Pytania do powtórzeń przed maturą z języka polskiego

ANTYK
1. Na przykładzie dowolnego mitu wykaż uniwersalne wartości mitów grckich.
2. Podaj kilka przykładów postaci mitologicznych, funkcjonujących w kulturze europejskiej jako symbole.
3. Czym różni się mit od legendy? Omów zagadnienie na dowolnie wybranym przykładzie.
4. Omów na czym polegał konflikt Antygony z Kreonem.
5. Czy w przypadku Kreona możemy mówić o sytuacji tragicznej?
6. Na przykładzie "Antygony" objaśnij pojęcie tragedii.
7. Na czym polega uniwersalność "Antygony" Sofoklesa?
8. Na czym polegała zasada trzech jedności, stosowana w tragedii greckiej?
9. Wyjaśnij pojęcia: tragizm, konflikt tragiczny.
10. Na czym polegała kwestia homerycka?
11. Na przykładzie "Iliady" podaj cechy eposu.
12. Z jakiego mitu wywodzi się "Iliada" i jakich dotyczy wydarzeń?
13. Czego dotyczy "Odyseja" i kto jest jej głównym bohaterem?
14. Co oznacza horacjański motyw: "exegi monumentum"?
15. Posługując się przykładami wykaż uniwersalne wartości Biblii.
16. Jaką rolę spełnia Biblia w kulturze europejskiej?
17. Na wybranym przykładzie omów przypowieść biblijną jako gatunek literacki.

ŚREDNIOWIECZE
1. Omów rolę chrześcijaństwa w średniowieczu.
2. Przedstaw wizję człowieka i świata w literaturze średniowiecznej.
3. Omów relację Bóg - człowiek w epoce średniowiecznej.
4. Dlaczego filozofię św. Augustyna nazywamy dramatyczną?
5. Jakie ideały propagował św. Franciszek z Asyżu?
6. Co to jest gotyk?
7. Jakie wzory osobowe prezentują bohaterowie "Pieśni o Rolandzie" i "Legendy o św. Aleksym"?
8. Przedstaw drogę "Bogurodzicy" od pieśni Maryjnej do pieśni rycerskiej.
9. Na czym polega szczególna wartość 'lamentu świętokrzyskiego"?
10. Co możesz powiedzieć o 'kronice polskiej" galla anonima, o jej autorze oraz treści?

RENESANS
1. Dlaczego Mikołaja Reja nazywamy ojcem polskiego piśmiennictwa?
2. Przedstaw ideał człowieka renesansowego, jaki zaprezentował M. rej w "Żywocie człowieka poczciwego".
3. Jaką ocenę społeczeństwa zawarł M. Rej w "Krótkiej rozprawie między trzema osobami"?
4. Pochwała życia wiejskiego w twórczości Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja.
5. Scharakteryzuj poglądy Kochaowskiego na podstawie jego fraszek i pieśni.
6. Wyjaśnij na przykładzie Pieśni V, zwanej pieśnią "o spustoszeniu Podola" obywatelską troskę Kochanowskiego o losy ojczyzny.
7. W oparciu o treny J. Kochanowskiego przedstaw dramat ojca i humanisty.
8. Jaką wizję wsi prezentuje J. Kochanowski w "Pieśnie świętojańskiej o Sobótce"?
9. Wykaż, że J. Kochanowski był wybitnym humanistą.
10. Dlaczego "Żeńcy" Szmonowica nie są typową sielanką?
11. Zaprezentuj program reform Rzeczypospolitej A. Frycza Modrzewskiego i Piotra Skargi.

BAROK
1. Wskaż różnice między dramatem antycznym a szekspirowskim.
2. Na podstawie "Pmiętników" J. Chryzostoma Paska przedstaw ideał szlachcica-sarmaty.
3. Wyjaśnij dlaczego Wacława Potockiego nazywano "budzikiem sumień szlacheckich".
4. Na wybranych przykładach scharakteryzuj twórczość Jana Andrzeja Morsztyna.
5. Jaki krąg tematów porusza w swojej poezji Daniel Naborowski?
6. Jak rozumiesz powiedzenie, którym często określa się barok: "przerost formy nad treścią"?
7. "Świętoszek" Moliera - określ wymowę utworu oraz rodzaje komizmu.
8. Na podstawie poznanych utworów scharakteryzuj gatunki dramatyczne.
9. Wyjaśnij znaczenie pojęć: stoicyzm i epikureizm.
10. Objaśnij pojęcia: reformacja i humanizm.
11. Wyjaśnij znaczenie pojęć: racjonalizm i epikureizm.
12. Wymień i omów rodzaje literackie.
13. Wyjaśnij pojęcia: uniwersalny i satyryczny.

