Imperium rzymskie - przyczyny sukcesu i okoliczności upadku.

Rzym - kraj powstaly na półwyspie apenińskim przez zjednoczenie etruskow, grekow i plemion italskich. Wg legendy założony przez Romulusa w 753 r pne. Rzym na początku był monarchią, którą rzadziło siedmiu królów.
Po wyęedzeniu ostatniego z nich - Tarkwiniusza Pysznego za okrucieństwo, tyranię i despotyzm, monarchia przekształciła sie w republikę. Pierwszymi konsulami byli Lucjusz Juniusz Brutus i Tarkwiniusz Kolastyn. Republika zmagała sie z licznymi problemami wewnętrznymi, lecz także zewnętrzymi. Konflikty domowe między plebejuszami a pratycjuszami spowodowały pierwszą kodyfikację prawa. Rzym prowadził w tym czasie liczne wojny: wojna z Etruskami o italie, wojna z Tarentem i Pyrrusem i wojny punickie czyli wojny z Kartagina. Skutki ostatnich przyczyniły sie do błyskawicznego rozwoju państwa. I woja punicka w 264-241 pne o Sycylię i panowanie na morzu, trwala 23 lata. Zwyciesto odniosła Repiblika zagarniając Sycylię, Sardynię i Kostarykę. II wojna punicka w 218-201 pne została spowodowana podbiciem półwyspu pirenejskiego przez Kartagine. Tą wojnę roznież wygrał Rzym i otrzymał daninę od Kartaginczykow w wysokości 50 talentów. III wojna punicka trwająca od 149 do 146 całkowicie zniszczyła Kartaginę, a jej ziemie stały się prowincją Rzymu.
Wraz z duża ilożcia nowych ziem przybywało niewolników i ziem. Dzieki temu rozwijał się handel i państwo się bogaciło wraz z posiadaczami zemskimi. Niestety między bogatymi posiadaczami zemskimi i biednymi rosła wielka przepaść, która spowodowała konflikty. By zapobiec wojnie domowej Gajusz Mariusz wprowadził reformę wojska z obywatelskiej na zawodową. Nie wiedziano wtedy, że doprowadzi to do upadku Republiki. W 91 pne wybuchły zamieszki na ziemiach podbitych przeciw Rzymowi. W tym samym czasie zaczą sie konflikt miedzy Mariuszem a Sulla.
Ich zawodowe armie wybijały sprzymierzeńców przeciwnika i zamiast walczyc dla Republiki zabijali dla łupów. Pięć lat po śmierci Mariusza Sulla został dożywotnim dyktatorem. Po nieudanych próbach reformy senatu zrzekł sie dyktatury. Rzym był dalej pogrążony w wojnie domowej. Zaraz po powstaniu spartakusa w 73 pne na władce Rzymu został wysunięty Pompejusz. Przez to ze sam nie był w stanie rządzić państwem powstał pierwszy triumwriat: Pompejusz, Juliusz Cezar i Krassus. Po śmierci Krassusa Juliusz Cezar mimo zakazu senackiego wkroczył na tereny zwolenników Pompejusza czyli do Italii. Wojna objeła całe imperium. W 48 pne władza znalazła się w rękach Juliusza Cezara. W 44 p.n.e. Senat obwołał go dyktatorem wieczystym, najwyższym kapłanem, imperatorem i "ojcem ojczyzny".
Po jego zabojstwie senat chciał wprowadziC z powtorem Republikę, lecz zwolennicy Cezara i jego adoprowany syn sprzeciwili się i utworzyli drugi triumwirat: Marek Antoniusz, Marek Lepidus i Cezar Oktawiusz. Po odsunieciu od władzy Lepidusa Rzym, podzielił się na dwie części. Marek Atoniusz rozdzielił swe ziemie na synów swej kochanki. Był to pretekst rozpoczęcia wojny przez Oktawiusza. Po zwicięstwie Oktawiusz przyłaczył do granic Rzymu Egipt i trzy lata póżniej został ogłoszony bogiem. Nastapił koniec republiki i początek Cesarstwa Rzymskiego.
Okres cesarstwa dzielił się na dwie części: pryncypat (łac. princeps - cesarz) od 27 pne do końca III w ne; i dominat (łac. dominus - pan) od IV w do 476r ne. Pryncypat cechował się zachowaniem pozorów Republiki, czyli władza Cesarza wraz z uwzględnianiem senatu, a dominat skupiał cała władzę w rękach Cesarza. Właśnie dominat pozwolił Cesarstwu trwać w swej wielkości aż do V w ne.
Po śmierci Teodozjusza I Wielkiego Cearswto znów zostało podzielone. Konflikty opiekunów dwóch małoletnich cesarzy doprowadziło do podzielenia państwa w 395r ne.
Proces upadku Cesarstwa Rzymskiego wg. historykow trwał od III w ne. Miedzy innymi najazdy Germanow, Hunow i barbarzyncow bardzo osłabiły zachodnią część Rzymu. Do upadku przyczynił się też kryzys:
- gospodarczy: ucisk fiskalny, inflacja, agraryzacja miast, zanik handlu;
- wojskowy: zmniejszenie ilości i barbaryzacja (zdziczenie) członków armii, utracenie ufortyfinowaniej granicy panstwa;
- polityczny: ponowne podzielenie panstwa, najazdy barbarzynców, konflikty greckiej i łacinskiej kultury, uzurpacja (nielegalne przejęcie władzy przez wojsko).
Zmniejszające się terytorium Cesarstwa przez najazdy barbazynców i zawodowe wojsko rzymskie doprowadziło do kleski Rzymu w bitwie pod Adrianopolem w 378r. Podboje reszty ziem nie ustawały a samo Cesarstwo było bezsilne. W końcu w 476r germanski wódz Odoaker pozbawił władzy ostatniego Cesarza Romulusa Augustulusa. Upadek Rzymu uważa się za koniec starożytności i początek średniowiecza.