Egzekucja administracyjna

1. Egzekucja administracyjna

Polega na zastosowaniu przez powołane do tego organy egzekucyjne przewidzianych prawem środków przymusu służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych obowiązków wynikających ze stosunków administracyjno-prawnych oraz innych obowiązków poddanych tej egzekucji .
Stosowanie środków przymusu państwowego oznacza wykonywanie czynności egzekucyjnych, które obejmują wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania środka egzekucyjnego.

2. Administracyjne postępowanie egzekucyjne

Jest to uregulowany prawem ciąg czynności podejmowanych przez właściwe organy i inne podmioty na drodze zmierzającej do wykonania poprzez zastosowanie środków przymusu państwowego, obowiązków wynikających z aktów poddanych egzekucji.
Zastosowanie środka egzekucyjnego to czynność egzekucyjna.

3. Przedmiotowy zakres obowiązywanie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Przedmiotowy zakres:
- obowiązki o charakterze publiczno-prawnym
- obowiązki wynikające ze stosunków administracyjno prawnych
- pozostaje we właściwości rzeczowej organów administracji rządowej lub jednostek samorządu terytorialnego
- może wynikać też z cywilno-prawnych tytułów, ale skierowane do procesu egzekucyjnego na mocy przepisu szczególnego
Dzieli się na obowiązki:
a. o charakterze pieniężnym
b. o charakterze niepieniężnym
Ad. a.
Uiszczanie należności w pieniądzu:
1)podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
1a) niepodatkowe należności budżetowe, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240);
1b) należności z tytułu przychodów z prywatyzacji;
2) grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej;
3) należności pieniężne, inne niż wymienione w pkt 1 i 2, jeżeli pozostają we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej;
4) należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami tych jednostek;
5) należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw;
6) wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów;
7) należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego;
8) należności pieniężne wynikające z tytułu:
a) zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji lub Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich, łącznie z sumami, które mają być pobrane w związku z tymi działaniami,
b) opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru,
c) należności przywozowych,
d) należności wywozowych,
e) podatku od towarów i usług,
f) podatku akcyzowego,
g) podatku od dochodu lub podatku od majątku,
h) podatku od składek ubezpieczeniowych,
i) odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należności związanych z należnościami, o których mowa w lit. a–h, z wyłączeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym określonych w prawie państwa udzielającego pomocy;
9) należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;
Ad. b.
1) obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego;
Obowiązki o charakterze niepieniężnym są to określone zachowania zobowiązanego, mogące polegać na działaniu, zaniechaniu lub znoszeniu jakiegoś staniu lub sytuacji (np. kontrola na granicy- trzeba ją znieść, wstrzymanie robót na budowie- zaniechanie), bądź na nieprzeszkadzaniu innej osobie.

