Maszyny i narzędzia uprawowe

MASZYNY I NARZĘDZIA UPRAWOWE
Orka – podstawowy zabieg agrotechniczny, od którego zależy rozwój roślin uprawowych.. Orka ma na celu: uniemożliwienie rozwoju darni przez jej przykrycie glebą, wydobycie i przemieszczenie ku powierzchni roli koloidów wypłukanych w głąb przez wodę, rozluźnienie roli, zwiększenie jej pulchności.
1. PŁUGI – główne narzędzie uprawowe, służącym do wykonywania orki. Głównym zadaniem pługa jest odwrócenie skiby.
Zespół roboczy pługa to korpus płużny. Składa się on z:
-lemiesz – jego zadaniem jest podcięcie skiby w płaszczyźnie poziomej i wstępne jej pokruszenie.
-odkładnica – jej zadaniem jest odwrócenie skiby wraz z dalszym kruszeniem.
-części pomocniczych: słupica (łączy wszystkie części korpusu), płóz (przejmuje boczne siły w płaszczyźnie poziomej i stabilizuje w ten sposób szerokość orki), piętka (przyjmuje siły pionowe), listwa usztywniająca.
Pomocnicze elementy robocze w pługu: kroje (odcina równą ściankę bruzdową), przedpłużki (ułatwia przyoranie resztek roślinnych lub nawozu, zrzucając go na dno bruzdy, gdzye zostaje przykryty dokładnie glebą), ścinacze listwowe (podobne zadanie jak przedpłużki), pogłębiacze (umożliwiają spulchnienie gleby poniżej dna bruzdy, bez obawy wyorania tej warstwy na powierzchnię pola).
Rodzaje pługów:
a. ciągnikowe zawieszane – łączą się z ciągnikiem za pomocą 3punktowego układu zawieszenia i podnośnika hydraulicznego. Ma często zamocowane koło kopiujące, służące do nastawiania głębokości orki. Rama pługa ma zamontowany wspornik, który służy do połączenia górnego łącznika zawieszenia z pługiem, rama może przesuwać się poziomo względem wspornika, wykorzystuje się to do zmiany szerokości orki.
Zmiana głębokości orki: -za pomogą koła kopiującego, które ustawia się na odpowiednim poziomie za pomocą połączonej z jego osią korby regulacyjnej.
-regulacja siłowa, brak koła kopiującego, pług ustawia się automatycznie i utrzymuje za pośrednictwem podnośnika hydraulicznego.
b. wieloskibowe pługi ciężkie – regulacja szerokości orki jest dokonywana dzięki specjalnej konstrukcji ramy pługa. Możliwa jest nie tylko regulacja szerokości pierwszej skiby, lecz również pozostałych korpusów płużnych. Do tego służą śruby regulacji poprzecznej, podłużnej, śruba lub cylinder hydrauliczny odchylenia ramy pługa.
c. pługi ciężkie – stosuje się hydrauliczne zabezpieczenie korpusów na wypadek natrafienia na kamień. Korpusy są połączone wahliwie z ramą, a poprzez cylindry hydrauliczne – są połączone przewodami z akumulatorem. Gdy jeden lub kilka korpusów trafi na kamień następuje sprężenie oleju w cylindrach i wtłoczenie go do akumulatora, co prowadzi do podwyższenia ciśnienia, które ustawia ponownie wychylone korpusy w ich położenie pierwotne.
d. pługi pół zawieszane – łączy się z ciągnikiem za pomocą dwóch cięgieł dolnych układu zawieszenia, połączonych z podnośnikiem hydraulicznym ciągnika, bez wykorzystania cięgła górnego. W tylnej części pługa znajduje się koło podporowe, na którym pług opiera się podczas postoju i podczas pracy. Dzięki temu pług nie obciąża ciągnika, co umożliwia stosowanie dużych szerokości roboczych bez obawy zakłócenia równowagi podłużnej agregatu.
2. NARZĘDZIA DO UPRAW POPŁUŻNYCH –służą głównie do przygotowania gleby do siewu lub sadzenia. Cele zabiegów popłużnych: dodatkowe pokruszenie, ujednolicenie i wyrównanie powierzchni gleby, zwalczanie chwastów, regulowanie wilgotności gleby.
