomasz Judym, który jest bohaterem romantycznym, próbującym naprawić całe zło tego świata. Judym pochodzi z ubogiej, patologicznej rodziny. W dzieciństwie ciotka zabrała go do siebie. Tomasz przeżył tam piekło, w końcu nie mogąc tego wytrzymać uciekł. Dzięki swojemu uporowi ukończył studia i wrócił do Warszawy. To buntownik przeciwko zasadom i normom społecznym. Judym za wszelką cenę próbował pomóc ubogiej części społeczeństwa. Jednak działając w pojedynkę był skazany na klęskę. Wyrzekł się szczęścia, miłości i nadziei na własne życie, by pomóc ludzkości, dlatego można go porównać do Prometeusza. Odrzucił miłość Joasi Podborskiej tłumacząc się słowami"Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory.Muszę wyrzec się szczęścia.Muszę być sam jeden.Żeby obok mnie nikt nie był, nikt mię nie trzymał". Czym przyczynił się do jej tragedii, dziewczyna utraciła nadzieje na dom i szczęśliwą rodzinę. Nie wiadomo jaką drogę doktor wybierze. Tajemnicze zakończenie oraz cechy prometejskie są typowe dla bohatera romantycznego.

"Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego ukazuje nam postać Cezarego Baryki, bohatera romantycznego, który odnajduje w sobie patriotyzm. Cezary pochodził z rodziny inteligenckiej, mieszkał w Baku. Rozpieszczony jako dziecko po wyjeździe surowego ojca na wojnę korzysta ze swobody. Nie docenia poświęceń matki.Cieszy się z rewolucji i donosi na własną matkę. Wyrzucają go ze szkoły czym się w ogóle nie przejmuje. Po śmierci matki przechodzi przemianę duchową, zaczyna dostrzegać ofiary rewolucji.Odnajduje go ojciec i namawia na wyjazd do Polski.Cezary boi się nowego, nieznanego miejsca, jednak po opowieściach ojca o szklanych domach decyduje się na wyjazd. W czasie podróży umiera jego ojciec. Cezary po wybuchu wojny polsko-rosyjskiej wstąpił do wojska zaciekawiony patriotyzmem Polaków.Wdał się w romans z Laurą.Jednak po tym jak nakrył ich jej narzeczony Laura wyparła się miłości do Cezarego. Baryka z powodu nieszczęśliwej miłości przyłączył się do robotniczej manifestacji. Ostatecznie "wyszedł z szeregów robotników i parł oddzielnie, wprost na ten szary mur żołnierzy-na czele zbiedzonego tłumu". Przemiana wewnętrzna nieszczęśliwa miłość oraz odnalezienie w sobie patriotyzmu i tragiczne zakończenie są cechami typowymi bohatera romantycznego.

Bohater romantyczny może mieć wiele różnych odmian, może też być różnie kreowany w zależności od autora i epoki.Jak widać z przeprowadzonej przeze mnie analizy cechy bohatera romantycznego możemy przypisać postaciom pochodzącym z utworów napisanych w epokach późniejszych. Sprzyjał temu brak wolności Polski, troska pisarzy o ojczyznę oraz wzbudzenie uczuć patriotycznych. Nawet już po odzyskaniu niepodległości ważne było ukazanie stanu i perspektyw rozwoju kraju, który po ponad 100 latach znowu pojawił się na mapie europy.