Wieś nie jest taka prosta jak by się zdawało.

Wieś istniała od zawsze. Jest to pierwsza ludzka osada, to stamtąd wywodzą się miasta. Więc oczywiście, że „Wieś nie jest taka prosta jak by się zdawało”. To na wsi istnieje rolnictwo, gotowe nas wyżywić, na wsi żyli i tworzyli poeci ludowi np.: Jan Kupiec. Wieś nie jest ośrodkiem ani kulturowym, ani intelektualnym, lecz tu także są ludzie, dla których pewne wartości i wierzenia są im bliskie. Jest ona także ulubionym miejscem wypoczynku ludzi z wielkich miast, ludzi, dla których pośpiech, pieniądz i zysk są najważniejsze. Tu poznają życie pełne wiary w harmonię, zgodne z naturą, takie, które jest jej podporządkowane. Nieprawdą było by stwierdzenie, iż wieś w utworach z różnych epok jest przedstawiana w taki sielankowy spokój. Istnieli także pisarze, dla których wieś niosła ze sobą cierpienie i ból. Zmiany zachodzące na wsi nigdy nie miały dobrego wpływu na warstwę najuboższą, gdyż to zawsze ona padała ofiarą chciwości, ambicji czy wyzysku.
Antyk.
Mitologia to dzieło, w którym zawarte były pierwsze opisy wsi. Za pomocą mitów charakteryzowano obecną w tamtych czasach sytuację wsi jak i jej mieszkańców. Mit o Dedalu i Ikarze ukazuje odwieczne, instynktowe pragnienia człowieka, nawet tego najprostszego. Mit ten ukazuje jak otrzymany dar, gdy zostanie nieumiejętnie wykorzystany może doprowadzić do tragedii. Zachwyt, niespodziewane emocje prostemu człowiekowi bardzo szybko odbierają zdolność logicznego myślenia, co doprowadziło do śmierci i tragedii w rodzinie.
Kolejnym dziełem ukazującym wieś jest biblia. Forma przypowieści narzuca pewnego rodzaju schemat. Mianowicie wieś, jak i to, co jest z nią związanie nie może być ukazane na pierwszym planie. Jednakże opisy wsi, które możemy odnaleźć w biblii są czytelne i proste w interpretacji. W przypowieści o siewcy czytamy o ziarnach, które spadają na różne podłoża. Te z nich, które spadną na nie urodzaje nie wyda plonu, zaś to, które spadnie na urodzajne gleby wyda obfity plon. Siewcą jest w tej przypowieści Jezus, jednakże chcąc przełożyć to na realia wiejskie siewcą jest właściciel ziemski, który dzięki umiejętnym decyzjom i rozważnemu rządzeniu potrafi uzyskać dobry plon. Zaś ziarnem są chłopi, którzy będąc mu całkowicie posłuszni stworzą razem sukces. Jeżeli któreś z tych składników będzie nie odpowiednie to plon będzie marny, zaś, gdy oba czynniki będą odpowiednie to plon będzie ogromny.

Średniowiecze.
Średniowiecznym, anonimowym utworem, który charakteryzuje wieś jest „Satyra na leniwych chłopów”. Utwór w głównej mierze dotyczy chłopów, jednak jest także nierozerwalnie związany z tematyką wiejską. Wieś w tym utworze nie jest spójna, jest pełna waśni. Autor jest nie znany, lecz ze sposobu wypowiedzi możemy wywnioskować, iż jest to szlachcic. Krytykuje on chłopów za niedbalstwo, lenistwo.
Renesans.
Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego”. Autor twierdzi, iż życie na wsi, w symbiozie z naturą, dostosowując się do jej rymu osiąga się stan szczęścia i spełnienia. Utwór ten ukazuje również inne spojrzenie na śmierć.
„Mnieć tak zową Liberatas w łacińskim języku,
Gdyż sobie wolno żywę w świętym pokoiku.
A mamteż tu sąsiady niedaleko siebie,
Mieszkam z nimi w rozkoszy, jedno lepiej w niebie.”