Są też inne obowiązki o charakterze zarówno pieniężnym jak i niepieniężnym, wynikające z decyzji, które należą do PIP i chodzi tu o:
- bezpieczeństwo i higienę pracy,
- wypłatę wynagrodzenia za prace lub innych świadczeń przysługujących pracownikowi.
Inną kategorię stanowią obowiązki wynikające z przepisów szczególnych, wynikające z tytułów cywilno-prawnych, a także obowiązki egzekwowane w ramach pomocy udzielanej obcemu państwu przy dochodzeniu należności pieniężnych powstałych na terytorium RP oraz korzystanie z pomocy obcego państwa przy dochodzeniu takich należności powstałych na terytorium RP.
4. Podmiotowy zakres obowiązywanie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Organy egzekucyjne:
1 Organy o charakterze pieniężnym:
Naczelnik Urzędu Skarbowego- ma kompetencje uniwersalne, właściwość zbiorczą dla wszystkich należności pieniężnych objętych regulacją ustawy egzekucyjnej- może zastosować wszystkie środki egzekucyjne.
2 Organy o właściwości szczególnej:
a) Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
b) Dyrektor Urzędu Celnego
c) Dyrektor Rejonowego Oddziału Agencji Wojskowej
d) Gminy o statusie miasta
Określone są w przepisach ustaw szczególnych. Zawsze i bez wyjątku łączą w sobie dwie funkcje wierzyciela i organu egzekucyjnego.
Ad. a-c
Uprawniony jest do dochodzenia pewnych należności wynikających z tytułów aktów wydanych przez ten organ w drodze decyzji, która stanowi podstawę do wykonywania tytułu wykonawczego. Może egzekwować jedynie należności, które wynikając z jego kompetencji nadanych mu przez ustawodawcę. W przypadku braku uprawnień przesyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Naczelnika Urzędu Skarbowego.
Ad. c.
Z 60 miast, które stanowią powiaty miejskie tylko 46 jest pilotażowych, które mają właściwości organu o właściwościach szczególnych np. Rzeszów.
3 Organy o charakterze niepieniężnym
Jest nim np. wojewoda (wójt, burmistrz prezydent miasta, starosta- podmioty które są wierzycielami), Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, Kierownicy Powiatowych służb Inspekcji i Straży, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego. Organy te wydają decyzję jako organy Pierwszej instancji.
4 Organy Szczególne
Są to organy Policji, PIP, Straży Pożarnej, Celnej, ABW, Agencji Wywiadu. Prowadzą egzekucje tylko takim zakresie jaki wynika z ustawy szczególnej.

5. Podmioty egzekucyjne
Podmiot egzekucyjny dokonujący egzekucji o charakterze niepieniężnym:
- Egzekutor
Podmiot egzekucyjny dokonujący egzekucji o charakterze pieniężnym:
- Poborca skarbowy
Są to obligatoryjne podmioty, natomiast organem nieobligatoryjnym jest organ rekwizycyjny.
Organ rekwizycyjny to organ egzekucyjny o tej samej właściwości rzeczowej co organ prowadzący egzekucję, któremu organ egzekucyjny zlecił wykonywanie czynności egzekucyjnych wówczas, gdy składniki majątku zobowiązanego, co do których można skutecznie skierować egzekucję administracyjną, znajdują się na terenie działania organu rekwizycyjnego. Organ egzekucyjny zlecając wykonanie czynności egzekucyjnych sporządza odpis tytułu wykonawczego, określa cel jakim ma służyć egzekucja i określa kwotowo zakres zlecenia. Organ rekwizycyjny wykonuje prawa i obowiązki organu egzekucyjnego w zakresie powierzonych czynności.
Podobną instytucja do organu rekwizycyjnego jest zawarta w art. 52 instytucja pomocy prawnej. Za pomocą instytucji tej można zlecić innemu organowi np. odebranie zeznań, wyjaśnień itp.


