Dług publiczny Polski na tle państw Unii Europejskiej w latach 2005 – 2009

2. Dług publiczny Polski na tle państw Unii Europejskiej w latach 2005 – 2009
Relacja zadłużenia publicznego do Produktu Krajowego Brutto jest wielkością umożliwiającą porównywanie zadłużenie różnych krajów bez względu na ich walutę.
Jest to prosty wskaźnik zawierający w liczniku wartość zadłużenia publicznego,
a w mianowniku poziom PKB.
Ewentualne różnice w wyniku obliczeń wynikają z klasyfikacji podmiotów zaliczanych do sektora finansów publicznych. Z tego właśnie powodu wynik relacji liczony metodą ESA95 (Europejski System Rachunków) wykazuje inny poziom niż liczony zgodnie z polską metodologią.
Zadłużenie sektora finansów publicznych na koniec 2009 roku wyniosło prawie 670 mld złotych i od 2005 roku wzrosło o niewiele ponad 203 mld złotych.
Rozpatrując strukturę długu publicznego Polski, należy zaważyć znaczy udział zadłużenia Skarbu Państwa, które w badanym okresie oscylowało w granicy 94 % zadłużenia ogółem. Na koniec 2009 roku wyniosło ono (623 709,4 mln zł) prawie 624 mld zł.
Znacznie mniejszy udział w zadłużenia ogółem wykazywał sektor samorządowy, którego udział wynosił około 4,5 %, a tylko w 2009 roku 5,9 %.(zadłużenie prawie 39,5 mld zł).
Najmniejszy udział w zadłużeniu publicznym posiada sektor ubezpieczeń społecznych,
a w nim fundusze zarządzane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, których dług stanowił około 1 % całości długu publicznego.(zadłużenie prawie 7 mld zł)

Państwowy dług publiczny w latach 2005 do 2009 wzrósł z 47,5 % do 49,9 %, a dług sektora General Government z 47,1 % do 51,0 %.
Średnia relacja długu GG do PKB dla krajów członkowskich UE najniższą wartość prawie
59 % (58,8 %) osiągnęła w 2007 roku, a więc w ostatnim roku hossy, natomiast najwyższą około 74 % (73,6%) w 2009 roku, co było wynikiem wpływu kryzysu gospodarczego na poszczególne państwa.
Również znacznie z powodu kryzysu ucierpiała strefa euro, która w badanym przedziale czasowym osiągnęła wartości od 66,0 % w 2007 roku, do prawie 79 (78,8 %)
w 2009 roku, co od początku badanego okresu stanowi wzrost o ponad 8 % (8,6 %).
Polska należy do państw o umiarkowanym poziomie długu publicznego (51,0 %
w 2009 r.), a jego poziom jest znacznie niższy od średniej unijnej 73,6 % PKB. Należy zaznaczyć, że generalnie większość państw zachodnioeuropejskich posiada dość istotne rozmiary długu publicznego, przekraczające wartość referencyjną 60 %.
Do państw o wysokim zadłużeniu rozpatrując ostatni rok analizy (2009) można zaliczyć: Irlandię (64 %), Wielką Brytanię (68,1 %), Holandię (60,9 %), Węgry (78,3 %), Portugalię (76,8 %), Austrię (66,5 %), Francję (77,6 %) Niemcy (73,2 %) i Maltę (69,1 %). Trzy kraje cechują się natomiast bardzo wysokim poziomem zadłużenia, a są to: Belgia (96,7 %), Grecja (115,1 %) i Włochy (115,8 %).
Niemniej jednak w Europie Zachodniej są również kraje cechujące się stosunkowo niskim długiem na koniec 2009 roku, a są to: Estonia (7,2 %), Luksemburg (14,5 %), Łotwa
(36,45 %), Rumunia (23,7 %), Litwa (29,3 %), Słowenia (35,9 %), Bułgaria (14,8 %), Czechy (35,4 %) i Słowacja (35,7 %).
Umiarkowanym poziomem długu charakteryzują się oprócz Polski: Dania (41,6 %), Finlandia (44,0 %), Hiszpania (53,2 %), Szwecja (42,3 %) i Cypr (56,2 %).
Najbardziej zadłużonymi krajami Unii Europejskiej są: Belgia, której dług sięga prawie 97% (96,7 %) PKB, a także Włochy i Grecja, których dług znacznie przekroczył 115 % PKB.
Szczególnie w trudnej sytuacji jest Grecja, która z powodu utrzymującego się od lat wysokiego zadłużenia i znacznego deficytu, bardzo dotkliwie odczuła skutki kryzysu gospodarczego. W maju szefowie państw i rządów strefy euro zebrani na szczycie w Brukseli zatwierdzili pakiet pomocy dla Grecji w wysokości 110 mld euro do 2012 r.
W latach 2005 – 2009 tylko cztery państwa Unii Europejskiej odnotowały spadek re-lacji długu do PKB, były to: Bułgaria (14,4%), Szwecja (8,7%), Cypr (12,9%) i Malta (1,1%).
Istnieje realne zagrożenie pogorszenia sytuacji sektora finansów publicznych
w Polsce i wielu krajach Unii, którego przyczyną mogą być przede wszystkim: rosnące potrzeby pożyczkowe budżetu państwa, zależne m. in. od koniunktury gospodarczej, czy tempo przyrostu zadłużenia podmiotów sektora finansów publicznych
Analitycy twierdzą, iż państwowy dług publiczny wzrośnie w 2010 roku o 80,4 mld zł, co będzie oznaczała, że w relacji do PKB zwiększy się do 54,7 %, a więc przekroczy 50 %,
tj. pierwszy próg ostrożnościowy określony w ustawie o finansach publicznych.
Główną przyczyną wzrostu długu w ujęciu nominalnym będzie, podobnie jak w ubiegłych latach, finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa poprzez zaciąganie zobowiązań na rynku krajowym i rynkach zagranicznych.
Z kolei Narodowy Bank Polski (NBP) ostrzegał w raporcie "Polska wobec światowego kryzysu gospodarczego" z października 2009 roku, że istnieje "realne ryzyko" przekroczenia konstytucyjnego limitu 60% w relacji długu publicznego do PKB w 2011 roku .
Czynnikiem istotnym dla Polski szczególnie będą ponoszone nakłady na inwestycje infrastrukturalne współfinansowane z funduszy UE oraz związane z przygotowaniami do współorganizowanego przez Polskę Mistrzostw Europy w piłce nożnej - EURO2012.