Komórka

1.Historia badań: A)J.Z.Jansen: opisali wiele kom. obserwowanych przez mikroskop B)R.Hooke – 1665 – „Micrographia”, ogłosił wyniki badań korka, stwierdzając iż składa się z małych przestrzeni oddzielonych przegrodami C)A. von Leuvenhoek – 1674 opisał wiele gat. pierwiastków, czerwone ciałka krwi, plemniki D)Robert Brown – 1831 odkrył jądro kom. i nazwał je nukleus E)Dujardin – 1835 stwierdził że większość procesów życiowych odbywa się na terenie cytoplazmy 2.Teoria kom. budowy org.(kom. jest nie tylko najmniejsza częścią strukturalna ale także funkcjonalna): A)Schleiden – botanik w 1938 ogłosił że wszystkie rośl. są zbudowane z kom. B)Schwann – 1939 – stwierdził że wszystkie org żywe są zbud z kom.
1.Kształty kom. są różne, związane są one z pełnionymi przez kom. funkcjami. 3.Składniki kom: A)plazmatyczne – żywe: *cytoplazma *jądro *membrany plazmatyczne *rybosomy *lizosomy *sperosomy *aparat Golgiego *mitochondrium *retikulum endoplazmatyczne *plastydy[rośliny] B)nieplazmatyczne: ściana komórkowa[rośliny] *wakuola (wodniczka) 4.Błona kom: A)błona kom. zbudowana jest z 4 warstw, trwałość gwarantują fosfolipidy, które składają się z 2 biegunów: *hydrofilnego – wykazującego powinowactwo do wody i przyciągającego białko *lipofilnego – wykazującego powinowactwo do tłuszczu, dzięki niemu przyciągają się. B)Błona kom. otaczająca kom. to plazmolemma, a wakuoli to tonoplast C)istnieją w niej pory wypełnione wodą lub specjalnym białkiem wzmacniającym tzw. tunelowym 5.Transport przez błony: A)odbywa się zna zasadzie dyfuzji B)błony kom. są selektywne i przepuszczają niektóre sub. sposób nieograniczony, a niektóre w sposób ograniczony C)dyfuzja – transport przez błony ze środowiska o Cp większym, do mniejszego, bez wydatkowania energii D)osmoza – przenikanie wody i sub. w niej rozpuszczonych ze środ. o Cp mniejszym, do śr. o Cp większym E)Plazmoliza – jeżeli kom. umieścimy w roztworze o Cp większym niż Cp w środku kom., to będzie ona oddawała wodę (osmoza) i zajdzie zjawisko plazmolizy. (obkurczanie się protoplasta na skutek oddawania wody -® oderwanie się błony kom. od ściany kom.) F)deplazmoliza – pobieranie przez kom. wodę od roztworu o Cp mniejszym i błona kom. będzie przylegać do ściany kom. 6.Roztwór o Cp większym niż Cp soku kom. nazywamy hipertonicznym, równym izotonicznym, a mniejszym hipotonicznym 7.Aparat Golgiego – płaskie talerzyki, cysterny (w kom. rośl. ułożone w stosy zwane diktiosomami). Pełni rolę w kom. wydzielniczych (np. trzustka) wytwarzając niezbędne subst. 8.Cytoplazma – A) wypełnia wnętrze kom., w niej są pogrążone wszystkie organelle kom., w niej zachodzą wszystkie reakcje biochemiczne. B)W żywej kom. ma zdolność do ruchu: *cyrkulacyjny – ruch w 1 kierunku dokoła 1 wodniczki *rotacyjny – ruch w 1 kierunku dokoła wielu wodniczek *pulsacyjny – ruch naprzemienny (u rośl. jest 1 duża wodniczka – u młodych wiele małych-, a u zwierząt jest wiele małych) C)jest koloidem 9.Mitochondrium: A)budowa: *błona zew., *błona wew *matrix *grzebień (kriste) *kształt wypukły *wypełnione białkiem B)funkcje: *dostarcza energii (za pomocą ATP) C)fizjologia: *3 etapy oddychania wew.: *cukry: glukoliza (6-8 ATP) ® dek. oksydacyjna: 6 ATP ® Cykl Krebsa: 24 ATP *białka: katabolizm (w cyt.) ® C.K. *tłuszcze: β-oksydacja ® C.K. 1.Atomy wodoru oderwane w glikolizie, dekraboksylacji i cyklu Krebsa są kierowane do łańcucha oddechowego. Elektrony w wyniku przepływu przez łańcuch przenośników e- oddają energię w wyniku czego powstają cząsteczki ATP. Pozbawione energii e- łączą się z kationami H+ i przekazane zostają na tlen w wyniku czego powstaje woda. 2.Rybosomy: A)budowa: dwie kuliste podjednostki składające się z RNA i białka mogą być nawleczone na nić mRNA (matrycowe RNA) i wtedy nazywane są poliosom = polirybosomy B)rola: zachodzi w nich proces biosyntezy białka, czyli syntetyzowanie białka. Bierze w nim udział mRNA który dostarcza informacji związanej z sekwencją i ilością aminokwasów w cząsteczce białka (kod genetyczny). Bierze w nim udział +RNA, transportujący aminokwasy do rybosomu. Proces układania aminokwasów w cząsteczce białka nazywamy translacją. 3.Lizosomy: (u rośl. sferosomy) A)budowa: *otoczone membranami B)funkcje: *są one ośrodkami syntez, w nich znajdują się enzymy trawienne odpowiedzialne u zwierząt za trawienie. 4.Jądro kom.: A)najważniejsza struktura komórkowa, jeżeli chodzi o wielkość i o znaczenie. Posiadające – enkariotyczne, nie mające- prokariotyczne