6. Dłużnik zajętej wierzytelności
Jest również czynnym podmiotem egzekucji. Ma również szczególną pozycje prawną, gdyż dokonuję czynności egzekucyjnych, działając w pewnym sensie na zlecenie organu egzekucyjnego.
Podmiot ten nie będąc egzekutorem bierze udział w stosowaniu środków egzekucyjnych. W tej roli może występować pracodawca, bank, podmiot prowadzący działalność maklerską, dłużnik zobowiązanego, inne podmioty realizujące zajęcie wierzytelności lub innego prawa majątkowego zobowiązanego.
Zadaniem dłużnika zajętej wierzytelności jest:
Dokonywanie na wezwanie organu egzekucyjnego ściśle określonych czynności związanych ze stosowaniem zajęcia wierzytelności lub innego prawa majątkowego np. zajęcia wynagrodzenia za pracę zobowiązanego.
7. Wierzyciel
Od niego zależą wszelkie wstępne czynności.
W myśl art. 1a pkt. 13 pod pojęciem wierzyciela rozumie się podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym.
Rozwinięcie pojęcia:
Zgodnie z art. 5 ustawy wierzycielami są organy:
- właściwe do orzekania w drodze decyzji w I instancji w ramach Kodeksu Cywilnego
- wydające decyzje w sprawach Celnych
- Dyrektor Izby Celnej
Wierzyciel pełni funkcję ogólne procesowe i ciąży na nim obowiązek doprowadzenia do wszczęcia egzekucji. Uprawnienie do bycia wierzycielem jest najczęściej pochodną prawa do orzekania w I instancji.
Inne podmioty zainteresowane wykonaniem obowiązku zwłaszcza wierzyciela w rozumieniu KPC nie mają statusu wierzycieli procesowych, natomiast mogą oddziaływać na przebieg egzekucji składając skargę na bezczynności wierzyciela lub skargę na prawidłowość postępowania egzekucyjnego. Mogą także wyjątkowo wstąpić na miejsce wierzyciela tj. na miejsce organu lub instytucji w czasie ich bezczynności braku możliwości ustalenia organu właściwego w tej sprawie. Przy czym podmiot taki może występować w postępowaniu egzekucyjnym pod warunkiem, że na jego rzecz Sąd lub inny organ wydał orzeczenie lub jego interesy prawne zostały naruszone w wyniku nie wykonania obowiązku wynikającego np. bezpośrednio z przepisów prawa.
Katalog wierzycieli zawarty jest w art. 5
Art. 5. § 1. Uprawnionym do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązków określonych w art. 2 jest:
1) w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego - właściwy do orzekania organ I instancji,
2) dla obowiązków wynikających z orzeczeń sądów lub innych organów albo bezpośrednio z przepisów prawa - organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązku, a w przypadku braku takiej jednostki lub jej bezczynności - podmiot, na którego rzecz wydane zostało orzeczenie lub którego interesy prawne zostały naruszone w wyniku niewykonania obowiązku.
§ 2. Wierzycielem uprawnionym do żądania wykonania obowiązku w drodze egzekucji administracyjnej jest również organ lub instytucja państwa obcego, na zasadach i w zakresie określonych w ustawie lub ratyfikowanej umowie międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska.
8. Zobowiązany
To osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym.
W postępowaniu zabezpieczającym może to być podmiot, którego zobowiązanie nie jest jeszcze wymagalne albo obowiązek nie został jeszcze ustalony, określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne prowadzenie egzekucji.
9. Obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej
Źródła obowiązków administracyjnych:
- Decyzja administracyjna,
- postępowanie wydane w trybie postępowania egzekucyjnego,
- egzekucja
Egzekucja administracyjna nie może być prowadzona przeciwko osobom korzystających z przywilejów immunitetów dyplomatycznych, pod warunkiem, że nie podlegają orzecznictwu organów publicznych. Będą natomiast podlegały egzekucji wtedy, gdy Państwo lub odpowiednia organizacja międzynarodowa zrzeknie się immunitetu w stosunku do jurysdykcji administracyjnej, a tym samym egzekucji administracyjnej.
Obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej możemy podzielić ze względu na źródło ich powstawania na:
- obowiązki wynikające z aktów administracyjnych (decyzji i postanowień właściwych organów)
- obowiązki wynikające bezpośrednio z przepisów prawa i pozostające w zakresie właściwości administracji rządowej lub organów jednostek samorządu terytorialnego.
- obowiązki wynikające z deklaracji lub zeznania podatkowego złożonego przez podatnika lub płatnika, ze zgłoszenia celnego z informacją o połacie paliwowej, z deklaracji rozliczeniowej złożonej przez płatnika składek na ubezpieczenie społeczne, pod warunkiem, że zostało w nim zamieszczone pouczenie, że stanowią one podstawę do występowania tytułu prawnego oraz że wierzyciel przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego przesłał zobowiązanemu upomnienie wzywające do dobrowolnego wykonania obowiązku.
- wyroki sądów
10. Stadia Postępowania Egzekucyjnego
Dzielą się na trzy stadia:
1. Stadium poprzedzające wszczęcie egzekucji administracyjnej
2. Stadium stosowania egzekucji
3. Stadium następujące po przeprowadzeniu egzekucji.

