Od narodzin do starości

Od narodzin do starości. . .

W życiu człowieka rozpoczynającym się w chwili poczęcia wyróżniamy następujące okresy rozwojowe:

ZARODKOWY

PŁODOWY

NOWORODKOWY

NIEMOWLĘCY

PONIEMOWLĘCY

DZIECIŃSTWA

DOJRZEWANIA

DOJRZAŁOŚCI

WIEK ŚREDNI (okres starzenia się)

STAROŚĆ

Dziecko od chwili urodzenia się do ukończenia okresu przystosowania się do życia poza organizmem matki nazywa się noworodkiem (do osiągnięcia miesiąca życia)

W tym okresie następuje:
- uregulowanie tem. ciała i przemiany materii
- odpadanie pępowiny, wygojenie pępka
- złuszczenie się naskórka
- utrwalenie się samodzielnego oddychania, krążenia krwi

Przez 3-5 dni noworodkiem zajmuje się położna. Tęczówki u wszystkich noworodków są szaroniebieskie, ich kolor właściwy z odziedziczonymi cechami zmienia się w późniejszym okresie życia. Gruczoły łzowe nie wydzielają łez, noworodek płacze „na sucho”. Osobowość dziecka zaczyna się kształtować jeszcze w okresie życia wewnątrzmacicznego. Tuż po urodzeniu każde dziecko reaguje inaczej. Różnice w rozwoju osobowości poszczególnych dzieci będą się stawały coraz większe. Wynika to z faktu, że osobowość kształtują nie tylko cechy odziedziczone, ale także czynniki środowiska np.: warunki rodzinne- relacje pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny, jej zwyczaje, specyficzne upodobania itp.
Po okresie noworodkowym rozpoczyna się okres niemowlęcy, który zasadniczo kończy się po upływie pierwszego roku życia. W tym czasie następuje szybki przyrost długości i wagi ciała. Wrasta także ruchliwość niemowlęcia (siada, wstaje, chwyta pierwsze zabawki). Staje się coraz sprawniejsze tuchowo. Zaczyna też wymawiać pierwsze pojedyncze słowa i rozumie proste polecenia. Poza tym ma już pierwsze zęby mleczne. Zazwyczaj pod koniec tego okresu zaczyna samodzielnie chodzić.
Okres poniemowlęcy trwa do trzeciego roku życia. Tempo wzrostu nie jest już takie intensywne jak w okresie niemowlęcym. Natomiast chód staje się coraz pewniejszy, sprawność rąk i precyzja ruchów coraz większa. Dziecko stopniowo zaczyna się usamodzielniać. Coraz więcej mówi, zadaje pierwsze pytania. Świadomie zgłasza swoje potrzeby fizjologiczne. Ma pełne uzębienie mleczne.
Okres dzieciństwa to okres trwający od 3. do 9., 12 . roku życia, czyli do wkraczania w okres dojrzewania. W dzieciństwie następuje szybki wzrost układu szkieletowego, choć układ ruchowy jest jeszcze słaby. Dlatego dziecko szybko się męczy, na przykład podczas długi spacerów czy zabaw ruchowych. W okresie przed rozpoczęciem szkoły dziecko nadal doskonali swoją sprawność ruchową. Wzrasta jego ciekawość świata. W związku z tym zadaje wiele pytań i oczekuje na nie wyczerpujących odpowiedzi. Dzieciństwo to także czas wspólnych zabaw z rówieśnikami, to również okres, w którym dziecko rozpoczyna naukę szkolną. Zaczyna ona zajmować miejsce pierwszoplanowe. Wówczas dziecko wzbogaca swoją wiedzę, doskonali umiejętności wypowiadania się, pisania i czytania.
Około 9. roku życia u dziewcząt, a 12. u chłopców specjalne hormony wydzielane są przez przysadkę mózgową, a kierowane do gruczołów płciowych (jajniki u dziewcząt, jądra u chłopców) powodują, że gruczoły te uaktywniają się i wydzielają hormony. Pod wpływem działania tych hormonów w organizmie zarówno dziewczynki, jak i chłopca zachodzą zmiany określane mianem dojrzewania, w których wyniku dziecko osiąga cechy typowe dla danej płci.

