Myszeidos pieśni X, Myszeida - Ignacy Krasicki - opracowanie

MYSZEIDOS PIEŚNI X
I. Krasicki
1775

Z podręcznika "Oświecenie" Klimowicza:
Poemat heroikomiczny – parodia eposu bohaterskiego; postawa parodystyczna wyrażająca się w kontraście między nikłością tematu opowiadania, a wielką formą epicką, między kondycja bohaterów a ich rolą w poemacie.
Formy parodii:
- trawestacje poematów bohaterskich,
- konstrukcje samodzielne z oryginalnym tematem narracji, w formie epopei.
Poemat heroikomiczny nadaje się do zadań satyrycznych, degradacji i ośmieszania pewnych wartości.

- na podstawie opowieści o królu Popielu z kroniki Wincentego Kadłubka
- epos zwierzęcy – szczury i koty
- homeryckie boje toczone miedzy szczurami a kotami
- losy ludzi i zwierząt przeplatają się
- parodia eposu Homera Iliady i Ariosta Orlando Szalony
- pieśni rozpoczyna inwokacja/ ogólna sentencja? Homeryckie porównanie
- aluzje literackie:
• walki i przemówienia bohaterów – Iliada
• wędrówki Gryzomira – podróże Odyseusza
• dziwy i czary – Orlando Szalony
- krytyka sarmackich obyczajów (hulaszczego trybu życia, pijaństwa)
- ekonomia w narracji
- dynamizm, ruch, działanie
- Myszeida jest napisana oktawą (6+2) – symetria układu słów i zdań
- charakter aluzyjny; rozprawa ze staroświecczyzną i sarmatyzmem
- wydana pod nakładem Michała Grölla
- wydarzenia rozgrywają się głównie w Kruszwicy


Ze wstępu BN:
Parodia:
• zastosowanie w utworze literackim podniosłego, wysokiego stylu względem błahego tematu,
• stylizacja, naśladowanie stylu określonego wzorca, którym może być dzieło/ twórczość pisarza/ poetyka danego gatunku, okresu lub grupy literackiej.
Odmiany parodii:
- pastisz,
- burleska,
- trawestacja.

Poemat heroikomiczny:
- jego pierwowzorem jest Batrachomyomachia Homera z V w. p.n.e.
• Don Kichot M. Cervantesa
• Orlando Szalony L. Ariosta
• Wiadro porwane Tassoniego
• Le Virgile travesti (trawestacja Eneidy) Scarrona
• Pulpit Boileau
• Organy T.K. Węgierski
• Dziewica Orleańska Woltera
• Ver-vert Gresseta
• Hudibras Butlera
• Pukiel włosów ucięty Pope’a
• Dunciada Pope’a
• Jobsjada K.A. Kortuma
• Jelisiej, czyli Bachus rozdrażniony W. Majkowa
• Duszeńka J. Bogdanowicza
• Devon basen smesnohrolinska S. Hniewkowskiego
• Sprzeczki J. Jasieńskiego
• Zgon tabakiery T. Zana

- wieloznaczność wynikająca z parodii, ironii, groteski
- zacieranie się granic pomiędzy parodią, komizmem, satyrą, ironią, groteską i powagą
- piąta oktawa IX pieśni to tekst Hymnu do miłości ojczyzny (- „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”)
- Myszeida nie jest igraszką
- patriotyzm poety, niechęć do życia dworskiego
- aluzje do pogarszającej się politycznej sytuacji w kraju
- motyw zgubnej kłótliwości
- personifikacja, humanizacja zwierząt w utworze; dehumanizacja ludzi
- Parodia w utworze:
• parodia eposu bohaterskiego (nawiązania do Iliady)
• parodia stylu barokowego
• parodia utworów panegirycznych (napis na grobie kota Filusia)
• parodia kronikarzy (głównie W. Kadłubka)
• opis zagranicznych wojsk (w. 57-72): Francuzów, Austriaków, Włochów, Rosjan, Niemców, Anglików i Szwajcarów
• parodia stosunków i urzędów dworskich
• parodia konduktu żałobnego i ceremonii żałobnej
• parodystyczna onomastyka (metoda tworzenia imion):

Imiona myszy:
Gryzomir
Gryzosław
Dusimyszek
Myszogryz
Syrowind
Gryzander
Syrosław
Gomułkiewicz
Szperkas
Twarogus
Parmezanidas

Imiona kotów:
Mruczysław
Rominagrobis
Miaukas
Filuś
Hektorek
Minetka
Bebe
Miledy

- ironia:
- komiczna
- satyryczna
- krytyka sarmackiego historyzmu (kronik oraz naiwnego pojmowania historii), której celem było odmitologizowanie historiografii