Na to stadium składają się czynności wierzyciela zmierzające do zastosowania egzekucji i czynności organu egzekucyjnego. W celu doprowadzenia do zastosowania środków egzekucji wierzyciel jest zobowiązany do:
- wysłania zobowiązanemu pisemnego upomnienia (chyba, że nie jest wymagane) Upomnienie nie jest wymagane, gdy zobowiązany zna ustawowy obowiązek obliczania i uiszczania należności pieniężnych bez wezwania, gdy dotyczy grzywien, mandatów karnych i kar pieniężnych, gdy dotyczą kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych.
- sporządzenie tytułów wykonawczych, a następnie skierowanie ich do wraz z wnioskiem oraz dowodem doręczenia upomnienia organowi egzekucyjnemu.
- sporządzenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego
Przed podjęciem egzekucji, zwłaszcza gdy postępowanie wszczęte jest na wniosek wierzyciele nie będącym organem egzekucyjnym, organ egzekucyjny jest zobowiązań do zbadania z urzędu dopuszczalności prowadzenia egzekucji. Badanie to obejmuje w szczególności:
-ustalenie czy istnieje podstawa prawna do prowadzenia egzekucji administracyjnej,
-czy organ jest właściwy do prowadzenia tego postępowania,
- czy zobowiązany nie jest objęty wyłączeniami podmiotowymi np. immunitet,
- czy doręczono upomnienie,
- czy wierzyciel we wniosku wskazała środek egzekucyjny,
- czy domaga się egzekucji z środków o charakterze niepieniężnym,
- czy tytuł wykonawczy czyni zadość wszystkim wymaganiom określonym w ustawie.
Organ egzekucyjny bada jedynie dopuszczalność egzekucji. Nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.
Jeżeli organ egzekucyjny stwierdzi, że obowiązek nie podlega egzekucji administracyjnej, bądź nie spełnia wymogów formalnych określonych w ustawie, organ zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.
Jeżeli egzekucja jest dopuszczalna organ zaopatruje tytuł wykonawczy w klauzule o skierowaniu do egzekucji administracyjnej.
Kolejną czynnością jest wybór środków egzekucyjnych, które zostaną zastosowane w celu doprowadzenia do wykonania obowiązków.
Ostatecznie wyboru takiego dokonuje organ egzekucyjny kierując się zasadą zastosowania najłagodniejszego środka egzekucyjnego. Spośród kilku środków egzekucyjnych organ wybiera najmniej uciążliwy dla zobowiązanego pod warunkiem, że prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku. Jeżeli dokonuje zmiany środka egzekucyjnego zaproponowanego przez wierzyciela to jest zobowiązany go o tym powiadomić.


11. Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli nastąpiło to przed doręczeniem zobowiązanemu odpisów tytułu wykonawczego.

12. Przerwanie biegu postępowania egzekucyjnego może nastąpić na podstawie dwóch instytucji:
- Zawieszenia postępowania egzekucyjnego (przeszkody czasowe, obowiązek ciąży na wierzycielu)
- Umorzenia postępowania egzekucyjnego ( przeszkody trwałe, nieusuwalne)
W toku postępowania egzekucyjnego mogą zaistnieć takie okoliczności, które stanowią przeszkodę do dalszego skutecznego prowadzenia egzekucji. W takim przypadku ustawodawca przewiduje dwie powyższe instytucje.
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego polega na przerwaniu na pewien czas niezbędny do usunięcia przeszkód, biegu tego postępowania. Przesłanki zawieszenia postępowania egzekucyjnego zostały zawarte w art. 56 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym.
Art. 56. § 1. Postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu:
1) w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej,
2) w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego,
3) w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego,
4) na żądanie wierzyciela,
5) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
§ 2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego, dotyczącego obowiązku o charakterze niepieniężnym, z przyczyny określonej w § 1 pkt 2 i 3 może nastąpić tylko w przypadkach, gdy nie zagraża to interesowi społecznemu.
§ 3. Organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
§ 4. Na postanowienie organu egzekucyjnego o zawieszeniu postępowania lub o odmowie zawieszenia tego postępowania służy zażalenie.

