Opracowania z bankowości

Formy pieniądza
1. pieniądz towarowy,
2. pieniądz kruszcowy,
3. pieniądz metalowy,
4. pieniądz monetarny,
5. pieniądz papierowy - w starożytnych Chinach. Głównym czynnikiem sprawczym pojawienia się banknotów papierowych było rozpowszechnienie się banków.
Współcześnie pieniądz występuje w postaci:
• PIENIĄDZ GOTÓWKOWY - banknoty i bilon (symboliczna); środek płatniczy, którego wartość czy siła nabywcza przewyższa koszt jego wykonania lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach.
Pieniądz gotówkowy w formie banknotów i monet zdawkowych jest we wszystkich krajach prawnym środkiem płatniczym
• PIENIĄDZ BEZGOTÓWKOWY - pieniądz żyrowy, wkładowy, księgowy – wkłady na żądanie lub terminowe, które są używane w obrocie bezgotówkowym dzięki stosowaniu polecenia zapłaty, polecenia przelewu, czeku, kart płatniczych itd.

Pieniądz gotówkowy Pieniądz bezgotówkowy
banknoty i monety wkłady środków pieniężnych klientów w
bankach (depozyty i kredyty)
emitowane przez bank centralny emitowane przez banki handlowe
emisja pod całkowitą kontrolą państwa pośrednia kontrola państwa nad emisją
posiada charakter prawnego środka płatniczego jest wymienialny na pieniądz gotówkowy


Rodzaje pieniądza
1. narodowy – obowiązuje na terenie jednego kraju,
• wymienialny – swobodnie używany poza krajem w którym funkcjonuje. Obecnie: dolar amerykański, jen japoński, funt brytyjski;
• niewymienialny – używany wewnętrznie na terytorium danego kraju oraz waluty wymienialne plus 120 innych walut funkcjonujących na świecie,
2. międzynarodowy
• regionalny – np. EURO – używany na terytorium państw członkowskich UE, która zastąpiła waluty narodowe tych państw poza walutą: funt brytyjski, korona szwedzka i duńska,
• międzynarodowy – np. SDR – używany przez państwa należące do MFW, powstał na konferencji w USA – Bretton Woods.

Role NBP
W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa kluczową rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje:
• Bank emisyjny – jest jedyną instytucją mającą wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Ponadto NBP określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, za którego płynność odpowiada. Co więcej, organizuje on obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.
• Bank banków – NBP organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Jest również odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje on kontrolę nad działalnością banków komercyjnych, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. Odgrywa także coraz większą rolę w zakresie nadzoru nad systemami płatności w Polsce.
• Centralny bank państwa – NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Papiery wartościowe różnego typu
Papier wartościowy to dokument lub zapis w systemie informatycznym na rachunku papierów wartościowych, który ucieleśnia prawo majątkowe w taki sposób, że dane uprawnienia przysługują osobie wskazanej jako uprawniona w treści dokumentu, a przedłożenie go jest warunkiem koniecznym i wystarczającym dla realizacji uprawnienia.
Papierami wartościowymi, według przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, są:
a) akcje,
b) prawa poboru,
c) prawa do akcji,
d) warranty subskrypcyjne,
e) kwity depozytowe,
f) obligacje,
g) listy zastawne,
h) certyfikaty inwestycyjne,
i) inne papiery wartościowe, tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,
j) inne zbywalne prawa majątkowe

Mnożnik kreacji pieniądza

Mnożnik kreacji pieniądza wskazuje na wielkość zmiany w ilości (podaży) pieniądza spowodowanej zmianą bazy monetarnej
podaż pieniądza = mnożnik kreacji pieniądza x baza monetarna
Podaż pieniądza kształtowana jest przez wzajemne oddziaływanie zachowania banku
centralnego, banków komercyjnych, przedsiębiorstw, pośredników finansowych, gospodarstw domowych itp.
Teoretyczne wyznaczanie mnożnika kreacji pieniądza
B = G + R (gotówka w obiegu + rezerwy banków na rachunkach w BC)
Podaż pieniądza wyrażona agregatem M1 wynosi
M = G + D (gotówka w obiegu + depozyty w bankach komercyjnych)

(podzielić licznik i mianownik przez D)





c – stopa utrzymywania gotówki
r – stopa rezerw bankowych

Prawo Kopernika
Zasada mówiąca, że jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza, pod względem prawnym równowartościowe, ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy, ten "lepszy" pieniądz będzie gromadzony, a w obiegu pozostanie głównie ten „gorszy”. Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy.