Sztuka dwudziestolecia międzywojennego

Właściwy początek dwudziestolecia międzywojennego przypisuje się na rok 1918, jednak za istotne uważamy także wydarzenia i zjawiska literackie od roku 1914. Ramy czasowe międzywojnia wyznaczone zostały poprzez koniec jednej, a początek drugiej wojny światowej. Obok gwałtownie wybuchających w Europie ruchów politycznych pojawiały się i artystyczne. Znając idee międzywojnia nietrudno jest określić tematy powstających w tej epoce dzieł. Artyści zerwali z realizmem i zaczęli odnosić się do nowoczesności. W ich głowach rodziły się niekonwencjonalne pomysły. Porzucone zostały jakiekolwiek granice w formie i treści.
Do głównych kierunków sztuki tego okresu zaliczamy ekspresjonizm, kubizm, formizm czy futuryzm. Pojawiały się one już od roku 1914, jednak prawdziwie zaistniały (podobnie jak dadaizm, konstruktywizm czy surrealizm) od 1918 roku.
Z całą pewnością jednym z najbardziej awangardowych artystów był, okryty sławą promotor, Hiszpan Pablo Picasso. Do jego głównych dzieł zaliczamy "Panny z Avignon" (1913), czyli ekwilibrystyczne przedstawienie kobiecego aktu, polegające na porzuceniu tradycyjnego sposobu przedstawienia kobiecego piękna, a zamienienia go w ukazanie postaci o zgeometryzowanych kształtach i dzikich, afrykańskich twarzach, oraz "Guernikę", będącą dramatycznym protestem przeciwko wojnie. Sztuka Picassa z lat 30 przesycona jest pesymizmem, wywodzącym się z silnie negatywnych odczuć po zbombardowaniu Hiszpanii podczas wojny domowej.
Kolejnym twórcą był Salvador Dali, który w swoim nowoczesnym ujęciu sztuki wykorzystał marzenia senne. Jego obrazy określane są mianem "ręcznie malowanych fotografii snów". W każdym z takich dzieł znajduje się jedynie trudno dostrzegalna szczypta świata codziennego. Za najsłynniejsze dzieło tego ekscentrycznego artysty uważa się "Uporczywość pamięci". Dali tak go opisywał: "Obraz, który właśnie maluję, przedstawia pejzaż z okolic Port Lligat, którego skały zdają się oświetlone przezroczystym światłem kończącego się dnia. Na pierwszym planie nakreśliłem drzewo oliwkowe ucięte i bezlistne. Ten pejzaż powinien służyć jako tło dla jakiejś idei, ale jakiej? Potrzebny mi był obraz zadziwiający i nie znajdywałem go. Zgasiłem światło i wyszedłem, ponieważ >>literalnie<< zobaczyłem rozwiązanie: dwa miękkie zegarki, z których jeden zwieszał się żałośnie z gałązki oliwki." Faktycznie, na tle ciemnej tafli wody, z lewej strony widzimy coś w rodzaju skrzyni, z której wyrasta drzewo. Zarówno z jego gałęzi, jak i z wieka skrzyni zwisają miękkie zegarki. Przesłanie obrazu tyczy się biegu czasu, którego człowiek nie jest w stanie zatrzymać.
Innym artystą, którego dzieła były manifestem odniesionym do tradycyjnej sztuki był Marcel Duchamp. Jego artystyczne prowokacje w niektórych środowiskach od lat są postrzegane jako "antysztuka". Każdemu jego dziełu towarzyszyło przesłanie: "sztuka jest niczym!". W swoim poczuciu indywidualności i chęci artystycznej rewolucji wydaje się być tandetny lub przesadzony, na co przykładem może być chociażby pisuar podpisany nazwiskiem producenta R.Mutta i zatytułowany "Fontanna". Z drugiej jednak strony, Duchampowi udało się dostrzec piękno postępu cywilizacyjnego i ukazać go w formie sztuki życia codziennego. Ideę tę określił jako "ready made" (z franc.objet trouvé), czyli gotowy przedmiot.