Jest to katalog otwarty, gdyż w pkt. 5 zawarte jest sformułowanie „ w innych przypadkach przewidzianych w ustawach”
U podstaw zawieszenia leży czasowa niewykonalność egzekucji.
W sprawie zawieszenia postępowania organ egzekucyjny wydaje Postanowienie o zawieszeniu, bądź odmowie zawieszenia, na które zobowiązanemu jak i wierzycielowi służy zażalenie.
Zawieszenie postępowania przerywa jedynie na pewien czas bieg postępowania egzekucyjnego w konsekwencji czego pozostaje bez wpływu na ważności czynności dokonywanych przed zawieszeniem postępowania, ponieważ czynności te nadal pozostają w mocy. Od powyższej zasady są dwa wyjątki :
1. Jeżeli zawieszenie postępowania nastąpiło z powodu wstrzymania wykonania obowiązku, odroczenia terminu wykonania obowiązku, rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnych lub na żądanie wierzyciela. W okresie zawieszenia mogą być wykonywane za zgodą organu egzekucyjnego wypłaty z rachunków bankowych zobowiązanego po przedstawieniu przez niego dokumentów świadczących o konieczności poniesienia danych wydatków. (np. osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarcza, która zatrudnia pracowników musi więc musi płacić i korzystać z rachunku mimo, że został zajęty)
2. Organ może też uchylić dokonane czynności egzekucyjne, jeżeli są spełnione Łącznie trzy przesłanki:
- jest to uzasadnione ważnym interesem zobowiązanego,
- interes wierzyciela nie stoi temu na przeszkodzie,
- osoby trzecie na skutek tych czynności nie nabyły żadnych praw.

13. Podjęcie zawieszonego postępowania
Następuje po ustaniu przyczyn zawieszenia. W postępowaniu egzekucyjnym nie został zastrzeżony ustawą tryb usuwania tych przyczyn, dlatego też pomocniczo korzysta się z przepisów KPA co pozostaje zgodne z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W konsekwencji czego należy przyjąć, że wierzyciel podejmuje wszelkie niezbędne kroki celem usunięcia przeszkody do dalszego skutecznego prowadzenia postępowania.
Art. 18. Jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Podjęcie zawieszonego postępowania następuje z urzędu lub na wniosek wierzyciela, przy czym w przypadku jeżeli zawieszenia nastąpiło na żądanie wierzyciela jego podjęcie może nastąpić jedynie na wniosek wierzyciela.
Wniosek należy złożyć w ciągu 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania pod rygorem umorzenia tego postępowania.
W przypadku gdy zawieszenie postępowania nastąpiło z powodu śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek nie jest ściśle związany z jego osobą organ egzekucyjny podejmuje zawieszone postępowanie jeżeli zostanie zawiadomiony przez wierzyciela o ustaleniu spadkobierców zmarłego na których przeszedł egzekwowany obowiązek. Wierzyciel jest zobowiązany wykazać się orzeczeniem sądu w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Zezwala się również wierzycielowi na to, aby nie czekając na sądowe stwierdzenie spadku wskazał osobę, którą uważa za spadkobiercę odpowiedzialnego za egzekwowane obowiązki.

14. Odstąpienie od czynności egzekucyjnych
Polega na zaniechaniu przez organ egzekucyjny i egzekutora działań zmierzających do zastosowania i zrealizowania środka egzekucyjnego. Odstąpienie powoduje przerwanie toku egzekucji ale nie jest jednoznaczne z zawieszeniem czy umorzeniem postępowania. Celem tej instytucji jest zapobieganie zastosowaniu i realizacji środków egzekucyjnych w sytuacji gdy zachodzą określone ustawowo okoliczności wskazujące na niedopuszczalność stosowania egzekucji administracyjnej.
Odstąpienie następuje wtedy, gdy zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśniecie lub nie istnienie obowiązku, odroczenie terminu wykonania obowiązku, rozłożenie na raty należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. W przypadku okazania takich dowodów odstąpienie jest obligatoryjne.
Organ egzekucyjny lub egzekutor może również odstąpić tylko od niektórych czynności egzekucyjnych np. egzekucji z konkretnego składnika majątku zobowiązanego, jeżeli zobowiązany wykaże właściwe wykonywanie obowiązków.
Odstąpienie następuje w takim przypadku tylko pod warunkiem, że zobowiązany wykaże składniki majątku, z którego będzie możliwe skuteczne przeprowadzenie egzekucji.

