Czy Kochanowski był twórcą oryginalnym?

Jan Kochanowski dzięki swojej poezji stał się klasykiem, wzorem dla twórców literatury renesansowej. Jego poezja musiała być zatem wyjątkowa, niemal idealna, skoro mieściła się w niej cała idea ładu i harmonii. Z całą pewnością możemy stwierdzić, że Kochanowski był wybitnym i utalentowanym artystą. Nie można jednak jednoznacznie stwierdzić, czy był twórcą oryginalnym. Jeżeli zdefiniujemy oryginalność jako nie opieranie się na wzorcach i nie naśladownictwo, a także odbieganie od znanych i powszechnych idei, to z całą pewnością uznamy, że twórczość Kochanowskiego nie była oryginalna. Jednakże jest to także tworzenie czegoś niezwykłego, osobliwego, a to niezaprzeczalnie są przymioty artyzmu Kochanowskiego.

Poeta opierał się na ideach i założeniach epoki antycznej, lecz bynajmniej nie było to całkowite odzwierciedlenie i kopiowanie. Kochanowski czerpał jedynie inspiracje z tamtego okresu, gdyż tego wymagał renesans, epoka, w której tworzył artysta. Nie polegało to jednak na kopiowaniu stylu w literaturze czy wzorców starożytnych, gdyż był to również ówczesny sposób postrzegania rzeczywistości. Światopogląd jest jednak sprawą indywidualną, nie można go sobie narzucić, toteż z pewnością w tej kwestii Kochanowski był indywidualistą. Dlatego jedyną wspólną rzeczą dla Kochanowskiego i twórców antycznych było odtworzenie boskiego porządku rzeczy w swoich utworach. Kochanowski był jednak oczytany i inteligentny, w związku z czym korzystanie z różnych idei było raczej zaletą. Studiował we Włoszech, gdzie spotkał się z artyzmem Petrarki, podróżował po Europie, interesował się nauką humanistyczną, dotyczącą człowieka oraz praw rządzących światem. Jeśli posiadł tak ogromną wiedze i umiał ją odpowiednio wykorzystać, to na pewno świadczy o jego niezwykłości. Koncepcje łączył w osobliwy sposób, co widać chociażby na przykładzie utworu „Czego chcesz od nas, Panie”, gdzie możemy zaobserwować kilka idei, pochodzących z różnych epok. Dostrzega się tam panteistyczną koncepcję Boga, właściwą epoce średniowiecza i zapoczątkowaną przez św. Franciszka, gdzie Stwórca objawia się w każdym elemencie na ziemi. Zawarł tam również pojęcie człowieka na tle neoplatonizmu, poglądu wywodzącego się od starożytnego filozofa, gdzie człowiek miał być pośredni między niebem a ziemią. Oprócz tego wyraził także własną koncepcję Boga artysty, czyli Deus Artifex, według której Bóg miał być artystą, a świat jego dziełem. Zerwał również z teocentrycznym sposobem pojmowania Boga, czyli takim, że Bóg… Uważam zatem, że takie umiejętne łączenie różnych poglądów było niewątpliwie jego ogromną zaletą. W swoich utworach stosował także toposy z mitologii, co także świadczy o jego rozległej wiedzy, lecz parafrazował je tak, aby były zgodne z jego wiarą i zamysłem. Chociaż Kochanowski korzystał początkowo z dorobku poprzedników, tworząc system wersyfikacyjny, czyli układ, to ustanowione przez niego reguły rytmiczne i wersyfikacyjne przetrwały w polskim wierszu jeszcze przez trzysta lat. Schemat ten powtarzał w wielu swoich dziełach. Warto również zauważyć , że Kochanowski trafnie dobierał słowa, metafory, czy chociażby exemplum, czyli przykłady ilustrujące do swych wierszy, które oddziaływały na wyobraźnię i światopogląd odbiorcy. Nie korzystał tu już z dorobku poprzedników, wykazła się indywidualnością i oryginalnością. Powtarzał za Horacym, że nawet cudzym słowom można nadać własny, indywidualny oddźwięk i pokierować je w odpowiedni sposób. W swoich utworach zawierał również trafne, cenne i uniwersalne prawdy i wnioski, dotyczące świata czy życia ludzkiego. Umiał odnaleźć powiązania między nimi, wspólne cechy. Pojawienie się wierszy Kochanowskiego wzbudziło też poruszenie wśród artystów, co zauważył chociażby Mikołaj Rej, wygłaszając mowę pochwalną.

Reasumując stwierdzam, ze Kochanowski był oryginalnym, nieprzeciętnym artystą. Stworzył wiele unikalnych wierszy, inspirując się antycznymi wzorcami, łącząc je i modyfikując, dzięki czemu uzyskał niezwykły i interesujący efekt. Choć niektóre jego teksty są bardzo swobodną przeróbką z utworów innych artystów, to jednak odnajdujemy w nich światopogląd i indywidualność Kochanowskiego niż antycznych twórców. Dlatego uważam, że Kochanowski był niepowtarzalnym, oryginalnym artystą, a jego umiejętne wykorzystywanie antycznych wzorców było po prostu przejawem inteligencji i obeznania.