Wzmożone wydzielanie hormonu płciowego męskiego – testosteronu – powoduje
- powiększenie się jąder, moszny i prącia, trwające do ok. 20. roku życia
- pojawienie się cech płciowych, takich jak owłosienie okolicy łonowej, zarost na twarzy, owłosienie na nogach, pod pachami, a czasami na klatce piersiowej
- powiększenie się krtani, zgrubienie strun głosowych prowadzące do zmiany głosu, który nabiera męskiego brzmienia (mutacja)
- grubienie skóry, wzmożona czynność gruczołów łojowych i potowych
- duży przyrost masy mięśniowej
- silny zarost kości, zwłaszcza górnej części klatki piersiowej, wzmożone odkładanie się w kościach soli wapnia i fosforu oraz zrastanie się nasad kości długich z ich trzonami, co doprowadza do zahamowania wzrostu

Z kolei pod wpływem estrogenów, których wytwarzanie podczas pokwitania wzrasta ponad 20-krotnie, następuje:
- powiększenie macicy, jajowodów i pochwy
- rozwój podściółki tłuszczowej w okolicy wzgórka łonowego i warg sromowych większych
- rozwój tkanki łącznej gruczołów mlecznych
- pojawienie się owłosienia w okolicy łonowej, pod pachami
- wzrost kości, ich mineralizacja oraz zrastanie się nasad kości z trzonami, czego konsekwencją jest zahamowanie wzrostu, charakterystyczne ukształtowanie się żeńskiego typu miednicy
- zwiększone ukrwawienie skóry, w którego wyniku skóra kobiety jest cieplejsza niż u mężczyzny, ponadto estrogeny nadają skórze kobiecej miękkości i gładkości


Wiek(w latach) Zmiany w organizmie (chłopcy)

12-14 początek przyspieszonego wzrostu, obniżenie się moszny, powiększenie się i wzrost jąder, początek owłosienia twarzy i okolic płciowych

14-16 mutacja głosu, wyraźne owłosienie w okolicy narządów płciowych, początek owłosienia pod pachami, zgrubienie rysów twarzy, zmazy nocne (polucje)- mimowolne wytryski nasienia

16-18 początek owłosienia na brzuchu i piersiach, męska budowa ciała, wzrost siły mięśniowej, zmiana profilu szyi – tzw. Jabłko Adama, męski głos, zakończenie wzrostu szkieletowego


Wiek(w latach) Zmiany w organizmie (chłopcy)

9-12 rozwój kości miednicy, powiększenie brodawek sutkowych, powiększenie piersi,
owłosienie łonowe, rozwój zew. i wew. narządów płciowych, przyspieszenie wzrastania

12-14 dalsze powiększanie piersi, pigmentacja brodawek sutkowych, owłosienie pochwowe, pierwsze miesiączki (zazwyczaj bez jajeczkowania)

14-16 pogrubienie głosu, miesiączkowanie z jajeczkowaniem, stopniowe suptelnienie rysów twarzy, typowa sylwetka kobieca