15. Umorzenie postępowania egzekucyjnego
Postępowanie egzekucyjne kończy się umorzeniem, jeżeli w jego toku zaistnieją przeszkody o charakterze trwałym, które powodują, że dalsze prowadzenie postępowania jest niemożliwe lub niecelowe. Przesłanki umorzenia postępowania są zróżnicowane. Zostały one opisane w art. 59 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art. 59. § 1. Postępowanie egzekucyjne umarza się:
1) jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania,
2) jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał,
3) jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa,
4) gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego,
5) jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny,
6) w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego,
7) jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu,
8) jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania,
9) na żądanie wierzyciela,
10) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
§ 2. Postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.
§ 3. W przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego, chyba że umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje na podstawie art. 34 § 4.
§ 4. Postanowienie, o którym mowa w § 1, wydaje się na żądanie zobowiązanego albo wierzyciela niebędącego jednocześnie organem egzekucyjnym, z tym że w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku o charakterze niepieniężnym - również z urzędu.
§ 5. Na postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego przysługuje zażalenie zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje z urzędu lub na wniosek wierzyciela nie będącego jednocześnie organem egzekucyjnym, a także na wniosek zobowiązanego.
W sprawie umorzenia postępowania organ egzekucyjny wydaje postanowienie. Jeżeli umorzenie następuje w związku z prowadzonym postępowaniem w sprawie zarzutów dotyczących prowadzenia postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny orzeka o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w drodze postanowienia w sprawie zgłoszenia zarzutów.
Zarówno na postanowienie o umorzeniu postępowania jak i odmowie umorzenia służby zażalenie, które to przysługuje zobowiązanemu jak i wierzycielowi nie będącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.
Skutkiem prawnym umorzenia postępowania jest co do zasady uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych. W ten sposób organ przywraca stan istniejący przez wszczęciem egzekucji. Skutek ten nie występuje jedynie w przypadku umorzenia egzekucji wyłącznie z powodu wniosku złożonego przez wierzyciela. Ponieważ w takim przypadku egzekucja była wszczęta i prowadzona w sposób zgodny z prawem.
Uchylenie czynności egzekucyjnych dokonuje się z mocy samego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Potrzeba wydania odrębnego postanowienia występuje tylko w razie wątpliwości co do wystąpienia takiego skutku. Jeżeli zostanie wydane to przysługuje na nie zażalenie.

16. Zbieg egzekucji sadowej i administracyjnej
Oznacza, że do tej samej rzeczy lub tego samego prawa majątkowego lub niemajątkowego prowadzone są równocześnie dwie egzekucje w stosunku do tych samych zobowiązanych. W praktyce zbieg może dotyczyć zarówno egzekucji administracyjnej jak i egzekucji administracyjnej i sądowej.
W przypadku zbiegu obok wspólnego przedmiotu egzekucji musi wystąpić ten sam zobowiązany.
Spór organów rozstrzyga Sąd Rejonowy postanowieniem o tym który organ będzie prowadził egzekucję.
W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej organ egzekucyjny wstrzymuje czynności egzekucyjne na wniosek wierzyciela, zobowiązanego lub z urzędu, a następnie przekazuje akta prowadzonej egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto egzekucje. Podobnie czyni komornik sądowy.
Art. 62. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej do tej samej nieruchomości, rzeczy albo prawa majątkowego lub niemajątkowego, organ egzekucyjny wstrzymuje czynności egzekucyjne na wniosek wierzyciela, zobowiązanego lub z urzędu i przekazuje akta egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego.


