Teoria Rogersa

Carl Rogers (1902), Amerykanin

Jego teoria wyrasta z doświadczeń zdobywanych w pracy terapeutycznej. Jak sam twierdzi, podstawowym źródłem określającym jego sposób myślenia psychologicznego jest stałe doświadczenie kliniczne w pracy z osobami, które potrzebują osobistej pomocy.

W świecie psychologów Rogers utożsamiany jest z metodą psychoterapii, którą stworzył i rozwijał.

Teorię osobowości Rogers przedstawił w swej książce „Terapia skoncentrowana na kliencie- 1951” oraz opisał w sposób mniej formalny w książkach „O stawianiu się osobą” i „Carl Rogers o własnych możliwościach”

I Struktura osobowości wg Rogersa
W jego teorii występują dwa konstrukty teoretyczne o podstawowym znaczeniu, stanowiące podwalinę całej teorii. Są to pojęcia: „organizm” i „ja”
a) organizm czyli umiejscowieni wszelkiego doświadczenia. Doświadczenie obejmuje wszystko to, co dzieje się w obrębie organizmu w każdym momencie i jest potencjalnie dostępne świadomości. Całość doświadczenia tworzy pole fenomenologiczne, które stanowi indywidualny układ odniesienia, znany jedynie samej jednostce
b) pojęcie „ja”- jest to część pola fenomenologicznego stopniowo wyodrębniająca się z całości. „Ja” czy obraz „ja” oznacza zorganizowaną spójną postać pojęciową, składają się ze spostrzeganych własności „ja”, czyli samego siebie ze spostrzeganych relacji między „ja” a innych.
c) organizm a ja
strukturalne pojęcia organizmu i ja maja podstawowe znaczenia dla teorii Rogersa, a ich rola uwidacznia się w jego rozważaniach nad problemem zgodności i niezgodności między spostrzeganym ja a rzeczywistym doświadczeniem organizmu.
Jeśli doświadczenia jakiejś osoby, tworzące jej „ja” odzwierciedlają wiernie doświadczenia organizmu, to osobę tą możemy określić jako przystosowaną, dojrzałą i funkcjonującą w sposób pełny.

Natomiast niezgodność między ja a organizmem prowadzi do poczucia zagrożenia i niepokoju.

II Dynamika osobowości
Wg Rogersa istnieje jedyna podstawowa tendencja organizmu- jest to dążenie do urzeczywistnienia, podtrzymania i udoskonalenia doświadczającego organizmu.
Tendencja rozwojowa może się przejawiać jedynie wtedy, kiedy jednostka jasno spostrzega wybory stojące przed nią i nadaje im właściwą formę symboliczną. Zachowanie jest przede wszystkim ukierunkowanym na cel dążeniem organizmu w spostrzeganym polu.

III Rozwój osobowości
Rogers nie wyodrębnia specjalnych stadiów, przez które przechodzi jednostka od dzieciństwa do dojrzałości. Koncentruje się natomiast na wpływie, jaki wywiera ocenianie jednostki przez innych ludzi, szczególnie w czasie jej dzieciństwa na powstawanie rozbieżności między doświadczeniami „ja”. Wg Rogersa rozdźwięk między „ja” a organizmem powoduje nie tylko przyjęcie postaw obronnych i skłania do zniekształcenia swych doświadczeń, lecz wpływa także na relacje z innymi ludźmi. Osoby nastawione obronnie skłonne są odczuwać wrogie uczucia wobec osób, których zachowanie, ich zdaniem, wyraża ich własne wyparte uczucia.

W jaki sposób można zlikwidować lub zmniejszyć rozdźwięk między ja a organizmem i między ja i innymi ludźmi? Rogers przedstawia w tej kwestii trzy twierdzenia:
- w trakcie terapii, w warunkach bezpieczeństwa, jakie stwarza terapeuta, dotychczas zagrażające uczucia mogą zostać zasymilowane i włącznie do struktury „ja”. Asymilacja tych uczuć może wymagać dość drastycznej reorientacji „ja” w celu przybliżenia go do rzeczywistości doświadczeń organizmu.
- zaakceptowanie i zasymilowanie doświadczeń, których symboliczna forma była dotychczas zniekształcona, daje ważne korzyści społeczne, ponieważ osoba taka zaczyna lepiej rozumieć innych ludzi i w większym stopniu ich akceptuje.
- dla zdrowego przystosowania wielkie znacznie ma stałe sprawdzanie swych wartości.

IV Charakterystyczne badania i metody badawcze.
Badania Rogersa w dziedzinie poradnictwa i psychoterapii miały charakter pionierski. Celem jego badań empirycznych było przede wszystkim wyjaśnianie i zrozumienie istoty psychoterapii oraz ocena jej efektów.

Do najbardziej charakterystycznych badań należy:
a) Badania jakościowe
- wiele swych poglądów na osobowość Rogers wyjaśnia za pomocą przykładów przedstawiając te fragmenty nagranych na taśmę wypowiedzi klientów, które ukazują jaki jest ich obraz samych siebie i jakie w nim zaszły zmiany w trakcie terapii.
b) Analiza treści- metoda ta polega na utworzeniu zbioru kategorii, za których pomocą można klasyfikować, a następnie zliczać wypowiedzi pacjenta.
c) skale ocen- Rogers nie zaprzecza, iż ocena rezultatów psychoterapii jest sprawą bardzo istotną, to jednak sądzi, iż badanie postaw i zachowań terapeuty w powiązaniu ze zmianami zachodzącymi u klienta (pacjenta) może nam więcej powiedzieć o tym, od czego zależy efektywność psychoterapii. W tym celu opracowano dwa rodzaje skal: skalę do pomiaru postaw terapeuty oraz skalę służącą do pomiaru zmian zachodzących u klienta.
d) Badania z zastosowaniem techniki Q Stephensona.

Jest to metoda służąca do systematycznego badania wyobrażeń jednostki o sobie samej. Osoba badana dostaje plik twierdzeń i ma je posortować od twierdzeń najlepiej ją charakteryzujących do twierdzeń najmniej do niej pasujących.

Dla empirycznego podejścia Rogersa do badań nad osobowością najbardziej charakterystyczne jest wykorzystanie opisów jakościowych analiza treści protokołów terapeutycznych i stosowanie techniki Q-sort.

Obecny status i ocena.
Terapia Rogersa skoncentrowana na kliencie jest już ustaloną i szeroko stosowaną metodą terapeutyczną, a sformułowana przez niego teoria skoncentrowana na osobie stała się wspaniałym bodźcem do aktywności badawczej. W 1977r. Rogers zmodyfikował swój pogląd na nieświadomość, uważają, że nieświadome procesy organizmu powinny kierować i kierują w rzeczywistości wieloma naszymi zachowaniami. Teoria Rogersa przyczyniła się z dobrym skutkiem do rozwoju badań empirycznych nad obrazem „ja”. Wielu psychologów uznawało teoretycznie znaczenie obrazu „ja”, ale zasługa Rogersa jest sformułowanie twierdzeń dotyczących „ja” fenomenologicznego w sposób umożliwiający wypowiedzenie przewidywań empirycznych i prowadzenie badań.