OŚWIECENIE
1. Dlaczego oświecenie określa się jako epokę rozumu?
2. Wykaż obywatelski i dydaktyczny charakter literatury oświecenia.
3. Wymień i wyjaśnij podstawowe pojęcia określające charakter epoki oświecenia.
4. Jaką rolę odgrywałą bajka w oświeceniu?
5. Jakie instytusje kulturalne i oświatowe powstały w dobie oświecenia?
6. Na wybranych przykładach omów krytykę wad szlacheckich w literaturze czasów stanisławowskich.
7. Dlaczego "Powrót posła" Juliana Ursyna NIemcewicza nazywamy komedią polityczną?
8. Przedstaw i scharakteryzuj stronnictwa zaprezentowane w "Powrocie posła" J. U. Niemcewicza.
9. Kogo wymienisz jako pisarzy doby Sejmu Wielkiego? Scharakteryzuj ich twórczość.
10. Dlaczego bajka i satyra były popularnymi gatunkami literackimi w oświeceniu?
11. Omów poglądy Stanisława Staszica i Hugo Kałłątaja na sprawy społeczne i polityczne.
12. Dlaczego Ignacy Krasicki otrzymał przydomek "księcia poetów"?
13. Omów satyrę "Do króla". Jakiego środka artystycznego użył poeta?
14. Omów pierwszą polską powieść nowożytną.
15. Wykaż, że twórczość I. Krasickiego miała charakter dydaktyczno-wychowawczy.
16. Jakie wady szlacheckie zwalczał w swoich utworach Ignacy Krasicki?
17. Na przykładzie sielanki "Laura i Filon" omów nurt literatury sentymentalnej.
18. Wyjaśnij na czym polegało nowe rozumienie narodu i ojczyzny przez Józefa Wybickiego?