Obok malarstwa i rzeźby pojawiła się również muzyka. W latach 20. i 30. serca doświadczonych wojną koiła muzyka jazzowa - znakomita do wyczynów na parkiecie. Narodziła się na nowoorleańskim placu Congo w Ameryce Północnej. Istotą jazzu jest improwizacja, przyjaciółka swingu, czyli porywającej na parkiet własnej interpretacji utworu przez wykonawcę. Najsłynniejszym jazzowym trębaczem i wokalistą był ciemnoskóry Louis Armstrong, a zaraz obok niego Sidney Bechnet z bandem Jazz Kings.
Z całą pewnością gwiazdą tego okresu, choć już z innej branży, była Coco Chanel. Ta projektantka mody jako pierwsza nauczyła kobiety chodzić w spodniach i spaliła damskie gorsety. Potrafiła połączyć elegancję z wygodą, upodobała sobie prostotę i minimalizm. To właśnie dzięki temu, że jej ubrania były urokliwe, a zarazem wygodne, Chanel zyskała miano kobiety sukcesu.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego szeroko rozwinęły się nie tylko malarstwo i muzyka, ale też teatr i kino, w szczególności komedia. To właśnie z tamtego okresu pochodzi słynny Charlie Chaplin- filigranowy komik z charakterystycznym wąsikiem, czarnym melonikiem, bambusową laseczką i za dużymi butami oraz bracia Marx: Groucho, Harpo i Chico. Chaplina od braci Marx odróżnia m.in. fakt, że był on aktorem kina niemego. Do jego największych osiągnięć możemy zaliczyć parodię "Gorączki złota", oraz "Włóczęgę" i "Brzdąca". Artysta zdaje się być niezadowolony z wynalezienia dźwięku, więc praktycznie z niego nie korzysta, ograniczając się do ścieżek dźwiękowych i króciutkich dialogów. Innym wielkim komikiem był Buster Keaton nazywany aktorem o kamiennej twarzy. Podpisał kontrakt, w którym zabroniono mu się uśmiechać nawet w sytuacjach prywatnych, toteż grywał rolę pechowca. Obok niego kontrastowo działał dynamiczny Harold Lloyd.
Po roku 1927 odbyła się premiera pierwszego filmu dźwiękowego. Fred Astaire i Ginger Rogers stali się gwiazdami filmu muzycznego, w którym eksponowane były taniec i śpiew. Obok tego gatunku pojawił się film gangsterski, który kreował postaci nieustraszonych stróżów prawa i otaczające ich nieustannie piękne i delikatne kobiety. W Hollywood w tamtych czasach królował Clark Gable, znany z filmu "Ich noce", gdzie wcielił się w rolę poskramiacza kobiecych serc, a przede wszystkim z "Przeminęło z wiatrem". Gwiazdy płci żeńskiej świeciły najjaśniej szczególnie w okresie kina niemego. Możemy do nich zaliczyć Gretę Garbo, aktorkę o delikatnej twarzy i zmysłowo niskim głosie oraz odtwórczynię roli femme fatale z fimu "Błękitny anioł".
Jak widać, okres dwudziestolecia międzywojennego cechowały odejście od tradycji i próba przewrotu w sztuce. Niewspomniani przeze mnie literaci, którzy podczas wojny najczęściej pisali "do szuflady", mogli wreszcie dać upust swoim emocjom i wydać wymarzone dzieła. Artyzm lat 1918-1939 uważany jest za kontrowersyjny i ekstrawagancki, a w niektórych przypadkach (np. Marcela Duchampa), w ogóle do sztuki niezaliczany. Niektóre z rewolucji znalazły powszechne uznanie, inne zostały zwyczajnie stłumione przez społeczność. Nam pozostaje tylko dziękować Coco Chanel za rewolucję modową i wprowadzenie jakże wygodnych spodni, oraz współczuć konserwatystom z tamtego okresu.



źródła, z jakich korzystałam: "Literatura polska: sztuka, teatr, kino, nauka - międzywojnie" wydawnictwa Pinnex,
podręcznik dla gim "Czas na polski"