„Bo gdy przypadnie wiosna, azaż owo nie rozkosz z żonką, z czeladką
po sadkoch sobie chodzić, szczepków pozbierać”
„Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem, a Plebanem”. Wieś jako miejsce wyzysku, oszustwa, matactwa, wyłudzenia i to przez Pana jak i Plebana. W tej konfrontacji chłop jest na zupełnie beznadziejnej sytuacji. Nie ma jakichkolwiek szans na poprawę swoich warunków. Poeta staje się obrońcą grupy, która bez pomocy z zewnątrz skazana jest na zniszczenie. Rej wysuwa argumenty przeciwko Plebanowi o zbyt wysokie podatki, sprzedawanie odpustów, oskarża go o chęć wzbogacenia się na wszystkim, na czym jest to tylko możliwe.
„Jutrzniej tej nigdy nie słychać,
Podobno musi zasypiać;
Odśpiewa ją czasem sowa.
Bo więc księdzu ciąży głowa.
A wżdy przedsię jednak łają,
Chocia mało nauczają.”
„Kury wrzeszczą, świnie kwiczą,
Na ołtarzu jajca liczą.”
Rej krytykuje także szlachtę, która jest opieszała, leniwa, zadufana w sobie, nie skora do jakichkolwiek zmian. Oskarża także o umyślne zrywanie sejmów.
„Wierę snać z sejmu naszego
Nie słychamy nic dobrego,
Już to kielka niedziel bają,
A w ni w czym się nie zgadzają.”
Jan Kochanowski „Pieśń Świętojańska o Sobótce”. Typowy opis arkadii wiejskiej. Prości ludzie, którym do szczęścia nie potrzeba wiele. Nie mają kontaktu z rzeczywistością wielkomiejską, która mogłaby tylko zamącić sielankowy, spokojny nastrój. Żyje się tam cicho, spokojnie, mając wszystko, co potrzebne do życia w swojej wiosce. Wieś uczy skromności i cieszenia się z drobnych radości.
„Człowiek w twej pieczy uczciwie
Bez wszelakiej lichwy żywie;
Pobożne jego staranie
I bezpieczne nabywanie”
„A sam pasterz, siedząc w chłodzie,
gra w piszczałkę proste pieśni;
A faunowie skaczą leśni”
Szymon Szymonowic „Żeńcy” Utwór ten jest krytyką wsi i sposobu jej zarządzania. Głównymi bohaterami są: Oleńka, Pietrucha i Starosta. Dziewczyny te pracują na roli pod nadzorem Starosty. Wykorzystuje je do ciężkiej pracy. Wieś to miejsce, którego głównymi ofiarami są chłopi.
„A naszemu Staroście nie patrz w oczy śmiele,
Zawsze u niego chmura i kozieł na czele.”
„Szczęście twoje, że odszedł starosta na stronę,
Wzięłabyś była pewnie na boty czerwone.”
Sentymentalizm – na wsi żyją ludzie, którzy przez bliski kontakt z naturą zachowali pierwotne, wrodzone naturze ludzkiej dobro, zniszczone przez cywilizację. Prostota i niewinność życia na wsi jest przeciwieństwem uwikłanego w konwenanse, pełnego fałszu i zakłamania życia w mieście. Tylko wieśniacy mogą doświadczać prawdziwej, szczęśliwej miłości (filozofia J.J. Rousseau).
Oświecenie
Krasicki „Żona modna” Satyra Krasickiego na szerzącą się, ale wyobcowaną kulturę zachodu. Główny bohater mieszkający na wsi poszukuje żony. Jedynym kryterium wyboru jest majętność. Zostaje wybrana ta jedna. Majątek wystarczający, jednak warunki, które należy spełnić są nie wystarczające. Zderzenie zupełnie skrajnych kultur. Abstrakcyjne, jak na polskie możliwości zachcianki. Całe zamieszanie odbywa się kosztem najsłabszych, mianowicie chłopów.
„Wyrzuć! Nie potrzeba przydatnego lustru
To niemczyzna. Niech będą z cyprysów gaiki.”
„Wpadł szmermel między gumna, stodoła się pali.
Ja wybiegam, ja gaszę, ratuję i płaczę,
A tu brzmią coraz głośniej na wiwat trębacze.”