ROMANTYM
1. Jakie pojęcia i hasła uznasz za najbardziej charakterystyczne dla romantyzmu?
2. Jakie motywy tematyczne podejmowali najczęściej twórcy polskiego romantyzmu?
3. Jakich poznałeś bohaterów romantycznych? Co ich łączy a co różni?
4. Wykaż, że orientalizm jest cechą polskiego romantyzmu.
5. Jak romantycy realizowali hasło ludowości w swoich utworach?
6. Posługując się dowolnym przykładem scharakteryzuj miłość romantyczną.
7. Jak romantycy pojmowali patriotyzm?
8. Na czym polegał spór klasyków z romantykami?
9. Wykaż, że romantycy odchodząc od mitologii szerzej wprowadzili do literatury Biblię.
10. Jakie obrazy polskiej szlachty znalazłeś w literaturze polskiego romantyzmu?
11. Co rozumiesz przez pojęcie bajronizmu?
12. Skąd się wziął i co oznacza termin "werteryzm"?
13. Kim był Faust, co oznacza motyw faustowski?
14. Czy "Oda do młodości" Mickiewicza jest utworem romzntycznym czy klasycystycznym?
15. Dokonaj interpretacji wiersza Mickiewicza "Do matki Polki".
16. Dlaczego wydanie I tomu Poezji Adama Mickieiwcza z "Balladami i romansami" przyjęto za umowną datę początku romantyzmu w Polskce?
17. Uzasadnij programowy charakter abllady "Romantyczność" Adama Mickiewicza.
18. Jak Mickiewicz pojmował rolę posty i poezji w życiu narodu?
19. Jak Mickiewicz przedstawia szlachtę w "Panu Tadeuszu".
20. Dlaczego Jacka Soplicę nazywamy nowym typem bohatera romantycznego?
21. Wykaż, że "Pan Tadeusz" jest epopeją narodową.
22. Na czym polega tragizm Konrada Wallenroda?
23. Przedstaw dziele Konrada Wallenroda.
24. W czym upatrujesz wartość "Sonetów krymskich" Mickiewicza?
25. Jak powstały "Dziady" i jaką funkcję pełni tytuł utworu?
26. Na czym polega mesjanizm narodowy zawarty w "Widzeniu ks. Piotra"?
27. Jak ocenia współczesnych sobie Adam Mickieiwcz w scenie "Salonu warszawskiego" w "Dziadach" cz. III?
28. Wyjaśnij istotę prometejskiego buntu Konrada w "Wielskiej Improwizacji".
29. Przedstaw martyrologię młodzieży polskiej, którą ukazuje Mickiewicz w "Dziadach" cz. III.
30. Na przykładzie wybranych ballad Mickiewicza przedstaaw zasady ludowej moralności.
31. Jak rozumiesz hasło "Polska Wikerliedem narodów"?
32. Przedstawicielem jakiego pokolenia jest Kordian?
33. Na czym polegał tragizm Kordiana?
34. Jakie tematy poruszone w "Kordianie" uznasz za najważniejsze?
35. Na przykładzie "Kordiana" Juliusza Słowaciego omów cechy dramatu romantycznego.
36. Omów przesłanie poetyckie Słowackiego zawarte w utworze "Testament mój".
37. Na przykładzie Hymnu (Smutno mi Boże) Słowackiego wyjaśnij pojęcie romantycznego poety-tułacza.
38. Jakie istotne temety poruszył Słowacki w "Grobie Agamemnona"?
39. Jak ocenił Juliusz Słowacki polskie społeczeństwo w "Grobie Agamemnona?
40. Co to znaczy, że "Beniowski" Słowackiego jest poematem dygresyjnym?
41. Jaki jest zdaniem Cypriana Kamila Norwida los wybitnych jednostek w dziejech ludzkości.
42. Jaką koncepcję artysty i sztuki propagował Norwid?
43. Na czym polega nowatorstwo poezji Norwida?
44. Jak rozumiesz wymowę utworu C. K. Norwida "Bema pamięci rapsod żałobny"?
45. Zarysuj sylwetkę Aleksandra Fredry na tle polskiego romantyzmu.
46. Na czym polega polemika Fredry z ideałami romantyzmu w "Ślubach panieńskich"?
47. Omów wizję rewolucji przedstawioną przez Krasińskiego w "Nie-Boskiej komedii".
48. Czym jest prowidencjalizm i jak został zrealizowany w "Nie-Boskiej komedii"?
49. Przedstaw racje Hrabiego Henryka i Pankracego - antagonistów dramatu Zygmunta Krasińskiego "Nie-Boska komedia".

POZYTYWIZM
1. Jakie hasła, wynikające z sytuacji popowstaniowej głosili młodzi pozytywiści?
2. Jaki był stosunek pozytywistów do romantyków?
3. Przedstaw związek literatury ozytywizmu z sytuacją społeczno-polityczną kraju.
4. Jak pozytywiści pojmowali obowiązek wobec ojczyzny?
5. Scharakteryzuj sytuację w Polsce po 1863 roku.
6. Czy powieści pozytywizmu mogą zainteresować współczesnego czytelnika?
7. Jak ukazali wieś polską pozytywiści?
8. Dlaczego "Daremne żale" i "Do młodych" Adama Asnyka uważane są za wiersze manifesty?
9. Na przykładzie wiersza "Wolny najmita" Marii Konopnickiej omów jej poezję społeczną.
10. Jakie hasła programowe pozytywizmu propaguje Eliza Orzeszkowa w "Nad Niemnem"?
11. W oparciu o powieść "Nad Niemnem" wyjaśnij w jaki sposób Oreszkowa udowadnia wartość pracy.
12. Wykaż, że Bolesław Prus był moralistą.
13. Dlaczego o "Lalce" Prusa mówimy jako o powieści dojrzałego realizmu krytycznego?
14. Scharakteryzuj Stanisława Wokulskiego, głównego bohatera "Lalki".
15. Czy Wokulski jest bohaterem romantycznym czy pozytywistycznym?
16. Przedstaw trzech przedstawicieli polskich idealistów z "Lalki".
17. Czym jest idealizm i jak interpretuje go w "Lalce" Prus?
18. Jakie wielkie pytania swojej epoki postawił Bolesław Prus w "Lalce"?
19. Jakie wydarzenia "Potopu" uznasz za kluczowe dla akcji powieści?
20. Czy Kmicica można uznać za bohatera romantycznego?
21. Rozwiń myśl Henryka Sienkiewicza, że "Potop" był powieścią pisaną "ku pokrzepieniu serc".
22. Scharakteryzuj Andrzeja Kmicica, bohatera powieści Sienkiewicza "Potop".

