Antyk - ściąga na prace klasową

1. Mit
2. Rodzaje mitów
3.Funkcje mitów
4. Sacrum
5. Profanum
6. Archetyp
7. Przykłady mitów
8. Homer
9. Iliada
10. Akcja eposu
11. Najważniejsi bohaterowie Iliady
12. Cechy Achillesa
13. Cechy Hektora
14. Olimpiady w starożytnej Grecji
15. Początki teatru greckiego.
16. Tragedia
17. Najwybitniejsi twórcy teatru greckiego
18. Mit o Labdakidach (mit tebański
19. Najważniejsze wydarzenia "króla Edypa"
20. Geneza utworu Króla Edypa
21. Akcja dramatu
22. Bohaterowie
23. Miejsce akcji (król Edyp
24. Problematyka utworu króla Edypa
25. katharsis
26. Na czym polega wielkośc i tragizm Edypa?
27. Budowa dramatu antycznego
28. Cechy tragedi
29.Konflikt tragiczny
30.Filozofia
31.Pierwsi filozofowie
32, Najwybitniejsi przedstawiciele filozofi greckiej
33. Szkoły filozoficzne
34. Główne działy filozofi
35. Liryka
36, Rodzaje pieśni


1. Mit jako gatunek literacji jest to wypowiedź narracyjna wyrażająca wierzenia danej społeczności antycznej. Mity wyjaśniały tajemnice początków kosmosu i człowieka. Tłumaczyły zjawiska przyrody i ludzkie emocje. Mity dotyczą rzeczy ważnych, porządkują świat, mówią co w nim dobre a co złe.
2. Rodzaje mitów:
*kosmogeniczne (z gr. kosmos- świat)
*teogoniczne (z gr. theos- bóg)
*antropogeniczne (z gr. antropos- człowiek)
*genealogiczne (z gr. genea- ród)
*ajtiologiczne o pochodzeniu zjawisk, obyczajów, nazw
* heroiczne o herosach (bohaterach)
3.Funkcje mitów:
*poznawcze
*światopoglądowe
*sakralne
*kulturotwórcze
4. Sacrum- z łac. -to co święte, rządzi nią tajemnica, nadludzka siła, wzbudzająca zarazem przerażenie i fascynację.
5. Profanum- (łac.) – to co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum – sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka.
6. Archetyp- z gr. archetypon- pierwowzór, to prastary symbol ukryty w podświadomości człowieka, który jest wytworem doświadczeń ludzkości, np. archetyp ojca, matki. Bogaty zbiór archetypów znajduje się w mitoligii i w biblii.
7. Przykłady mitów:
* ród Tantalosa
Męki Tantala- męki spowodowane niezaspokojonym głodem lub pragnieniem.
*Mit o Narcyzie
Narcyz (postawa)- samouwielbienie
*Demeter i Kora
*Mit o Syzyfie
Syzyfowa praca- praca bez efektów
*o powstaniu świata
*charyty- boginie pogodnego wdzięku
* mit o dedalu i ikarze- ikar wyraza tęsknotę do lotu i do przeżycia czegoś wielkiego
*pandora
puszka pandory- wszelkie smutki, zło, choroby.
*mit o dioskurach
*mit o tezeuszu
8. Homer- najwybitniejszy epik starożytności. Grecki ślepiec, żył na przełomie 9 i 8 wieku p.n.e. Twórca eposu antycznego. Autor arcydzieł epiki antycznej Iliady i Odysei.
9. Iliada- składa się z 24 pieśni, każda z nich rozpoczyna się od inwokacji.
10. Akcja eposu- rozgrywa się w ciągu 50 dni w ostatnim roku oblężenia Troi przez Greków.
11. Najważniejsi bohaterowie Iliady:
*Achilles- syn bogini morskiej Tetydy i śmiertelnika Peleusa, najdzielniejszy spośród Greków oblegających Troję. Miał ciało odporne na ciosy, ranic go można było wyłącznie w piętę. Zaginął od zabłąkanej strzały, wystrzelonej z łuku Parysa.
*Agamemnon- słynący z dumy król Myken, ojciec Orystesa (bohatera greckich tragedii). Niewiele brakowało, by spór Agamemnona z Achillesem doprowadził do klęskiGreków pod Troją. Król zginął wróciwszy do domu z rąk żony.
