„Szczęścia w domu nie znalazł bo go nie było w ojczyźnie” – postać Konrada Wallenroda z dramatu Adama Mickiewicza.

Adam Mickiewicz pod wpływem własnych przeżyć i doświadczeń napisał powieść poetycką „Konrad Wallenrod”. Książka ta podejmuje temat walki o wolność ojczyzny, sposobów jej odzyskania, a także idei poświęcenia jej najwyższych wartości. Tytułowy i zarazem główny bohater powieści poetyckiej – Konrad Wallenrod reprezentuje właśnie takie przekonania. Pomimo faktu, iż spędził on we własnym kraju niewiele czasu ze swojego życia, jest ogromnym patriotą, który zrobiłby dla ojczyzny wszystko. Oddanie Wallenroda jest tak duże, że przeciwstawia się on nawet wyznawanym przez niego, najwyższym wartościom.

Konrad Wallenrod to człowiek dwóch światów, który został ukształtowany przez dwie odmienne kultury. Z jednej strony Zakon Krzyżacki wychował go, dał mu wiedzę i wykształcenie rycerskie, a także imię oraz wiarę. Z drugiej jednak strony jego przyjaciel i rodak nie daje mu zapomnieć, kim tak naprawdę jest. Halban, wajdelota stara się, aby w Walterze została pamięć i miłość do ojczyzny – Litwy i pomaga mu zachować tożsamość narodową. Równocześnie rośnie w nim nienawiść do Zakonu Krzyżackiego:

„Serce bolało słuchając; chciałem mordować Krzyżaków.”

Usytuowanie na granicy tych dwóch światów sprawia, że Konrad staje się człowiekiem smutnym, wyobcowanym, a nawet zagubionym. Stroni od biesiad i zabaw, większość czasu spędza w odosobnieniu. Walter jest także zmęczony i zestresowany ukrywaniem się pod tożsamością Konrada Wallenroda.

Wallenrod jest nieprzeciętną postacią – w jakimkolwiek znajduje się środowisku zyskuje szacunek i poparcie innych. Cechuje go ogromna odwaga, waleczność, to mistrz sztuki rycerskiej i zwycięzca turniejów. Najbardziej widoczne jest to w jego młodości, kiedy bierze udział w wielu bitwach, wsławiając nazwisko Konrada Wallenroda na arenie międzynarodowej jako znakomitego rycerza. Krzyżacy nie bez powodu wybierają go na wielkiego mistrza:

„Zdobią go wielkie chrześcijańskie cnoty:/ Ubóstwo, skromność i pogarda świata.”

Nie mieli żadnych wątpliwości, że jest on odpowiednią osobą na właściwym miejscu. Również jego cechy docenił książę litewski Kiejstut, dając Walterowi swoją córkę Aldonę za żonę. Warto zwrócić uwagę także na fakt, iż Wallenrod jest pobożnym i przykładnym chrześcijaninem.

Głównego bohatera owiewa tajemnica – jego życie i czyny są w dużej mierze czytelnikowi nieznane, obserwujemy jedynie ich fragmenty, które możemy złożyć w jedną całość. Jego losy są przedstawione w zagadkowy i tajemniczy sposób.

Waltera charakteryzuje przede wszystkim ogromny patriotyzm. To człowieka, który ponad wszystko kocha swoja ojczyznę i poświęca dla niej własne życie:

„Słodszy wyraz nad wszystko, wyraz miłości, / któremu / Nie masz równego na ziemi, oprócz wyrazu- / ojczyzna.”

Porażki, których doświadczają Litwini w starciach z Krzyżakami, ranią jego serce, są powodem największych zmartwień. W tej sytuacji nie waha się zapłacić najwyższej ceny na rzecz ratowania ukochanego kraju. Konrad jako człowiek inteligentny i bystry doskonale zdaje sobie sprawę z ogromnego zagrożenia ze strony krzyżackiej i zbliżającej się klęski. Dlatego wybiera walkę podstępem i odnosi się do makiawelistycznej idei „cel uświęca środki”. Walter działa wbrew wyznawanemu etosowi rycerskiemu i dopuszcza się zdrady. Początkowo męczą go wyrzuty sumienia, ale miłość do rodzinnego kraju bierze w nim górę. Pragnienie zemsty jest tak duże, że ogrania go ono całkowicie. Wallenrod nie potrafi myśleć o niczym innym:

„Aż na koniec płomień zemsty, w milczeniu karmiony/ Klęsk i cierpień widokiem, wzdął się i serce ogarnął.”

Konrad Wallenrod jest postacią tragiczną – w swoim życiu staje przed kilkoma trudnymi wyborami. Jest rozdarty wewnętrznie, skłócony z otaczającym go światem. Walter to człowiek wierny w miłości, kochający i czuły wobec żony. Jednak pomimo silnego uczucia do Aldony, miłość do ojczyzny stawia wyżej i ją ostatecznie wybiera. Kolejną decyzję bohater musi podjąć między honorem a hańbą. Wyznawany przez niego kodeks rycerski informował o czystej i otwartej walce, zdrada posiadała miano niemoralnej. W końcu Wallenrod decyduje się zachować się niezgodnie z rycerskimi przekonaniami i obalić własną hierarchię wartości. Konrad odnosi także klęskę jako chrześcijanin. Tym razem chcąc zachować mentalność rycerską unika haniebnego sądu i popełnia samobójstwo.

Walter ma świadomość popełnienia tych zbrodni, ale jednocześnie jest przekonany, że to jedyny skuteczny sposób, by ocalić ojczyznę. Podejmuje samotna walkę, składa ofiarę na rzecz ukochanego kraju – poświęca się dla całego narodu, poświęcając dobro i szczęście osobiste. Towarzyszy mu przekonanie, że tylko on może się podjąć takiej misji. Uważa również, że jego czyn jest imponujący, z czego jest dumny i podkreśla swoją wielkość:

„Ja to sprawiłem: jakem wielki, dumny,/ Tyle głów hydry jednym ściąć zamachem!/ Jak Samson jednym wstrząśnięciem kolumny/ Zburzyć gmach cały, i runąć pod gmachem!”

Choć odniósł klęskę w wielu kwestiach, nigdy nie cofnąłby się z obranej przez siebie drogi.

Konrad Wallenrod jest postacią złożona o skomplikowanej osobowości. W swym życiu szukał sprawiedliwości oraz prawdy. Poddany silnym emocjom i wielkim namiętnościom podejmuje wyzwania, w imię których rezygnuje z własnego spokoju i prawa do szczęścia. Na swojej drodze doświadcza wielu dylematów moralnych. Ucieka się nawet do nieetycznych sposobów osiągnięcia celów. Jego zdrada może zostać usprawiedliwiona przekonaniem, że działania, które podejmuj są słuszne i zgadzają się z jego sumieniem. Pomimo tego dla niektórych będzie on bohaterem a dla innych zdrajcą. Powinniśmy jednak docenić heroiczne czyny Waltera. Nie każdy jest na tyle odważny i silny, by wejść do obozu wroga i powoli Niszczyc go od środka.