Przekazanie akt egzekucji administracyjnej powinno nastąpić w formie postanowienia. Sąd Rejonowy rozstrzyga o tym kto ma prowadzić łącznie obie egzekucje. Przy wydawaniu postanowienia w tej kwestii Sad bierze pod uwagę stan każdego z postępowań egzekucyjnych.
W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego w egzekucji należności pieniężnych łączne prowadzenie egzekucji przejmuje Naczelnik Urzędu Skarbowego, który jako pierwszy zastosował środek egzekucyjny. Jeżeli naszelnik nie podjął żadnych czynności egzekucyjnych lub podjął je ale nie jako pierwszy, ponieważ jako pierwszy zastosował środek egzekucyjny inny organ właściwy w zakresie egzekucji należności pieniężnych łączne prowadzenie przejmuje Naczelnik Urzędu Skarbowego właściwy wg. Siedziby lub miejsca zamieszkania zobowiązanego.
Jeżeli środek zastosował Naczelnik Urzędu Skarbowego wł. ze względu na miejsce położenia majątku zobowiązanego łączne prowadzenie egzekucji przejmuje ten organ.

Art. 63. § 1. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, prowadzonej przez organy egzekucyjne, o których mowa w art. 19, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego, który pierwszy zastosował środek egzekucyjny, a jeżeli naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał takiej czynności lub nie dokonał jej jako pierwszy - łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby lub miejsca zamieszkania zobowiązanego, z zastrzeżeniem § 2.
§ 2. Jeżeli środek egzekucyjny zastosował naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca położenia majątku zobowiązanego, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje ten organ.
§ 3. W przypadku wystąpienia dalszych zbiegów egzekucji łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego, który przejął prowadzenie egzekucji zgodnie z § 1 lub 2.

17. Środki prawne w postępowaniu egzekucyjnym
Zwane są inaczej środkami zaskarżenia lub środkami kontroli. Są instytucjami ochrony, które służą zobowiązanemu oraz innym uczestnikom postępowania egzekucyjnego, w celu ochrony ich interesów. Podstawowym kryterium środków prawnych jest rodzaj podmiotów właściwych do ich rozpatrzenia i załatwienia. Na tej zasadzie wyróżniamy:
- środki ochrony administracyjnej,
- środki ochrony sądowej.
W ramach administracyjnych środków ochrony prawnej można wyróżnić te które zostały określone w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym:
a. Zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
b. Zażalenie
c. Wniosek o wyłączenie rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji
d. Skarga na czynności egzekucyjne
e. Skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego
f. Skarga na bezczynność wierzyciela
Ad. a
Podstawowym środkiem prawnym jest zarzut w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Jest to środek, który służy wyłącznie zobowiązanemu w terminie 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.
Podstawy zarzutów określono w art. 33 upe i tworzą katalog zamknięty. Oznacza to, iż zarzutów nie będzie można oprzeć na innych niż te wymienione w ustawie.
Art. 33. Podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być:
1) wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,
2) odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej,
3) określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4,
4) błąd co do osoby zobowiązanego,
5) niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,
6) niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego,
7) brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1,
8) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego,
9) prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny,
10) niespełnienie wymogów określonych w art. 27.

