„Evviva l’arte!” – Kazimierz Przerwa-Tetmajer, interpretacja wiersza.

Utwór „Evviva l’arte” jest swoistym rodzajem manifestu, określa on program wartości, które są dla artystów najważniejsze, a które mniej ważne. W wierszu została wykorzystana liryka bezpośrednia, a zbiorowy podmiot liryczny stanowi grupę artystów, generację Młodej Polski:

„My, artyści”

Cały utwór oraz sam jego tytuł: „Eviva l’arte!” („Niech żyje sztuka!”) nawiązują do filozofii Schopenhauera oraz mocno korespondują z romantyczną koncepcja sztuki i artysty.

Poeta prezentuje w wierszu przedstawia swój nastawienie do świata i życia. Podmiot liryczny jest rozżalony i rozgoryczony, ze względu na fakt, że miarą człowieka w ówczesnym mu świecie jest jego stan majątkowy. Pieniądz ukazany jest tutaj jako wartość rządząca światem:

„kto pieniędzy nie ma, jest pariasem”

Jego poglądy są charakterystyczne dla dekadentyzmu, są pesymistyczne, podmiot liryczny ma świadomość o ostatecznym końcu, porażce. Wie, że człowiek musi umrzeć, a jego życie jest marne – człowiek przestaje być wartością, porównując go do zwierzęcia zostaje on sprowadzony do niższego poziomu (ślady filozofii Schopenhauera):

„zginąć, to zginąć jak pies, a tymczasem,/ choć życie nasze splunięcia niewarte”

Nastawienie podmiotu lirycznego do innych ludzi jest podobne. Ludziom, którzy nie są artystami, są spoza ich otoczenia, podmiot liryczny wytyka pazerność, zachłanność, rządzę gromadzenia pieniędzy i chęć wzbogacania się, a także ciasne horyzonty myślowe i brak inteligencji. Gardzi nimi:

„Niechaj pasie brzuchy/ nędzny filistrów naród!”

Odmienne zdanie podmiot liryczny wyraża o artystach, do których sam należy. Artyści stanowią dla niego opozycję do zwykłych ludzi, są strażnikami szczytnych i najważniejszych wartości czyli sztuki. Nie interesują ich sprawy doczesne, często żyją w nędzy, spychani przez innych na margines społeczny:

„my, którym często na chleb braknie suchy,/ my, do jesiennych tak podobni liści”

„możemy z głodu skonać gdzieś pod progiem”

Jednak mimo prowadzenia życia w ubóstwie, maja oni przeświadczenie o swojej wielkości, niesamowitości:

„Duma naszym bogiem,/ sława nam słońcem nam królom bez ziemi”

Ziemia jest tutaj symbolem majątku, dóbr, których artyści nie posiadają i które nie są dla nich najważniejsze w życiu. Przerwa-Tetmajer wykorzystuje motyw ikaryjski – artyści są marzycielami, chcą więcej niż inni ludzie i pragną przekraczać granice:

„jak orły z skrzydły złamanemi-”

Poeta nawiązuje także do twórczości Horacego i motywu non omnis moria. Podmiot liryczny pytaniem retorycznym wskazuje miejsce artysty oraz rozstrzyga w czym tkwi największa wartość:

„Cóż jest prócz sławy coś warte?”

Najważniejsza dla artysty jest zatem sława, ponieważ ona żyje bardzo długo po śmierci samego artysty, jest nawet wieczna, nieśmiertelna. Podmiot liryczny uważa, że artysta to osoba wybrana, natchniona przez samego Boga, który dał mu talent towarzyszący mu od urodzenia, co zgadza się z romantyczną koncepcją artysty:

„Evviva l’arte! W piersiach naszych płoną/ ognie przez Boga samego włożone:/ więc patrzym na tłum z głową podniesioną,/ laurów za złotą nie damy koronę”

Według poety artyści mają więc prawo gardzić innymi, czuć się wyższymi, ponieważ stało się to z woli Boga. Ognie są symbolem życia, natchnienia, talentu. Z kolei laury – sławy, a złota korona majątku i dóbr materialnych, doczesnych. Podmiot liryczny kolejny raz podkreśla, co dla artystów ma największą wartość.