Wojny

WOJNY POLSKO-SZWEDZKIE 1563-1721,
spowodowane konfliktami terytorialnymi i dynastycznymi; 1563-70 północna wojna siedmioletnia; długotrwałe wojny polsko-szwedzkie od 1600; początkowo (1600-11) przebieg wyrównany, drugi etap (1617-22) przewaga Szwedów; 1625 Szwedzi wznowili wojnę; jednak pomimo polskich zwycięstw (Hamersztyn, Oliwa, Trzciana) niekorzystny rozejm altmarski 1629, przedłużony 1635 w Sztumskiej Wsi; 1655 atak Szwedów na Rzeczpospolitą - kapitulacja Polaków pod Ujściem, poddanie Szwedom Litwy (układ w Kiejdanach), oblężenie Jasnej Góry, zwycięstwa polskie pod Warką i Prostkami, przegrana pod Warszawą - pokój w Oliwie 1660; ostatnie starcia polsko-szwedzkie w tzw. wielkiej wojnie północnej 1700-21.

WOJNY POLSKO-MOSKIEWSKIE 1492-1667,
początkowo wojny Wielkiego Księstwa Litewskiego (a następnie Polski) z Moskwą gł. o ziemie ruskie, pozostające w granicach Wielkiego Księstwa: 1492-94, 1500-03, 1507-08, 1513-22 (utrata Smoleńska, zwycięstwo pod Orszą 1514), 1534-37; 1558-82 wojna o Inflanty (rozejm w Jamie Zapolskim 1582); 1609-18 wyprawy na Moskwę (Kłuszyn 1610, zajęcie Moskwy, Smoleńska - 1611), rozejm w Deulinie 1618, potwierdzony pokojem polanowskim 1634 (po nieudanej próbie odzyskania Smoleńska przez Rosję 1632-34); 1654-56 wojna polsko-rosyjska o Ukrainę (utrata Wilna), wznowiona 1660 (zwycięstwa polsko-litewskie pod Połonką i Cudnowem, odzyskanie Wilna), zakończona rozejmem andruszowskim 1667, potwierdzonym 1686 traktatem Grzymułtowskiego.

CECORA,
rumuńskie uora, miejsce bitwy na prawym brzegu Prutu, w Rumunii, w pobliżu miasta Jassy; 18-29 IX 1620 walki armii polskiej S. Żółkiewskiego z Turkami i Tatarami; podczas odwrotu resztek armii klęska i śmierć hetmana koło Mohylewa. CHOCIM,
miasto na Ukrainie, w obwodzie czerniowieckim, nad Dniestrem; 12 tys. mieszkańców (1990). Twierdza kresowa, m.in. XVII-XVIII w. w granicach Turcji; 2 IX-9 X 1621 zwycięska obrona wojsk polsko-kozackich pod wodzą J.K. Chodkiewicza przed wielokrotnie liczniejszą armią turecką; 11 XI 1673 zwycięstwo wojsk polskich pod dowództwem hetmana J. Sobieskiego nad Turkami; od 1812 w Rosji (od 1818 miasto); 1918-40 w Rumunii; 1940-91 w Ukraińskiej SRR. Twierdza (XIII-XV w., przebudowana XVI w. częściowa rekonstrukcja XX w.), pałac książęcy (XV w.) z kaplicą.