Zarzuty organ rozpatruje po uzyskaniu stanowiska wierzyciela w sprawie zgłoszonych zarzutów. Wierzyciel wypowiada się w formie postanowienia. Postanowienie musi być wydane w terminie 14 dni od dnia powiadomienia przez organ o zgłoszeniu zarzutów. Uchybienie terminu skutkuje zawieszeniem postępowania egzekucyjnego. Po otrzymaniu ostatecznego postanowienia wierzyciela w zakresie jego stanowiska odnośnie zgłoszonych zarzutów lub postanowienia o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu (gdy dana sprawa jest lub była przedmiotem odrębnego postępowania) uznaje zarzuty za uzasadnione lub nie.
Jeżeli uzna zarzuty za uzasadnione to orzeka o umorzeniu postępowania egzekucyjnego albo o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego jeżeli podstawą zarzutu było użycie środka zbyt uciążliwego.
Ad. b
Na wydane w toku postępowania egzekucyjnego postanowienie przysługuje zażalenie zobowiązanemu, wierzycielowi nie będącemu jednocześnie organem egzekucyjnym, a także innym osobom, które stały się adresatami postanowień w postępowaniu egzekucyjnym.
Zażalenie to wnosi się na zasadach i w trybie określonym w KPA czyli:
- za pośrednictwem organu I instancji
- nie wstrzymuje biegu postępowania egzekucyjnego ( w uzasadnionych przypadkach organ może je jednak wstrzymać).
Ad. c
Jest środkiem prawnym służącym osobie trzeciej. Podmiotowi, który nie będąc zobowiązanym rości sobie prawa do rzeczy lub prawa do majątku z którego prowadzona jest egzekucja. (np. wspólnik SC). Osoba taka jest zobowiązana złożyć wniosek w terminie 14 dni od dnia uzyskania wiadomości o skierowaniu egzekucji do rzeczy lub prawa majątkowego. W przedmiocie wyłączenia organ wydaje postanowienie, na które służy zażalenie.
Ad. d
To środek wnoszony wyłącznie na czynności o charakterze wykonawczym, nie przysługuje więc na czynności procesowe sprowadzające się do wydania aktów administracyjnych. Skargę do organu egzekucyjnego na czynności egzekutora może wnieść zobowiązany w terminie 14 dni od dnia dokonania czynności. Jest dewolutywnym środkiem prawnym pooznacza, że zawsze przenosi skargę do rozpoznania na organ wyższej instancji. W przedmiocie skargi organ orzeka w drodze postanowienia, na które oczywiście służy zażalenie.
Ad. e
Przedmiotem tego środka prawnego jest bezczynność organu egzekucyjnego lub jego opieszałe działanie. Skarga przysługuje zobowiązanemu, wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym, podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu w wykonaniu obowiązku Wnosi się ją do organu wyższego stopnia nad organem egzekucyjnym w każdym czasie od dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Organ ten wydaje postanowienie. W przypadku wydania postanowienie o oddaleniu skargi przysługuje zażalenie.
Ad. f
Skarga ta pozostaje ściśle powiązana z jedną z zasad prowadzenia postępowania egzekucyjnego, a mianowicie „zasadą obowiązku prowadzenia egzekucji”. Istotną tej zasadą jest obowiązek wierzyciela do podejmowania czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, w przypadku, gdy zobowiązany uchyla się od wykonania obowiązku. Skarga na bezczynność wierzyciela służy podmiotowi, którego interes faktyczny lub prawny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku, bądź tez organowi, bezpośrednio zainteresowanemu wykonaniem obowiązku. Skargę rozpatruje organ wyższego stopnia nad wierzycielem i w sytuacji, gdy uzna ja za uzasadnioną wydaje postanowienie nakazujące podjecie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, a jeżeli uzna ją za nieuzasadnioną, to wydaje postanowienie o oddaleniu skargi.

18. Środki egzekucyjne
1. środki egzekucyjne należności pieniężnych:
- egzekucja z pieniędzy,
- egzekucja z wynagrodzenia za pracę,
- egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej,
- egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych,
- egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i pozostałych praw majątkowych,
- egzekucja z praw z papierów wartościowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych oraz wierzytelności z rachunków pieniężnych,
- egzekucja z papierów wartościowych nie zapisanych na rachunkach papierów wartościowych,
- egzekucja z weksla,
Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej,
- egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,
- egzekucja z ruchomości,
- egzekucja z nieruchomości,
- egzekucja z należności pieniężnych od państwowych jednostek budżetowych,

2. Środki egzekucyjne obowiązków niepieniężnych
- grzywna w celu przymuszenia,
- wykonanie zastępcze,
- odebranie rzeczy ruchomej,
- odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń,
- przymus bezpośredni.