12. Cechy Achillesa:
-bogu wojny podobny
-odważny, mężny
-szybki, prędkii
-był ulubieńcem Zeusa
- ulubieniec bogów ("o bogumiły Achillu wspaniały")
-przez zabicie Hektora okryje się większą sławą
-nie ma szacunku do wroga
-nie przestrzega zasad i praw odnoszących się do pochówku zmarłych
-mściwy, rządny zemsty
-bezduszny
-jego charakter zmieniał się na widok króla Prima
13. Cechy Hektora:
-przestraszony, lekliwy (lękał się Achillesa)
-walczyły w nim sprzeczne uczucia (lęk i duma)
-kiełzacz rumaku (poskramia konie)
- rządny walki
-wielki, potężny, silny
-religijny, skłonny do układu z Achillesem aby nie hańbic zwłok przeciwnika, miał szacunek wobec wroga
-pełen sławy, znany
- pasterz zastępów- opiekun swoich żołnierzy
-waleczny
-dumny
- boski Hektor
-pokonany
14. Olimpiady w starożytnej Grecji. Wczasch nowożytnych wznowiono olimpiady w roku 1896, a na pamiątkę tamtych igrzysk sprzed wielu wieków każdy znicz olimpijski jest zapalany na ziemii antycznych bohaterów od promini słonecznych i wędruje niesiony przez sportowe sztafety do miasta, któremu powierzono organizację zawodów. Zastanówmy się co każe sportowcom całego świata walczyc na skoczniach i bieżniach, na ringach i pływalniach.
15. Początki teatru greckiego. Teatr grecki bierze swój początek z pieśni obrzędowej ku czci boga Dionizosa, urządzano tzw. dionizje małe, które dały początek komedii oraz dionizje wielkie, które dały początek tragedii. Pieśń ku czci boga Dionizosa tzw. DYTYRAMB wykonywał chór pod przewodnictwem Koryfeusza, czyli przewodnika chóru. Pierwszego aktora wprowadził do tragedii greckiej Tespis, drugiego Ajschylos, trzciego Sofokles.
16. Tragedia- wg. poetyki Arystotelesa tragedia to naśladowcze przedstawienie akcji poważnej, skończonej i posiadającej odpowiednią wielkośc, wyrażone w języku ozdobnym, odmiennym w różych częściach. Dzieła przedstawione w formie dramatycznej, a nie narracyjnej, które przez wzbudzenia litości i trwogi doprowadza do "oczyszczenai" tych uczuc.
17. Najwybitniejsi twórcy teatru greckiego:
*Ajschylos- prezentował świat, w którym ścierają się racje ludzi i bogów.
*Sofokles- jego zasługą jest wprowadzenie na scenę trzeciego aktora oraz pogłebienie analizy psychologicznej postaci.
*Eurypides- w jego dramatach rządzą ludzkie namiętności oraz ślepy przypadek. Sofokles mówił o tym, że: "ja przedstawiam ludzi takimi jakimi byc powinni, Eurypides zaś, jakimi są".
18. Mit o Labdakidach (mit tebański) -podłożem fabularnym Króla Edypa Sofoklesa.
19. Najważniejsze wydarzenia "króla Edypa"
*przepowiednia dotycząca losu Edypa
*narodziny Edypa
*pozbycie się Edypa z Teb
*Edyp wychowany na dworze władców Koryntu
*Edyp świadomy ciążącej na nim klątwy opuszcza Korynt
*wędrówka Edypa
*morderstwo ojca
*rozwiązanie zagadki Sfinksa
*nagroda za rozwiązanie zagadki- Edyp władcą Teb
*kazirodczy związek z Jokastą
*dzieci ze związku: Antygona, Ismena, Eteokles, Polinejkles
*klątwy spadające na Teby
*próby wyjaśnienia przyczyn klątw podjęte przez Edypa
*wyjaśnienie przyczyn klątw
*opuszczenie miasta przez Edypa
*objęcie tronu przez synów Edypa
*bratobójcza walka
*śmierc braci
*tron obejmuje Kreon
*zakaz Kreona grzebania ciała Polinejkesa
*sprzeciw Antygony
*śmierc Antygony
20. Geneza utworu Króla Edypa: Sofokles napisał "króla Edypa" między rokiem 426, a 420 p.n.e.
21. Akcja dramatu rozpoczyna się w momencie, gdy Teby nawiedza zaraza, a Edyp, troskliwy władca koniecznie chce poznac jej przyczynę.
22. Bohaterowie:
*Edyp- władca Teb
*Kreon
*Jokasta-żona, matka Edypa
*Kreon- szwagier Edypa, brat Jokasty, wujek Edypa
*Tyrezjasz- wróżbita
*Kapłan
*chór mieszkańców Teb, posłaniec z Koryntu, sługa Lajosa
*posłaniec domowy
23. Miejsce akcji (król Edyp) - akcja rozgrywa sie przed pałacem królewskim w Tebach.
24. Problematyka utworu króla Edypa- Istotą dramatu Sofoklesa jest walka człowieka z przeznaczeniem (fatum). Problem przeznaczenia należał do najważniejszych w Greckiej wizji człowieka. Wg Greków człowiek nie był w stanie wyzwolic się spod władzy Mojry- przeznaczenia. Równocześnie chciał byc wolny. Pragnął sam decydowac o własnym losie. To pragnienie było jednak nieziszczalne. Każdy kto próbował oszukac przeznaczenie był surowo karany przez bogów jako ten, który zawinił nieposkromioną pychą-HYBRIS. Taki los spotkał Edypa.