MŁODA POLSKA
1. Przedstaw rolę sztuki i artysty w Młodej Polsce i pozytywizmie.
2. Przedstaw poglądy na temat sztuki i artysty jakie panowały w Młodej Polsce?
3. Jakie nazwy nosi epoka literacka przełomu wieków XIX i XX?
4. Jak poezja Kazimierza Przerwy-Tetmajera oddaje filizofię dekadentyzmu?
5. Które utwory Kazimierza Przerwy-Tetmajera ukazują przyrodę i sztukę jako źródło przeżyć o możliwości ucieczki przed złem świata?
6. Jak poezja Kazimierza Przerwy-Tetmajera oddaje nastroje ludzi końca wieku?
7. Scharakteryzuj społeczny etap twórczości Jana Kasprowicza.
8. Na przykładzie "Krzaku dzikiej róży w ciemnych smreczynach" objaśnij pojęcia impresjonizmu i symbolizmu.
9. Rozwin opinię, że "Hymny" Kasprowicza są wyrazem buntu poety wobec zła i niesprawiedliwości istniejących na świecie.
10. Na czym polegało pogodzenie się Jana Kasprowicza z Bogiem w duch franciszkańskim?
11. Omów drogę poetycką Leopolda Staffa w okresie młodopolskim.
12. Scharakteryzuj klasycyzm poezji Staffa.
13. Dlaczego mówimy o nietypowym debiucie Leopolda Staffa?
14. Jaka była geneze dramatu Stanisława Wyspiańskiego "Wesele"?
15. Co zadecydowało, że "Wesele" jest dramatem narodowym?
16. Wyjaśnij kim są bohaterowie "Wesela"?
17. Jaką rolę pełnią w dramacie "Wesele" zjawy?
18. Przedstaw ocenę poszczególnych warstw społecznych, jaką zawarł Wyspiański w "Weselu".
19. Dlaczego Gabriela Zapolska nazwała "Moralność Pani Dulskiej" tragikomedią mieszczańską?
20. Na przykładzie "Moralności Pani Dulskiej" scharakteryzuj moralność mieszczańską.
21. Omawiając stosunki panujące w rodzinie Dulskich przedstaw swoje zdanie na ten temat.

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
1. Rozwiń hasło artystów XX wieku: "zobaczyć świat inaczej".
2. W jaki sposób przedstawili problematykę społeczną autorzy powieści w dwudziestoleciu międzywojennym?
3. Na wybranych przykładach ukaż w jaki sposób literatura międzywojenna poszukiwała prawdy o człowieku?
4. Wymień czołowych powieściopisarzy dwudziestolecia międzywojennego i ich główne utwory.
5. Jakie utwory określisz jako awangardowe w prozie o poezji tej epoki?
6. Jaki nowy typ powieści proponują pisarze?
7. W oparciu o "Sklepy cynamonowe" wyjaśnij na czym polega awangardowość prozy B. Schulza.
8. Rozwiń myśl bohatera "Ferdydurke" Józia: "niech kształt mój rodzi się ze mnie, niech nie będzie zrobiony mi".
9. Zaprezentuj zawartość treściową powieści Władysława Stanisława Reymonta "Chłopi".
10. Na czym polega artystyczna złożoność kompozycji "Chłopów" Reymonta?
11. Dlaczego powieść Reymonta "Chłpoi" otrzymałą literacką Nagrodę Nobla?
12. O czym jest powieść Stanisława Żeromskiego "Przedwiośnie"?
13. Jakie koncepcje rozwoju sytuacji w Polsce zarysował w "Przedwiośniu" Żeromski?
14. Wyjaśnij symbolikę tytułu powieści "Przedwiośnie".
15. Scharakteryzuj bohatera "Przedwiośnia" Cezarego Barykę.
16. Jak przedstawił rewolucję w "Przedwiośniu" Żeromski?
17. Jak zinterpretujesz zakończenie "Przedwiośnia"?
18. Wykaż, że tytuły powieści Żeromskiego mają symboliczną wymowę.
19. Scharakteryzuj społeczną wymowę opowiadań Stefana żeromskiego.
20. Jaką wymowę zawiera opowiadanie "Rozdziobią nas kruki, wrony"?
21. Zinterpretuj symbol rozdartej sosny z zakończenia powieści Żeromskiego "Ludzie bezdomni".
22. Na czym polegał tragizm doktora Judyma z "Ludzi bezdomnych"?
23. Wyjaśnij tytuł powieści Żeromskiego "Ludzie bezdomni".
24. Czy "Ludzie bezdomni" Żeromskiego są powieścią o tematyce społecznej?
25. Przedstaw swoją opinię o doktorze Judymie.
26. Na czym polega oryginalność powieści Zofii Nałkowskiej "Granica"?
27. Przedstaw "Granicę" jako powieść społeczną.
28. Wyjaśnij znaczenie tytułu powieści "Granica".
29. Przedstaw swoją opinię na temat myśli Z. Nałkowskiej zawartej w "Granicy": "jest granica, której przekroczyć już nie można".
30. Przedstaw główne kierunki i grupy poetyckie dwudziestolecia międzywojennego.
31. Zaprezentuj hasła polskiej poezji międzywojennej.
32. Jak rozumiesz programową: "bezprogramowość" skamandrytów?
33. Dlaczego skamandryci uznali Leopolda Staffa za swego patrona?
34. Zaprezentuj dorobek twórczy Juliana Tuwima.
35. Omów tematykę satyryczną i polityczną wierszy Tuwima.
36. Czym była awangarda, przedstaw jej program?
37. Przedstaw twórczość J. Przybosia.
38. Scharakteryzuj twórczość i program polskich futurystów.
39. Jak oceniasz dorobek twórczy Władysława Broniewskiego?

