Maszyny proste w fizyce – idealizacje prostych rzeczywistych mechanizmów urządzeń mechanicznych wprowadzone w celu wyjaśnienia działania mechanizmów urządzeń ułatwiających wykonanie pewnych czynności (pracy) poprzez zmianę wartości lub kierunku działania siły wykonującej daną pracę. Maszyny proste określają wzajemną relację pomiędzy siłami poruszającymi a użytecznymi w stanie równowagi, w warunkach spoczynku, ruchu jednostajnego postępowego lub obrotowego przy zaniedbaniu sił tarcia i inercji układu.
Zgodnie z zasadą zachowania energii, praca wykonana nad danym układem bez maszyny prostej oraz z użyciem dowolnego zbioru maszyn prostych jest zawsze taka sama. Korzyść z użycia takiej maszyny polega na tym, że można np. użyć mniejszej siły, chociaż wówczas siła ta działa na dłuższej drodze, tak aby praca pozostała ta sama.
Przykładem może być drążek użyty jako dźwignia prosta, którą można podnieść ciężki przedmiot działając mniejszą siłą niż wynosi ciężar danego przedmiotu. Jednak ręka działająca siłą na drążek pokonuje drogę odpowiednio większą od tej, którą pokonuje podnoszony ciężar.
Podstawowymi maszynami prostymi są dźwignia i równia pochyła. Działanie wszystkich innych maszyn można wyjaśnić posługując się ideą tych dwóch pierwszych.