"Bema pamięci żałobny rapsod" i "Pielgrzym" - C. K. Norwid.

Józef Bem był bardzo znanym i popularnym człowiekiem w XIX wieku. Brał udział w powstaniu listopadowym, powstaniu na Węgrzech, Wiośnie Ludów. Dla Norwida był on symbolem narodowej wolności. Treścią utworu jest pogrzeb. Zaczyna się obrazem korowodu pogrzebowego, który jest stylizowany na pogrzeb średniowiecznego rycerza. Norwid Bemowi nadaje wszystkie przywileje doskonałego władcy. Wiersz zaczyna się bezpośrednim zwrotem do Cienia (na rumaku jechał człowiek przypominający zmarłego, w tym wypadku Józefa Bema – był to bardzo popularny zwyczaj jeszcze w XIII wieku). Norwid mógł widzieć taki pogrzeb np. cara Mikołaja I w Warszawie w 1826 roku. Orszak – ci, którzy jechali obok Cienia nieśli pochodnie (miecz, sokół, koń), za nimi idą płaczki żałobne ze „snopami wonnymi” i „konchy” zbierały do nich łzy. Za nimi podążają pachołkowie, chłopcy (klekot tarcz – miał podkreślać żal po zmarłym). Cień nie stoczył się do grobu, a poprowadzić korowód dalej.
Podmiotem lirycznym w zwrotkach od 1 do4 jest obserwator, natomiast w zwrotkach 5 i 6 jest nim uczestnik pochodu. Podmiot liryczny zmienia się w momencie przekroczenia wąwozu. Przekracza pewną granicę. Cały korowód przekracza tą granicę, aby pieśń nieść dalej. Norwid głosił, że każda wielka postać musi być zniszczona, aby potem odrodziła się jej pamięć. Pochód, który był pochodem teraźniejszości staje się pochodem przyszłości. Granica grobu, która miała zamknąć przeszłość, w tym miejscu jest bramą przyszłości. Jeździec – sobowtór jedzie dalej. Kondukt pogrzebowy Bema staje się pochodem ludzkości. Wiersz Norwida nie jest zakończony – kończy się anaforą, która jest jakby rozwinięciem następnej zwrotki. Każda kolejna zbiorowość musi dopisać kolejne zwrotki wiersza. Cały wiersz staje się odezwą do ludzkości. Naród ma oczy zasłonięte pleśnią, ten pochód na ją zgarnąć, otworzyć im oczy. Wiersz został napisany heksametrem polskim. Podczas całego wiersz panuje monotonny, powolny ruch. Dopiero pod koniec staje się bardziej dynamiczny. Nadaje to nastrój grozy, patetyczności, żałoby. Oddziaływanie na zmysły czytelnika wyobraźnią, tak jakby uczestniczył on sam w pogrzebie.


„PIELGRZYM” – C. K. NORWID.

„Pielgrzym” to XI wiersz z cyklu „Vademecum”. Za życia poety tomik nie został wydany. Jedynym takim tomikiem jest tomik wydany w 1863 w Lipoku przez samego poetę. Wiersz ma charakter dyskusji, świadczą o tym zwroty do adresata „Wy myślicie”. Biernemu trwaniu przeciwstawione zostało życie – pielgrzymowanie. Pielgrzym – bohater – twierdzi, że życie czynne, życie człowieka, który dąży do obranego celu jest lepsze. Pozycję pielgrzyma nazywa stanów – stanem, przyrównuje ją do wieży wznoszącej się ponad płaskie domy (metafora ta określa ludzi, których życie polega na biernym trwaniu, zadawalaniu się tym co posiadają, rzeczami materialnymi). Wieża ta sterczy w chmury. Pielgrzym to zatem człowiek niezależny, ponad innymi stanami. I wielokropek, którym kończy się zwrotka i użyta przez poetę inna czcionka eksponuje słowa – klucze zawarte w pierwszej zwrotce, w której zawarta jest próba zdefiniowania człowieka – pielgrzyma.
Zwrotka druga zaczyna się bezpośrednim zwrotem do adresata wpisanego w tekst. Pielgrzym podejmuje dyskusję z powszechnie wyrażanym poglądem, iż miarą wielkości człowieka jest posiadany majątek. Podmiot liryczny mówi, że dokonywanie czegoś niepowszedniego, hołdowanie wszystkiemu czego się dokonuje, to świadczy o wielkości myśli i ducha. Koczujący w ruchomym namiocie wędrowiec, jest w wolnym człowiekiem, władcą ziemi, którą przemierzył własnymi nogami, dlatego nazywa siebie Panem i dumnie mówi, że posiada ziemię, na której stoi. Metafora zawarta w zwrotce IV jest wieloznaczna. Słowa podkreślone przez Norwida wyraźnie nawiązują do księgi Jozuego 1,3

„Każde miejsce, na którym stanie noga wasza
Oddaję wam jak to przysięgłem Mojżeszowi”.

Pielgrzym na świadomość silnego i bezpośredniego związku z tą ziemią, na której stoi (stoi twardo na ziemi), nie przekracza granic wyznaczonych przez naturę. Osiągnąć szczęście można tylko wtedy, gdy ograniczy się je do ludzkiej miary, gdyż są zakreślone granice królestwa człowieka.