J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera” Dla Wertera wieś jest miejscem ukojenia i wyciszenia duszy po przejściach miłosnych. Dla niego prosty lud żyje w doskonałej harmonii ze światem. Jednak jego poglądy na sprawę wiejską ewoluują.
„Nie mogę mimo wszystko odmówić szacunku Albertowi. Jego spokój odbija bardzo jaskrawo od mojego wrażliwego usposobienia i ukryć tego nie sposób.”
P. Ch. De Laclos „Niebezpieczne związki” Wiejska posiadłość ciotki Valmonta, gdzie życie płynie spokojnym rytmem, a ludzie odznaczają się wysokimi walorami moralnymi, stanowi jaskrawe przeciwieństwo pełnego intryg, zepsutego Paryża.
Romantyzm
Dla romantyków wieś była miejscem, gdzie przetrwały dawne tradycje. Życie na wsi, podporządkowane odwiecznym prawom moralnym, zbliżało do tajemniczej, czasem groźnej, ale zawsze sprawiedliwej natury. Wieśniacy, nie skażeni przez cywilizację, zachowali zdolność kontaktu ze światem pozazmysłowym.
Adam Mickiewicz „Dziady” W utworze tym Mickiewicz prezentuje wieś jako plan wydarzeń, a ludność wiejską jako bohaterów. Fabułą są wierzenia ludności w możliwość kontaktu z drugim światem, światem po śmierci. Chłopi są wierni swoim przekonaniom i nie są skłonni do ich zmiany.
„czego potrzebujesz duchu młody?
Czy prosisz o chwałę nieba?
Czy o święcone gody?”
„Kto nie dotknął ziemi ni razu,
ten nie będzie w niebie”
„Ballady i romanse” także ukazują stosunek wsi do pewnych rzeczy. Lud wierzy w miłość ponad wszystko. Sprawiedliwość, która zawsze zostanie ujawniona. Lud odrzuca naukowe poznanie świata. Społeczność chłopska za środek poznawania świata uznaje zmysły i uczucia.
„Czcie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko”
„Nie masz zbrodni bez kary”
Utworem, który można uznać utwór klasyczny jest „Pan Tadeusz”. Arkadia. To najprostsze określenie tej wsi. Tu panuje gościnność, spokój, harmonia. Brak problemów, wspaniałe opisy przyrody, których piękno jest aż nie realne. Jedyną myślą, która mogła by zakłócić spokój to motyw walki narodowowyzwoleńczej.
„ Pan Wojski poznał z dala, ręce rozkrzyżował
I z krzykiem podróżnego ściskał i całował”
„(Tak każe przyzwoitość); nikt tam nie rozprawiał
O porządku, nikt mężczyzn i dam nie ustawiał,”
Lew Tołstoj „Wojna i pokój” Wieś jest najlepszym schronieniem przed zbliżającymi się wojskami Napoleona.
Pozytywizm
Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem” Zaścianek Bohatyrowiczów to osada gdzie szczęście jest czerpane z pracy na roli to praca jest pierwiastkiem w życiu, który daje szczęście, pozwala się spełnić. Tu także odradza się na nowo myśl o powstaniu, mogiła powstańców przecież jest jak żywa.
„Mnie się zdaje – rzekł – że oni zawsze mają święto. Są zdrowi, silni i jakimkolwiek jest ich życie, żyć chcą...”
Maria Konopnicka „Wolny najmita” Uwłaszczenie nie poprawiło warunków życia na wsi ani nie zlikwidowało nędzy. Bohater liryczny wiersza, biedny chłop, musi opuścić swoje gospodarstwo i wyruszyć w świat w poszukiwaniu pracy, bo nie jest w stanie wyżywić rodziny.
„Jest wolny, bo rzucić mógł dacj swojego domu, wolny, bo jego ostatni sierota, co z głodu opuchł na wiosnę, nie żyje ...”
Bolesław Prus „Lalka” Główny bohater wyjeżdża na wieś w celu wewnętrznego wyciszenia. Wieś ma na niego zbawienny wpływ. To właśnie na wsi spotykają go same pozytywne rzeczy. Porozumie się ze swoją ukochaną.