B)bud. zew: *otoczone podwójną membraną *może być położone centralnie lub peryferyjnie (np. w mięśniach poprzecznie-prążkowanych) *może być ich 1 lub wiele *ma różny kształt
– kulisty lub wrzecionowaty *na błonie występują otwory (pory) umożliwiające kontakt jądra z cytoplazmą C)bud. zew.: *białkowa subst. – kariolimfa mająca w sobie: *rybosomy *jąderka – zbud. z
białek i RNA są ośrodkami tworzenia się rybosomów. *chromatynę – nukleoproteid DNA = aminokwasy DNA, proteid – białko złożone, powstają z niej chromosomy ^luźna (wewnątrz jądra) ^skondensowana – przy membranach jądrowych C)rola: *miejsce zawierające informacje genetyczne potrzebne do syntezy białek *DNA znajdujący się w jądrze zawiera inf. genetyczną o rodzaju białka. Ponieważ DNA nie może opuścić jądra kom. a proces biosyntezy odbywa się w cytoplazmie. Następuje proces transkrypcji – informacja genetyczna zostaje przepisana w jądrze na mRNA. *z DNA powstają w jądrze również tRNA , rRNA i mRNA idą one do cytoplazmy, gdzie przy uch udziale odbywa się biosynteza białka. 5.Wakuola: *zwierzęca – jest kilka drobnych, odgrywają role w procesach odżywczych i wydalniczych *rośl.: występuje 1 duża, zawierająca wodę, cukry, kwasy, białka, subst. smakowe i zapachowe, barwniki, garbniki i trucizny (ALKALOIDY np. digitalis, strophantus, atropina) A)budowa: *przestrzeń otoczona tonoplastem *wypełniona sokiem kom. B)funkcje: *jest zbiornikiem rezerwowym kom. z którego korzysta protoplast *stan jędrności kom. czyli TURGOR to max. uwodnienie kom., max. siła z jaką nacisk protoplast na błonę kom. 6.Centriola: *występuje wyłącznie w kom. zwierzęcych *bierze udział w podziale kom. *zbud. z cienkich białkowych, kulistych rurek zwanych mikrotubolami (3 rurki) 7.Retikulum e.: *system cystern, płaskich talerzyków, wychodzących z zew. błony jądrowej. *gładkie lub szorstkie (z rybosomami) 8.Mitoza: podział pośredni komórek somatycznych (ciała) prowadzący do powstania z 1 kom macierzystej o diploidalnej liczbie chromosomów 2 kom. potomnych o tej samej liczbie chromosomów 2n. Składa się z : *kariokinezy – podziału j. kom. *cytokinezy – podziału cytoplazmy
1.Centriola: *występuje wyłącznie w kom. zwierzęcych *bierze udział w podziale kom. *zbud. z cienkich białkowych, kulistych rurek zwanych mikrotubolami (3 rurki) 2.Retikulum e.: *system cystern, płaskich talerzyków, wychodzących z zew. błony jądrowej. *gładkie lub szorstkie (z rybosomami) 3Mitoza: podział pośredni komórek somatycznych (ciała) prowadzący do powstania z 1 kom macierzystej o diploidalnej liczbie chromosomów 2 kom. potomnych o tej samej liczbie chromosomów 2n. Składa się z : *kariokinezy – podziału j. kom. *cytokinezy – podziału cytoplazmy 4.Etapy mitozy: A)INTERFAZA *stadium międzypodziałowe, w którym w jądrze kom. występuje niezróżnicowana na chromosomy chromatyna *pod koniec interfazy (późna!) . rozpoczyna się proces skracania chromatyny i zawiązania wrzeciona podziałowego B)PROFAZA - *zachodzi w niej spiralizacja chromosomów, dzięki której stają się one krótsze i grubsze. Zanika błona jądrowa centriole rozchodzą się do przeciwległych biegunów. Pod koniec profazy każdy chromosom dzieli się wzdłuż na 2 homologiczne chromatydy spięte ze sobą centromerem C)METAFAZA: chromatydy układają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona podziałowego D)ANAFAZA – pękają centromery, chromatydy się od siebie oddzielając tworząc chromosomy potomne a następni pęka wrzeciono podziałowe i jego włókienka odciągają chromosomy potomne ku przeciwległym biegunom. E) TELOFAZA – na biegunach komórki zawiązują się błony jądrowe, chromosomy ulegają despiralizacji, podwaja się liczba centriol, zachodzi cytokineza. 5.Mejoza – podział redukcyjny umożliwiający powstanie kom. rozrodczych czyli gamet o zredukowanej (haploidalnej) o połowę liczbie chromosomów. Wynikiem mejozy jest powstanie z 1 kom. macierzystej (diploidalnej) 4 kom. potomnych, haploidalnych. Zachodzi w niej kariokineza i cytokineza. Główne zmiany: A)PROFAZA I: *chromosomy homologiczne łączą się w pary zwane biwalentami, każdy chromosom dzieli się wzdłuż na 2 chromatydy i powstaje tetrada – 4 chromosomy spięte centromerem *zachodzi w niej crossing-over – wymiana fragmentów między chromatydami siostrzanymi B)ANAFAZA I: tetrady rozpadają się na 2 diady każda, pęka wrzeciono podziałowe i włókienka wrzeciona odciągają diady do biegunów

ADNOTACJA: Sciąga jest przystosowana do marginesu poziomego 11cm i czcionki 4,5. W polowie textu jest przerwa aby po wydrukowaniu mozna bylo ja zgiac i zaoszczedzic cenne miejsce :)))