Różne koncepcje Boga, świata i człowieka w poezji Jana Kochanowskiego.

Renesans jest okresem w historii europy obejmujący XV i XVI wiek. Okres ten jest nazywany odrodzeniem. Pojawił się antropocentryzm – pogląd, który stawiał człowieka w centrum. Humanizm spowodował, że literaturze tematem nr jeden był człowiek i wszystko co jest z nim związane. W tych czasach tworzył znakomity poeta Polak Jan Kochanowski – uważany za największego poetę renesansu. Artysta ten posiadał staranne i wszechstronne wykształcenie. Uznawany jest za wzór człowieka renesansowego jakim jest poeta doctus. Kochanowski był wybitnym humanistą, w swoich dziełach główną rolę poświęcał człowiekowi. Według J. Kochanowskiego człowiek został obdarzony sercem i siłą, które miały mu służyć w poczciwej sprawie. Studiując twórczość Kochanowskiego możemy zapoznać się z jego koncepcją Boga, człowieka i świata.
Bardzo popularne są fraszki j. Kochanowskiego. Przedstawił w nich swoje poglądy, refleksje i spostrzeżenia dotyczące świata. We fraszce „O doktorze Hiszpanie” poeta przedstawia zwyczaj szycia dworskiego. Naśmiewa się z pijaństwa polskiej szlachty, pokazuje negatywne jego skutki. Próbuje pokazać jak łatwo jest ulec namowom osób z naszego środowiska. Nie zabrania jednak zabawy, wręcz przeciwnie każe korzystać życia ale zachowując umiar. Potwierdzeniem teorii zawartej w tej fraszce jest Pieśń XX ”Miło szaleć kiedy czas po temu”. Autor podkreśla, że można się bawić kiedy jest an to czas można tu przytoczyć sentencję carpe diem (chwytaj dzień). Zabawa jest rzeczą dobra i potrzebną w naszym życiu ale tylko jeśli idzie w parze z rozsądkiem. Kochanowski ukazuje człowieka jako istotę, która panuje nad swym losem jednak przyszłość reżyseruje bóg dlatego też nie trzeba przejmować się zmiennością losu. Warto również powiedzieć, że Kochanowski poświecił Fortunie osobną pieśń. „Nie wierz Fortunie, co siedzisz wysoko”.(Pieśń III księgi wtóre) Podmiot liryczny mówi nam, że Fortuna jest zmienna. W jednej chwili może obdarować kogoś bogactwem a za moment to co dane zastanie odebrane. Nie można więc przywiązywać się do tego co posiadamy. Podmiot podkreśla ze trzeba przebywać z ludźmi pomimo stanu materialnego. W Pieśni III „Nie porzucaj nadzieje” poeta również zaleca zachowanie dystansu do świata wobec szczęścia i nieszczęścia. Kochanowski wskazuje, iż człowiek powinien odrzucić wszelkie dobra materialne, gdyż one są nietrwałe. Powinno się kształtować swoją osobowość.
Natomiast we fraszce „Na lipę” ukazał jak dużą rolę w jego życiu odgrywa przyroda. Otwiera mu oczy na piękno świata. Pomaga tworzyć ale również wyciszyć się, zrelaksować i zachować wewnętrzny spokój. Wagę przyrody pokazuję również w pieśń panny XII pochodząca z „pieśni świętojańskiej o Sobótce”. Jest to pochwałą wiejskiego życia. Obcowanie z naturą jest wielką zaletą, daje szczęście, jest wszystkim czego potrzebuję człowiek. Uciekając do życia wiejskiego uniknie kłamstw i intryg.
Cnota jest dla poety wartością nadrzędna i wiodąca. Według poety człowiekiem cnotliwym jest ten, który poświęca się służbie i dobrze spełnia swe obowiązki. Cnota powinna według poety dostarczać satysfakcji. Służba ojczyźnie zapewnić ma wynagrodzenie u Boga. Tą pieśnią Kochanowski starał się wzbudzić w społeczeństwie poczucie odpowiedzialności za ojczyznę.
Wiara w Boga dla człowieka renesansu była czymś bardzo ważnym. Potwierdza to hymn „Czego chcesz od nas Panie?” podmiot liryczny zastanawia się nad odpowiednią formą podziękowania Stwórcy , który jest pokazany jako istota, której człowiek zawdzięcza wszystko.
Przełomem w twórczości Kochanowskiego jest tragiczne wydarzenie – śmierć ukochanej córeczki Urszulki. Wtedy powstały treny. Cykl poświęcony zmarłemu dziecku. Głównym bohaterem jest cierpiący poeta, który pod wpływem emocji wątpi w wyznawane dotychczas wartości. Tren IX jest kryzysem filozoficznym. Autor Traci wiarę w rozum. Przełomowym jest X tren. jest to epicentrum narastających emocji. To w nim Kochanowski poddaje wątpliwościom istnienie Boga. nie może sobie wytłumaczyć dlaczego Bóg odebrał mu ukochane dziecko. Wątpi w istnienie bytu po śmierci. W trenie XI zwątpieniu poddaje tak ważną dotychczas wartość : cnotę. uznaje ją za nieważna i nic nie wartą. Ukojeniem jest tren XIX zwany tez „Snem”. Postać matki poety przychodzi z Urszulką na rękach. Tłumaczy, że śmierć Urszulki jest wybawieniem i jest ona tam szczęśliwa. Kochanowski pozbywa się wątpliwości dotyczących życia pośmiertnego oraz prawd wiary.
Kochanowski umiejętnie łączył elementy epikureizmu i stoicyzmu. W swych dziełach przekazuje czytelnikom obraz właściwego życia, życia w harmonii spokoju i poczuciu spełnienia własnego siebie. Pomimo kryzysu powrócił na właściwą drogę.