Henryk Sienkiewicz „Szkice węglem” Tutaj Sienkiewicz ukazuje całą prawdę o wsi po uwłaszczeniu. Analfabeci chłopi, którzy nawet nie są świadomi tego, co im teraz wolno, popełniają błędy. Szlachcice nie ingerują w to, co robią czekając na samoistne wykończenie się. Każdy jest przekupny, jakakolwiek pomoc była z kolei nie możliwa. Poeta tutaj nie wywyższa, ani nie pogardza chłopami jest po prostu obiektywny.
Młoda Polska
Jan Kasprowicz „Z chałupy” Wieś to obraz nędzy i rozpaczy. Chłopi wegetują, nie mają żadnych środków do życia. Chłopskie chaty są biedne i zniszczone. Śmierć kogoś bliskiego była powodem jeszcze większego załamania się rodziny. Edukacja pozostawała tylko w sferze marzeń. Często nauka kończyła się śmiercią.
„Pożegnała ze łzami swe pole,
W służbę poszły nieletnie dziewuchy,
I na plecach kawał starej pstruchy,
Tak na wiatr się puściła – na dolę.”
„Rano, zimą, mróz czy zawierucha,
W surduciku do szkoły o milę,
A wieczorem w chacie późne chwile
Z książką, z piórem, chociaż w ręce chucha.”
Stanisław Wyspiański „Wesele” Tu wieś postrzegana jest w dwóch perspektywach. Pierwsza to sposób postrzegania świata jako dziennikarz. Dla niego wieś istnieje jako wyidealizowana kraina gdzie wszystko jest piękne, nie skazitelne i nie skażone wielkim miastem. Tali typ myślenia powodowany był wszechobecną chłopomanią. Druga perspektywa to uznawanie siebie za znawcę wsi i tematów z nią związanych. Ten typ także wynika z chłopomanii.
„Ja myślę że na waszej parafii
świat dla was aż dosyć szeroki.”
„Teraz ci mnie nic nie zwiedzie.
Takiem pragnął, zboża, słońca...”
Stefan Żeromski „Ludzie bezdomni” Podczas pobytu w Cisach Judym widzi nędzę wsi i przerażające warunki higieniczne, w jakich żyją chłopi. Choroby, które ich dziesiątkują, są efektem biedy i niewiedzy.
„Przedwiośnie” Obraz nędzy wsi kontrastuje z beztroskim życiem ziemiańskich dworów. Odzyskanie niepodległości nie zmieniło niczego w życiu chłopów, tak jak nie zlikwidowało innych problemów społecznych
Władysław Reymont „Chłopi” Wieś w „Chłopach” to wieś po uwłaszczeniu. Tu nastąpiła już jakaś centralizacja władzy w osobie Boryny. To on jest tutaj głównym koordynatorem całej wsi. To on rozwiązuje wszystkie problemy, to on jest zarządcą. Wynika to z jego posiadania. Ma on najwięcej ziemi we wsi. Niestety większy wykorzystuje mniejszego. Możemy odnaleźć tu mechanizmy, które kierują życiem na wsi. Czas nie ma tu normalnego biegu, tylko ma formę koła – powtarza się w cyklu.
„Obrządzają se matulę i Jagusię, bo jakże, Jagna kiej pani jaka, kiej i druga dziedziczka, ino się stroi ... a myje, a w lusterku przegląda, a w warkocze zaplata.”
Witold Gombrowicz „Ferdydurke” Wieś jest miejscem, gdzie czas jakby się zatrzymał. Chłopi nienawidzą panów, panowie pogardzają chłopami, którzy dodatkowo, żeby podkreślić swoją niższą pozycję społeczną udają psy.
„Wieś nie jest taka prosta jak by się zdawało” – to prawda. Bardzo trudno jest scharakteryzować tak obszerny temat. Pojawia się wiele sposobów przekazu jak i odbioru wsi. Dla niektórych wieś jest rajem, dla niektórych wieś jest potępieniem, zagładą. W dzisiejszych czasach też mamy podobną sytuację. Bogaci uważają wieś za raj, do którego trzeba jak najczęściej powracać, zaś chłopi uważają, że są wyzyskiwani i w dodatku ”straszeni” Unią Europejską. Ja jednak sądzę, iż w takich kwestach jak ta najlepszym rozwiązaniem będzie tzw. „złoty środek”.