Szkodliwość palenia papierosów

Stopień szkodliwości palenia tytoniu zależy przede wszystkim od wieku palacza, od indywidualnych cech jego organizmu oraz od liczby i jakości wypalanych papierosów.
Przez specyficzne działania na poszczególne układy składniki tytoniu wywierają szkodliwy wpływ na organizm, powodując nie tylko występowanie chorób, lecz przede wszystkim zmniejszając sprawność funkcjonalną całego ustroju palacza.
Nałogowe palenie osłabia czynności narządów zmysłów - wzroku, słuchu, smaku, węchu i czucia. Osłabia potencję, jest często przyczyną nerwic płciowych. U wielu kobiet wywołuje zaburzenia cyklu miesiączkowego, jest trzykrotnie częściej niż inne czynniki przyczyną występowania poronień i dziesięciokrotnie bezpłodności, a także przedwczesnych i patologicznych porodów. Nikotyna powoduje niedobór tlenu, znaczne zmniejszenie wytrzymałości mięśni, zwłaszcza na długotrwałe wysiłki, oraz zaburzenia koordynacji ruchowej. Nikotyna jest szybko wchłaniana do krwi przez błonę śluzową jamy ustnej i górnych dróg oddechowych, uszkadza układ krążenia, toteż często określa się ją jako truciznę serca i naczyń. Działa też uszkadzająco na układ nerwowy; szczególnie łatwo i szybko poraża zwoje autonomicznego układu nerwowego. Nikotyna wywiera bardzo szkodliwy w spływ na układ pokarmowy, zmniejsza łaknienie, zaburza trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych, zwłaszcza witamin. Znacznie zmniejsza siły odpornościowe organizmu.
Innym składnikiem dymu tytoniowego jest tlenek węgla, który blokuje hemoglobinę przenoszącą tlen w organizmie. W rezultacie wywiera on szkodliwy wpływ na układ sercowo-naczyniowy, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia miażdżycy naczyń wieńcowych oraz zawału serca. Bardzo niebezpieczne w dymie tytoniowym są substancje smołowe rakotwórcze. Rakotwórcze smoły tytoniowe, których w dymie tytoniowym znajduje się 13 postaci związków, zagrażają całemu organizmowi, a najbardziej płucom i górnym drogom oddechowym. Najniebezpieczniejszy z tych substancji jest benzopiren. Związek pomiędzy rakiem płuc i oskrzeli a paleniem tytoniu jest obecnie w medycynie - w świetle badań przeprowadzonych z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia - bezspornie udowodniony.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia na raka płuc umiera od 10,5 do 40 razy więcej osób palących niż niepalących. Na raka gardła i krtani od 5,4 do 8,2 razy więcej palaczy niż niepalących. Na nowotwory układu pokarmowego ludzie palący umierają 2,8 razy częściej niż niepalący.
Z innych związków zawartych w papierosach można wymienić: cyjanowodór (zwany też kwasem pruskim), który jest łatwo wchłaniany przez błonę śluzową, wywiera działanie pobudzające na ośrodek naczynioruchowy i oddechowy w mózgu, a w większych dawkach - blokuje oddychanie tkankowe poprzez zredukowanie ilości hemoglobiny łączącej się z tlenem. Jeden papieros zawiera przeciętnie około 0,03 mg cyjanowodoru. Jest to ilość niegroźna dla życia, ale u nałogowców może być powodem zatruć i takich objawów, jak: bóle głowy, nudności, wymioty.
Kwasy: octowy, mrówkowy i siarkowodorowy działają drażniąco na błonę śluzową jamy ustnej, układu oddechowego i pokarmowego, upośledzając ich czynności.
Pyły, których koncentracja w dymie papierosowym jest prawie milion razy większa niż w najbardziej zanieczyszczonym powietrzu, powodują odkładanie się cząsteczek węgla w węzłach chłonnych, które przestają pełnić funkcję bariery obronnej przed zakażeniami dróg oddechowych. Olejki eteryczne, alkohol metylowy, tlenek azotu, amoniak drażnią i często uszkadzają błony śluzowe układu oddechowego, wywierają destrukcyjny wpływ na pracę serca, a także na nerwy wzrokowe.
Dym papierosowy ułatwia też przenikanie alergenów oddechowych, czynników środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego, wpływających drażniąco i uszkadzająco na układ oddechowy, co jest jednym z powodów występującej często u palaczy astmy oskrzelowej. Młodzież paląca częściej zapada na przeziębienia, grypy i nieżyty górnych dróg oddechowych.