16-17 zakończenie wzrostu szkieletowego


Należy pamiętać, iż w okresie dojrzewania zauważa się w stopniu rozwoju duże różnice osobnicze. W każdej grupie wiekowej, zarówno dziewcząt, jak i chłopców, występuje ogromna zmienność obejmująca praktyczne wszystkie stadia rozwojowe od okresu przedpokwitania, aż do pełnej dojrzałości. Cały okres dojrzewania płciowego jest procesem wieloetapowym, w którym kształtują się odpowiednio cechy fizyczne, zdolność do wytwarzania komórek rozrodczych oraz cechy psychiczne Okres ten u chłopców rozpoczyna się w wieku 12-14 lat przyspieszeniem wzrastania. Powiększają się narządy płciowe. W wieku 14-16 lat pojawia się wyraźnie owłosienie koło części płciowych i pod pachami, rysy twarzy ulegają zgrubieniu. Chłopcy przechodzą mutację głosu, wiąże się to z rozwojem krtani, manifestuje się to uwypukleniem na szyi zwanym ’jabłkiem Adama’. W wieku 16-18 lat budowa ciała staje się typowo męska. Charakterystyczne dla okresu dojrzewania chłopców są zmazy nocne. Dziewczęta dojrzewają wcześniej. W wieku 10-12 lat. Okres ten na początku charakteryzuje się przyspieszeniem wzrastania ciała, rozwojem piersi. Od 12 roku rozpoczynają się zmiany polegające na poszerzeniu miednicy, powiększeniu się piersi i pojawieniu się typowo kobiecego owłosienia koło narządów płciowych i pod pachami, oraz wysubtelnieniem rysów twarzy. Istotnym objawem dojrzewania płciowego u dziewcząt jest pierwsza miesiączka, pojawia się ona średnio w wieku 13-14 lat, ale nie oznacza to pełnej dojrzałości płciowej. Komórki jajowe często są wytwarzane dopiero w późniejszym okresie. Pierwsze miesiączki bywają nieregularne, towarzysza im bóle głowy, krzyża, zmęczenie, bóle w okolicy brzucha. Zarówno u chłopców jak i dziewcząt okres dojrzewania płciowego przebiega ze znacznym przyrostem ciężaru ciała, często przyczyną jest rozwój ukł. kostnego i mięśni. Masa mięśniowa ulega powiększeniu, zmieniaja się proporcje w budowie tułowia. Wyraża się to rozwojem barków u chłopców i bioder u dziewcząt. W okresie tym kończy się proces formowania się uzębienia stałego. Jako ostatnie wyżynają się wówczas zęby ‘mądrości’.
Występuje wzmożona czynność gruczołów łojowych .Okres dojrzewania jest czasem w którym dziecko osiąga dojrzałość fizyczną( zakonczenie procesu wzrastania),biologiczną(dojrzałość narządów płciowych),rozwija się osobowość. W okresie dojrzewania udział biorą prawie wszystkie gruczoły hormonalne. O szybszym dojrzewaniu decydują lepsze warunki życia, odżywianie. Wpływ ma także klimat, tryb życia, praca
fizyczna, czynniki dziedziczne. Niekorzystne warunki i choroby wpływają na opóźnienie rozwoju. NALEŻY SOBIE UŚWIADOMIĆ , ŻE PIERWSZE OBJAWY DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO NIE OZNACZAJĄ JESZCZE OSIĄGNIĘCIA PEŁNEJ DOJRZAŁOŚCI CAŁEGO USTROJU. Dojrzałość taką osiąga się w wieku 20-25 lat a składa się na nią dojrzałość fizyczna , czyli pełny rozwój narządów wewnętrznych , dojrzałość psychiczna , czyli umiejętność właściwego i samodzielnego podejmowania decyzji w sytuacjach nieraz skomplikowanych , stabilność
uczuciowa i emocjonalna oraz dojrzałość społeczna przejawiająca się zdobyciem określonego zawodu , umożliwiającego podjęcie pracy i uniezależnienie materialne. Okres dojrzałości trwa do około 40 roku życia . Jest to czas największej aktywności życiowej zawodowej i społecznej. Wtedy człowiek rodzi i wychowuje dzieci.

Wiek średni : Okres w życiu człowieka zaczynający się od 40 a kończący się w 65 roku życia człowieka nazywamy wiekiem średnim. W tym okresie zachodzą fizjologiczne zmiany wiążące się z procesem starzenia się (np. zmarszczki , siwienie włosów, zmniejszona aktywność , u kobiet występuje menopauza)

Starość: Jest ostatnim okresem w życiu człowieka i trwa ona od 65 roku życia aż do śmierci. W tym okresie skóra człowieka wiotczeje przestaje być jędrna i elastyczna z powodu obniżenia się poziomu wody w organizmie. Postępujące procesy starzenia się wpływają ma zmniejszenie odporności organizmu , osłabienie aktywności układów głównie ruchowego i nerwowego ,. Wiąże się to z koniecznością zmiany trybu życia oraz konieczne jest przejście na emeryturę
. Często pojawiają się różne stany chorobowe . Negatywnie na zdrowie starszych ludzi wpływa również strach przed brakiem środków do życia wywołany czynnikami ekonomicznymi .Starość jest bardzo trudnym czasem w życiu człowieka , a przecież wszyscy do tego okresu nieuchronnie się zbliżamy według mnie my młodzi ludzie musimy pomagać starszym ludziom chociażby przez ustępowanie miejsca w autobusie , przez dobre słowo , pomoc w zrobieniu zakupów. To tak niewiele więc pomagajmy starszym ludziom…