Atopowe zapalenie skóry to choroba alergiczna skóry. Pielęgnacja AZS to nie tylko usuwanie objawów skórnych, ale również profilaktyka.
Skóra objęta stanem zapalnym staje się sucha, zaczerwieniona, podrażniona, często powstają łuszczące się płatki lub pęcherzyki. Zapaleniu skóry zazwyczaj towarzyszy swędzenie, które jest bardzo dokuczliwym doznaniem. Czynniki wywołujące podrażnienie prowadzą do zniszczenia płaszcza hydrolipidowego skóry, co dalej prowadzi do zwiększonej utraty wody przez skórę i tym samym do nadmiernego jej wysuszenia. Pielęgnacja w gabinecie polega przede wszystkim na nawilżaniu, natłuszczaniu i odbudowie ochronnego filmu na powierzchni naskórka.
Atopia może dotyczyć różnych okolic ciała:
• skóry
• spojówek
• błon śluzowych nosa
Przyczyny alergii
Alergia jest schorzeniem, u podstawy którego leży nieprawidłowa (nadmierna) reakcja układu odpornościowego na czynniki zewnętrzne m.in.
• substancje lotne - pyłki, kurz, sierść, zarodniki pleśni
• niektóre pokarmy - mleko, jajka, cytrusy
• związki i substancje chemiczne - metale, guma, barwniki, konserwanty, antybiotyki itp.
• drobnoustroje - bakterie, grzyby
• pasożyty - glista ludzka, owsiki
• jady owadów - pszczoły, osy, szerszenia
Jeżeli któraś z tych substancji dostanie się do organizmu, może wywołać reakcje alergiczne.
Reakcja nadwrażliwości (alergiczna) jest nadmiernie nasiloną odpowiedzią organizmu na antygen, charakteryzującą się wystąpieniem specyficznych objawów klinicznych.
Większość chorób alergicznych przebiega pod postacią reakcji natychmiastowej, anafilaktycznej jako typ I reakcji alergicznej, w której alergeny wiążą się z umocowanymi na komórkach tucznych i monocytach cząsteczkami IgE, aktywując tym samym komórkę. Aktywacja ta prowadzi do uwalniania tzw. mediatorów reakcji alergicznych:
• histaminy
• tryptazy
• leukotrienów
• prostaglandyn
• kinin
a następnie do wystąpienia objawów astmy, zapalenia błony śluzowej nosa czy też atopowego zapalenia skóry.
W ciągu kilku minut po ekspozycji na antygen dochodzi do wystąpienia fazy wczesnej, która w przypadku alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa objawia się m.in. kichaniem i zwiększeniem wydzielania wodnistej wydzieliny. Po 5 minutach występuje obrzęk błony śluzowej nosa oraz jego blokada, co znacznie utrudnia oddychanie. Faza późna występuje w kilka godzin po odpowiedzi wczesnej (jednak nie u każdego pacjenta się pojawi). Głównym jej objawem jest obrzęk i zwężenie górnych i dolnych dróg oddechowych.
W dużej mierze za główne objawy reakcji alergicznej odpowiedzialna jest histamina, która łącząc się ze swoimi receptorami, wywołuje określone reakcje w organizmie. Zablokowanie przez histaminę receptorów H1 powoduje:
• zwiększenie wydzielania śluzu przez błonę śluzową w postaci kataru i łzawienia
• podrażnienie zakończeń nerwowych, czego skutkiem jest świąd, zaczerwienienie i ból
• skurcz mięśni gładkich oskrzeli, obrzęk błony śluzowej, zwiększenie wydzielania śluzu do światła oskrzeli, a to w pływa na pojawienie się świszczącego oddechu, trudności w oddychaniu
• nadmierny rozkurcz naczyń krwionośnych,skutkiem czego jest zaczerwienienie
• zwiększenie przepuszczalności włośniczek, a w konsekwencji obrzęk lub bąbel pokrzywkowy
Czynniki warunkujące pojawienie się chorób alergicznych
Atopia
U niektórych osób mamy do czynienia z atopią, czyli predyspozycją do reakcji alergicznej na substancje, które przez inne osoby są dobrze tolerowane.
Powstanie zjawiska atopii jest przede wszyst
kim regulowane przez czynniki genetyczne.
Do tej pory nie jest w pełni jasne, jaki jest mechanizm dziedziczenia atopii, lokalizacja i sekwencja genów odpowiedzialnych za występowanie chorób alergicznych. Występowanie alergii u jednego z rodzica zwiększa ryzyko wystąpienia choroby alergicznej u dziecka (20-40%), jest ono większe, jeśli oboje rodzice są alergikami (40-60%).
Prowadzone ostatnio na szeroką skalę badania nad alergią wykazały, że jeżeli rodzice dziecka cierpią na tę samą odmianę alergii, można przyjąć, że z 80% prawdopodobieństwem ich dziecko dotknie ta sama dolegliwość.
W atopii nadwrażliwość na alergeny zewnątrzpochodne współistnieje z nieprawidłowym i nadmiernym wytwarzaniem przeciwciał IgE, które po związaniu się z alergenem powodują uwolnienie przez komórki tuczne pewnych substancji (m.in. histaminy), które odpowiedzialne są za wystąpienie objawów klinicznych choroby alergicznej. Reakcje atopowe mogą doprowadzać do zaburzeń czynności całego organizmu, włącznie z groźnym dla życia wstrząsem anafilaktycznym.
Alergeny
Ekspozycja na alergeny jest niezbędnym warunkiem, aby mogło dojść do reakcji alergicznej, która najczęściej wywołana jest przez alergeny wziewne:
• pyłki roślin
• pleśnie
• roztocza
• naskórki zwierząt
• jady owadów
Należy podkreślić, że stopień nasilenia objawów alergicznych po kontakcie z alergenem jest uzależniony od wrażliwości indywidualnej.
Reakcja alergiczna wywoływana jest przez zawarte w ziarnach pyłku proteiny oraz glikoproteiny, które uwalniają się albo bezpośrednio w drogach oddechowych, przy kontakcie z błoną śluzową, albo też uwalniane są wcześniej przez czynniki atmosferyczne, i powodują wystąpienie objawów klinicznych.
Najczęściej reakcję alergiczną wywołują:
• pyłki traw (ponad 77%)
• żyto (ponad 70%)
• bylica ( 40%)
• brzoza (28%)
• babka (25%)
• leszczyna (21%)
• olsza (ponad 20%)
Rzadziej reakcje alergiczne wywołuje pyłek:
• dębu
• buku
• sosny
• wierzby
• topoli
Osoby jeszcze zdrowe, ale z predyspozycją do alergii, powinny jak najdłużej unikać kontaktu z alergenami, np. poprzez ograniczenie spacerów wśród łąk w okresie pylenia traw lub przebywania w wysokich budynkach w okresach dużego stężenia pyłków.
Po deszczu, który bardzo skutecznie oczyszcza powietrze z pyłku, rośliny przez dłuższy czas nie otwierają pylników, stężenie pyłków w powietrzu jest znaczne niższe. Jest to więc czas stosunkowo bezpieczny dla osób uczulonych, jednak pamiętać należy, że często po opadach dochodzi do redepozycji, czyli tzw. wtórnego przewiania.