Jen - waluta Japonii

Metalowe pieniądze były znane w Japonii już od początku naszej ery. Na przestrzeni dziejów po Archipelagu krążyły okrągłe, prostokątne i owalne monety produkcji miejscowej i chińskiej, bite z miedzi, srebra i złota.

Nazwa "jen" pojawiła się w 1871 roku w trakcie tzw. reformy Meiji, srebrne i złote monety o wartości jednego jena były pierwszymi w Japonii pieniędzmi w zachodnim stylu. Jednocześnie wprowadzono do obiegu złote dwudziestojenówki. Dwa lata później w amerykańskiej firmie wydrukowano jeny z papieru - być może dlatego bardzo przypominały one ówczesne banknoty dolarowe.

1 jen dzielił się na 100 senów i 1000 rinów (seny i riny zostały wycofane z obiegu w 1954 roku)
Z początku jen miał być monetą złotą (1,5 grama) jednak szybko w obiegu znalazły się również monety srebrne.

Początkowo emisją jenów zajmowało się ponad 150 prywatnych banków. Dopiero 1882 roku monopol emisji pieniądza przypadł Bankowi Japonii w formie spółki akcyjnej o specjalnym statusie. Trzy lata później ukazały się pierwsze papierowe jeny Banku Japonii. Nie obyło się bez problemów - specjalny składnik, dodany do papieru okazał się wyjątkowo ... smaczny dla szczurów, zaś użyty do druku niebieski tusz nieźle sprawdzał się w Tokio, ale w gorącym klimacie południowej Japonii zdradzał cechy atramentu sympatycznego. Wszystkie banknoty zostały wymienione po pięciu latach.

W 1897 roku Japonia przyjęła standard złota (0,75 g złota - jeden jen) a w 1931 przeszła z systemu opartego na złocie na oparty na wartości aktywów banku centralnego.

W latach 1949-1971 jen był sztywno powiązany z dolarem. Banknoty, będące w obrocie dziś, są zmodyfikowaną wersją jenów wprowadzonych pod okupacją amerykańską w 1946 roku.

Po okresie niestabilności. W 1949 r. wartość jena została ustalona na 360 za 1 dolara, wg planu USA, będącego częścią systemu z Bretton Woods, mającego na celu ustabilizowanie cen w gospodarce japońskiej. Kurs wymiany został utrzymany do 1971 r., kiedy to USA zrezygnowały ze standardu złota, który był kluczowym elementem systemu z Bretton Woods i nałożyły 10% opłaty na import, które ostatecznie doprowadziły do płynnego kursu walut w 1973 r.

Do roku 1971 jen był niedoszacowany a jego zaniżenie miało swoje odzwierciedlenie w rachunku obrotów bieżących.
Lekarstwem miała być Umowa Waszyngtońska, wprowadzająca tzw. Węża walutowego – system monetarny, którego zadaniem było ograniczenie granic wahań kursowych. Ustaliła ona kurs wymiany na 308 jenów za 1 dolara. Jednakże nowe, stałe stawki trudno było utrzymać w obliczu presji podaży i popytu, a więc zostały one porzucone i pozwolono na swobodne kształtowanie się kursów.

W latach 70 wartość jena w stosunku do dolara zmieniała się znacząco od 271 w 1973 do 227 w 1980. Utrzymywanie niskiej wartości jena sprzyjało szybkiemu i intensywnemu rozwojowi i doprowadziło do osiągnięcia nadwyżki handlowej przez Japonię pod koniec lat 80.

W 1985 r. zawarto Porozumienie Plaza, (między USA, Japonią, Niemcami Zach, Francją i UK) mające na celu osłabienie dolara względem jena i marki niemieckiej.
W 1985 1 dolar był warty 239jenów, w 1988 już 128.
W 1987 zawarto porozumienie Louvre mające na celu powstrzymanie skutków poprzedniej interwencji ale i tak w 1995 jen osiągnął wartość 80 za 1 dolara!

Jeśli chodzi o lata obecne to w 2002 r. 1 dolar wart był 134 jeny. Bank Japonii prowadził politykę zerowych stóp procentowych oraz zachęcał do tzw. strategii Carry trade polegającej na wykorzystaniu różnicy w poziomie stóp procentowych -pożyczamy pieniądze w walucie tego kraju, w którym stopa procentowa jest niska a lokujemy w walucie tego kraju, w którym stopa procentowa jest najwyższa.

Operacje te doprowadziły do tego, że w lutym 2007 (wg The Economist) jen był o 15% niedoszacowany w stosunku do dolara i 40% w stosunku do euro.

Obecny (2011) kurs jena wynosi:
1 jen japoński = 0,010313 dolara amerykańskiego
1 jen japoński = 0,00774074908 euro
1 jen japoński = 0,0069687141 funta szterlinga
1 jen japoński = 0,0337375202 złotego polskiego

Jen jest jedną z najważniejszych walut na rynku walutowym w świecie, stosowaną też szeroko jako waluta rezerwowa. W 1995 6,8% rezerw było zgromadzonych w jenach, w 2001 5,2% a w 2008 tylko 3,3%.