"Śmierć Sokratesa" Jacques'a Louis'a David'a.

Jacques – Louis David żył w latach 1748 – 1825, był z pochodzenia Francuzem. Pełnił funkcję nadwornego malarza Napoleona I. W 1774 roku uzyskał prestiżowe stypendium Prix de Rome i wyjechał do Włoch. Poznał tam sztukę antyku, pod jej wpływem ewoluował od statyki różnych nurtów malarstwa baroku do formuły klasycznej.

W latach 80 XVIII wieku malował wieloformatowe obrazy o tematyce antycznej (Belizariusz przyjmujący jałmużnę 1780 – 1781, Andromacha opłakująca Hektora 1783, Przysięgę Horacjuszy 1785, Śmierć Sokratesa 1787, Liktorzy przynoszą Brutusowi zwłoki jego synów 1789). Sposób posługiwania się pędzlem wzbudził sensację i został uznany za artystyczny manifest neoklasycyzmu i cnot obywatelskich.

Jacques – Louis David w dojrzałym okresie swojej twórczości namalował obraz pod tytułem „Śmierć Sokratesa” w 1787 roku. Tematyka tego dzieła wiąże się z kultem cnót obywatelskich, stoickiego poświęcenia dla sprawy, uczciwości i skromności, w którą to ideologię wierzył David.
Dominującą kompozycją tego obrazu jest teatralny patos, prostota form, statyczna kompozycja oparta na liniach pionowych i poziomych, ostry światłocień, reliefowy modelunek i podporządkowanie koloru rysunkowi.

Na pierwszym planie znajduje się Sokrates i jego bliscy uczniowie, którzy cierpią z powodu tego co jest nieuniknione, a mianowicie śmierci ich mistrza. Na dalszym planie David przedstawił sędziów, którzy wydali wyrok śmierci. Te postacie oddalają się od pomieszczenia w którym znajduje się skazaniec, gdyż w głębi serca zdają sobie sprawę, że kara śmierci wydana na filozofa nie jest sprawiedliwa.

Autor dobrze zobrazował relacje międzyludzkie i emocje jakie towarzyszyły temu nieszczęsnemu wydarzeniu. Z obrazu wynika, że Sokrates był uwielbiany przez uczniów, gdyż żaden z nich nie może powstrzymać się od pokazania zewnętrznego smutku. Każdy z nich cierpi w inny sposób. Większość spuszcza wzrok lub odwraca głowę, gdyż nie chce widzieć tego co się stanie po wypiciu uśmiercającego napoju. Dwóch patrzy na mistrza powstrzymując płacz. Jeden z uczniów trzyma prawą ręką na nauczycielu i obserwuje go z wielkim szacunkiem, czując powagę sytuacji. Postawa oskarżonego stanowi kontrast z zachowaniem jego uczniów. Nauczyciel siedzi na łóżku wyprostowany, jedną rękę z odwagą i godnością ma wyciągniętą po kielich, w którym znajduje się trucizna, drugą rękę ma podniesioną w górę. Wskazuje palcem na niebo i na idee sugerując, że są sprawy ważniejsze niż życie. Na jego twarzy widnieje spokój, równowaga ducha i powaga, jest on do końca wierny swoim ideałom i poglądom. Ma pobłażliwy stosunek do śmierci – zdaje się mówić:
„ Ale to już czas odejść, mnie na śmierć, wam do życia. Kto idzie z nas do tego co lepsze, tego nie wie nikt – chyba tylko bóg.”

Tło obrazu jest ciemne, dzięki czemu dzieło skupia uwagę widza na postaciach przedstawionych na pierwszym planie. Sokrates siedzi na łóżku w białej szacie, pada na niego dość mocne światło, co wskazuje na to, ze jest on głównym bohaterem wydarzenia przestawionego przez malarza. Następną rzucającą się w oczy osobą jest uczeń podający kielich mistrzowi, jest on dobrze wyeksponowany w czerwonej szacie. Kielich znajduje się w centralnym miejscu malunku, Sokrates i uczeń podający mu owy kielich, są symetrycznie rozmieszczeni po dwóch stronach trucizny. Światło padające na pozostałych uczniów jest dosyć moce, co sprawia, że są oni dobrze widoczni.

Obraz Jacques’a Louis’a David’a „Śmierć Sokratesa” pokazuje stoicki spokój i obojętność w obliczu śmierci. Kieruje myśli ku sprawom wyższym. Sokrates, jako ostoja, zbiór cnót mędrca antycznego. Godny, honorowy, poważny i spokojny do samego końca pewny swoich racji i wierny idei, poświęcony stoickiej sprawie.