25. Widz oglądając w teatrze greckim tragedie przeżywał katharsis, doświadczenie Edypa może budzic w widzu przerażenie, a zarazem litośc wobec człowieka tak bezwzględnie potraktowanego przez los. Wieczny kosmos pozostaje niewzruszony.
26. Na czym polega wielkośc i tragizm Edypa? Wielkośc Edypa wyraża się w sposobie sprawowania przez niego władzy. Zmagał się ze swoim losem, fatum. Doskonale realizował się jako ojciec i mąż. Tragizm Edypa wyraża się w ciążącym na nim fatum oraz w walce, którą bohater podejmuje. Wyrazem tragizmu Edypa jest bezsilnośc jego zmagań z przeznaczeniem, jego walka była skazana na klęskę.
27. Budowa dramatu antycznego:
-zasada 3 jedności (czas, miejsce, akcja).
Czas akcja rozgrywa się w ciągu jednego dnia.
Miejsce akcja rozgrywa się w jedym miejscu.
Akcja- jednowątkowa.
- trójpodzielnośc kompozycyjna
Prologos- wprowadzenie do akcji. W tej części występuje pierwsza pieśń chóru, czyli prologos (pieśń na wejście)
Epejsodiony- rozmowy między bohaterami. Stasimony-pieśni chóru.
Eksodos- rozwiązanie akcji i ostatnia pieśń chóru.
-w tragedi antycznej na scenie występuje chór oraz 2 lub 3 aktorów, nie ma scen zbiorowych.
- zasada DECTRUM, czyli stosowności tzn. tragedia pisana była stylem wysokim, podniosłym. Natomiast komedia stylem niskim i językiem codziennym.
28. Cechy tragedi:
-Hybris prowadzi bohatera do katastrofy jako kary bogów - stanowi przekroczenie przez bohatera na skutek dumy miary, którą mu oni wyznaczyli.
-Hamartia (wina tragiczna) prowadzi do katastrofy jako błędne rozpoznanie przez bohatera sytuacji, w jakiej się znajduje, skutkujące zawikłaniem się tej sytuacji.
-Katharsis, oczyszczenie na skutek litości i trwogi.
29.Konflikt tragiczny jest nieprzezwyciężalny i kończący się nieuchronną klęską, konflikt wybitnej jednostki z siłami wyższymi - losem, fatum, prawami historii, prawami moralnymi, prawami społecznymi itp.
30.Filozofia- umiłowanie mądrości.
31.Pierwsi filozofowie:
-Tales z Miletu- wg niego wszystko składa się z wody.
-Empedokles- wg niego budulcem wszystkich rzeczy są 4 żywioły:woda, ogień, ziemia, powietrze.
-Heraklit- 'panta rhei' wszystko płynie, czyli nie ma rzeczy trwałych, wszystko na świecie jest w ciągłym ruchu.
-Demokryt- wg niego świat składa się z maleńkich cząstek atomów.
-Pitagoras- zasada świata tkwi w liczbach.
32, Najwybitniejsi przedstawiciele filozofi greckiej:
-Sokrates- jeden z największych filozofów greckich. Urodził się i zmarł w Atenach. Poglądy:Wiara w absolutne znaczenie dobra i cnoty. Sokrates głosił, że cnota jest dobrem bezwzględnym, czym przeciwstawiał się relatywizmowi sofistów. Jest też dobrem najwyższym, o które człowiek winien zabiegać, nie licząc się z niebezpieczeństwami i śmiercią
-Platonur. 427 p.n.e. prawdopodobnie w Atenac – grecki filozof. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim. Uczeń Sokratesa, założył akademię platońską. Pogląd: naprawde istnieją tylko doskonałe idee, świat materialny jest jedynie ich odbiciem.
-Diogenes- buntownik, nie przywiązywał wagi do dóbr materialnych, lubił drażnic i prowokowac.
Arystoteles- systematyk,uporządkował wiedzę starożytnych greków. Filozofia systematycznego, logicznego myślenia. Stworzył naukę o różnych rodzajach poezji.
33. Szkoły filozoficzne :
-Szkoła cyniczna- cynicy odrzucali wszelkie autorytety i wartości.
-Szkoła epikurejska- zalecała życie w szczęściu, ich hasło: "carpe diem"- chwytaj dzień, żyj chwilą.
-Szkoła stoicka- zachowaj stoicki spokój, dystans wobec szczęścia i nieszczęścia.
-Szkoła soficystyczna- sofiści zawodowi mówcy. Nie ma prawd absolutnych, wszystko można udowodnic za pomocą słowa.
34. Główne działy filozofi:
-estetyka
-etyka
-logika
-psychologia
-metafizyka.
35. Liryka- 1 z 3 podstawowych rodzajów literackich obok epiki i dramatu. Obrzędy religijne- rodowodem dramatu.
36, Rodzaje pieśni:
-chóralne- hymny sławiące bogów i bohaterów.
-inwidualne- elegie smutne.