WSPÓŁCZESNOŚĆ
1. Omów sytuację polskiej kultury w okresie II wojny światowej.
2. W oparciu o poznane utwory K. K. Baczyńskiego omów tragizm pokolenia Kolumbów.
3. W oparciu o "Medaliony" Zofii Nałkowskiej ukaż niszczycielski wpływ faszyzmu na psychikę człowieka.
4. W oparciu o poznane opowiadania Tadeusza Borowskiego scharakteryzuj sylwetkę człowieka zlagrowanego.
5. Objaśnij tytuł reportażu literackiego Hanny Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem", przedstaw różne postawy Żydów wobec holocaustu.
6. Na czym polega oryginalność "Pamiętnika z powstania warszawskiego" Mirona Białoszewskiego?
7. Na przykładzie twórczości poetyckiej Tadeusza Różewicza przedstaw dramat "ocalonych"?
8. przedstaw panoramę polskich losów, ukazanych przez A. Szczypiorskiego w "Początku".
9. Czego dowiedziałeś się o radzieckich łagrach czytając "Inny świat" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego?
10. Jak ukazał w swych opowiadaniach rzeczywistość powojenną M. Hłasko?
11. Jak przedstawił polski totalitaryzm Tadeusz Konwicki w "Małej apokalipsie"?
12. Dlaczego T. Konwicki zatytułował swą powieść "Mała apokalipsa"?
13. Omów przesłanie moralne zawarte w "Przesłaniu Pana Cogito" Zbigniewa Herberta.
14. Omów pojęcie rygoryzmu moralnego w literaturze na przykładzie twórczości Herberta i Herlinga-Grudzińskiego.
15. Jak przedstawił Taduesz Różewicz pokolenie Kolumbów po latach w dramacie "Kartoteka"?
16. Przedstaw nieudane poszukiwania wartości przez bohatera "Tanga" S. Mrożka - Artura.
17. Objaśnij metaforyczne znaczenie tytułu zbioru esejów A. Szczypiorskiego "Przed nieznanym trybunałem".
18. Na podstawie "Rozmów z katem" K. Moczarskiego przedstaw sylwetkę człowieka stworzonego przez totalitaryzm.
19. Zaprezentuj sylwetkę twórczą polskiej noblistki Wisławy Szymborskiej.
20. Na wybranych przykładach przedstaw jaką postawę przyjmują polscy twórcy wobec problemów, które niesie schyłek naszego wieku.
21. Przedstaw "Folwark zwierzęcy" G. Orwella jako przypowieść i alegorię o zdradzonej rewolucji.
22. Scharakteryzuj "Dżumę" A. Camusa jako powieść mataforę.