Notatki z zajęć:
Elementy eposu w Myszeidzie:
• pojedynki
• inwokacja/ ogólna sentencja rozpoczynają pieśni
• katalog okrętów, przegląd wojska
• imiona – Mruczysław, Miaukas, Gryzomir – tworzone na wzór antyczny; Gomułkiewicz – na wzór poematów heroikomicznych
• inwokacja do innych poetów
• autor jako wierszopis – z jednej strony nawiązuje do elementów antycznych, a z drugiej kpi z nich
• styl podniosły – porównania homeryckie (jednak tylko 2, gdyż są wyraziste, a ich nadmiar przyczyniłby się do znużenia)
• przemówienia przed pojedynkami, rady przed bitwą
• scena pogrzebu Filusia – na miarę antycznych, zero smutku, rozpaczy, kiedy bohater umiera cały świat zamiera razem z nim; Filuś został spalony na stosie jak wielu bohaterów antycznych eposów, wyolbrzymienie
• cudowność, występowanie rzeczywistości nadnaturalnej – Jędza Niezgody, czarownica, czary
• podróż z przeszkodami ( nawiązanie do Odyseusza, który błąkał się 10 lat)

Notatki:
- poemat heroikomiczny – parodia eposu bohaterskiego.
- zakończenie poematu - Krasicki ironizuje Kadłubka, zarzuca mu, że legendy przedstawia jako autentyczne wydarzenia, iż nie umie odróżnić faktu od zmyślonego zdarzenia.
- zasada „uczyć i bawić” – dostarczać rozrywki, ale przekazywać prawdziwe informacje – funkcja dydaktyczna
- Krasicki uważa, iż historia powinna wychowywać społeczeństwo, dlatego nie może opierać się na legendach
- Krasicki kpi z dawnych polskich mitów – z legendy o Lechu, który nie ma braci, a siostry czy z Wandy, iż nie było kandydatów na męża ani mostu, przewoźnik był pijany, a ona wpadła do wody
- historia jako nowożytna nauka – Krasicki chce faktów, a nie baśni
- przyszłość ukazana w obiektywny sposób
- Krasicki przedstawił wszystkich polskich królów jako pijaków (Popiel, Stanisław August Poniatowski itd.)
- umieszczenie Hymnu do miłości ojczyzny okazało się niestosowne
- struktura gatunkowa – nawiązania parodystyczne – parodia w momentach bezpośredniego nawiązania do bitwy. W parodii Krasickiego brak wulgaryzmów
- elementy bajki – główni bohaterowie mają ludzkie cechy, Myszeidos posiada morał
- satyra na obraz dworu – Popiel zajmuje się zabawą, jest gnuśny, leniwy, lubi dobrze wypić i zjeść, jest próżny, dba o swoje interesy – na początku faworyzuje myszy, potem koty – społeczeństwo przyjmuje styl bycia od króla; stąd też brak pomysłu na ratunek dla państwa i nowe zarządzanie. Kiedy zamek zaatakowały myszy, wszyscy opuścili króla, nie byli wobec niego lojalni. Jedynie senator, który nigdy nie wykazywał sympatii wobec króla, pozostał przy nim do końca. Chciał mu pomóc w ucieczce przed myszami, jednak król, wsiadając do łódki, wpadł do wody, po czym zjadły go myszy.
- poemat sprzeciwia się monarchii
- Budowa:
- rozpoczyna się inwokacją – jak epos
- składa się z pieśni, które rozpoczynają się od ogólnej sentencji
- akcja jest podzielona na dwie części: I zwycięstwo kotów, II zwycięstwo myszy – obie części łączy kotek Filuś. Kotek Filus był ulubieńcem księżniczki Duchny. Brał udział w bitwie z myszami i szczurami – został pokonany. Śmierć Filusia wstrząsnęła księżniczką oraz całym dworem. Postanowiono wyprawić mu godny pogrzeb. W dniu pochówku kota panowała przygnębiająca atmosfera. Na pogrzebie obecne były zarówno koty, jak i ludzie. Zwłoki Filusia zostały spalone na wzór antycznych bohaterów. Na tabliczce widniała inskrypcja wychwalająca Filusia i jego godnej chwały odwagę (na wzór: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że leżymy tutaj posłuszni jej prawom”). Cała sytuacja jest komiczna, Krasicki dobrotliwie kpi z ceremonii pogrzebowej kota.
- przejrzysta kompozycja
- Narrator jest powściągliwy, wrażliwy na ruch i dźwięki - opis pojedynków