Właściwości i zastosowanie fluoru

Fosfor- P, phosphorus, pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 15 masie atomowej 30,9738; należy do grupy azotowców, jest niemetalem, tworzy on odmiany alotropowe(ALOTROPIA, występowanie tego samego pierwiastka chemicznego w kilku odmianach (w tym samym stanie skupienia), różniących się właściwościami fizycznymi i chemicznymi (np. pierwiastek tlen w postaci tlenu O2 i ozonu O3, pierwiastek węgiel występuje w postaci diamentu i grafitu, można go także otrzymać w postaci fulerenów). Fosfor biały, biała substancja krystaliczna; temperatura topnienia 44C, gęstość 1,824 g/cm3; w powietrzu dymi; rozdrobniony ulega samozapaleniu tworząc tlenek P2O5; świeci w ciemności; silnie trujący; nietrwały; ogrzewany w obecności śladów jodu, działającego jako katalizator, przechodzi w fosfor czerwony, który jest bezpostaciową, czerwoną masą, nietrujący; fosfor fioletowy otrzymywany przez długotrwałe ogrzewanie fosforu w temperaturze powyżej 500C, jest substancją krystaliczną o temperaturze topnienia 593C i gęstości 2,34 g/cm3; nietrujący, bierny chemicznie; fosfor czarny, zwany metalicznym - błyszczące, podobne do grafitu ciało krystaliczne o temperaturze topnienia 587,5C, gęstości 2,7 g/cm3; powstaje przez ogrzewanie białego fosforu pod wysokim ciśnieniem; niepalny, bierny chemicznie, półprzewodnik. Fosfor występuje na stopniach utlenienia: -III, I, IV, V; jest aktywny chemicznie, bezpośrednio łączy się z tlenem, fluorowcami, siarką i wieloma metalami (tworząc odpowiednio tlenki, halogenki, siarczki i fosforki); bezpośrednio reaguje z wodorem dając fosforowodory (np. fosforiak); znane są liczne kwasy tlenowe (fosforu kwasy) i ich sole (fosforany-fosforany(V), pochodne nieorganiczne - sole, i organiczne - estry kwasów fosforowych, najważniejsze są ortofosforany(V) - pochodne kwasu ortofosforowego(V) H3PO4; sole są stosowane gł. do produkcji sztucznych nawozów fosforowych, estry - jako pestycydy, fosforany organiczne występują w komórkach zwierzęcych (fosfolipidy, fosfoproteiny) oraz duża liczba związków fosforoorganicznych. W przyrodzie dość rozpowszechniony; występuje gł. w postaci minerałów zw. apatytami(APATYT, minerał, fosforan wapnia zawierający fluor (apatyt fluorowy), chlor (apatyt chlorowy) i in.; szarozielony lub brunatny; główny składnik fosforytów(FOSFORYTY, skały osadowe pochodzenia organicznego zbudowane z fosforanów wapnia (apatyt); używane gł. do wyrobu nawozów fosforowych.); Podstawowe źródło fosforu w przyrodzie; używany do wyrobu nawozów mineralnych, otrzymywania fosforu, niekiedy także wanadu, uranu i pierwiastków ziem rzadkich.); Jest ważnym składnikiem organizmów żywych (m.in. występuje w kościach, białku zwierzęcym i roślinnym). Duże znaczenie mają związki fosforu, stosowane gł. do wyrobu nawozów sztucznych oraz w syntezach organicznych; syntetyczne fosforki są stosowane w przemyśle elektronicznym; fosfor czerwony jest używany do wyrobu zapałek, świec dymnych, ogni sztucznych, jako dodatek do brązów fosforanowych; fosfor biały stosowany w przemyśle farmaceutycznym i do wyrobu trutek na gryzonie. Otrzymany 1669 przez H. Brandta.