Typy narzędzi:
a. brona talerzowa – ma dwie sekcje talerzy odkładające glebę na prawo i lewo. Elementy budowy: rama, wspornik zawieszenia, belka wspornikowa sekcji, korby regulacyjne, obejmy dolne wspornika, sekcja przednia (talerze uzębione), sekcja tylnia (talerze gładkie), zastrzał.
Brona talerzowa zawieszana – ma cztery sekcje robocze, dwie przednie (talerze zębate) rozgarniają glebę na zewnątrz, dwie tylnie (talerze gładkie) odkładają glebę ku środkowi obrabianego pasa. Brona opiera się na dwóch kołach ogumionych, co umożliwia transport, podczas pracy koła są podnoszone. Nie ma urządzeń do regulacji głębokości, stosowane są obciążniki.
b. kultywatory – mogą być wyposażone w różnego rodzaju zespoły robocze – zęby. Rozróżnia się zęby sprężyste, wzmocnione, ciężkie (półsztywne), sztywne. W naszych warunkach stosuje się kultywatory zawieszane. Elementy budowy: dodatkowa belka (włóka), korby do regulacji głębokości roboczej, rama, koło podporowe, dźwignia zamocowania koła, śruba regulacji belki, sprężyny belki.
c. brony zębowe – elementami roboczymi są sztywne zęby stalowe osadzone w ramie. Brony zębowe składają się z wielu pól zbudowanych w kształcie zygzaka.
W bronach zębowych przyczepianych pola są dołączane do wspólnej belki pociągowej. Mają 5/9 i więcej pól.
W bronach zawieszanych pola są przymocowanego specjalnej ramy. Mają 3/5 pól. Są łatwiejsze w oczyszczaniu.
Brony zębowe dzieli się na: lekkie (stosuje się do przykrywania nasion po siewie), średnie i ciężkie (do wyrównywania pola po orce, przewietrzenia roli i niszczenia skorupy na powierzchni gleby oraz niszczenia wschodzących chwastów.
d. włóki – jest zbudowana z belek połączonych luźno ze sobą i wleczonych po powierzchni pola. Mogą być wykonane gospodarczo. Typowe włóki mają belki stalowe, ustawione w kilku rzędach, przy czym jeden z rzędów na belki uzębione. Belki można ustawiać pod różnymi kątami do powierzchni pola.
e. wały – dzieli się na gładkie (stosuje się na łąkach w celu przyciśnięcia darni do podłoża), pierścieniowe (wyróżnia się z pierścieniami gładkimi, uzębionymi i wały kombinowane) i strunowe.
f. Agregaty uprawowe – są tworzone przez odpowiednia sprzęgnięcie kilku narzędzi do upraw popłużnych i połączenie ich z ciągnikiem. W ten sposób w jednym przejeździe agregatu uzyskuje się efekt pracy narzędzi wchodzących w skład agregatu, co umożliwia zmniejszenie przejazdów ciągnika po polu i uzyskanie większej wydajności pracy. Stosuje się je w glebie zaoranej, uzyskując często w jenym przejściu przygotowanie gleby do siewu.
3. AKTYWNE MASZYNY UPRAWOWE – mają zamontowane zespoły robocze napędzane od wału odbioru mocy ciągnika
a. glebogryzarka – służy do spulchniania i mieszania gleby, nie dając obrotu skiby równorzędnego z pracą pługa. Glebogryzarka jest wyposażona w wirnik o poziomej osi obrotu, ustawionej poprzecznie w stosunku do kierunku ruchu agregatu. W wirniku zamontowane są noże sztywne, a niekiedy sprężyste. Podczas pracy glebogryzarki poszczególne noże odcinają kęsy gleby, których wielkość zależy od prędkości ruchu agregatu i prędkości obrotowej wirnika. Regulując odpowiednio te parametry, można uzyskać różny stopień spulchnienia gleby.
b. aktywne brony wirnikowe – dwa wirniki z zębami wykonują podczas pracy agregatu ruch obrotowy otrzymując w tym celu napęd od WOM ciągnika.
PRZYGOTOWANIE MASZYN I NARZĘDZI UPRAWOWYCH DO PRACY
Prawidłowe przygotowanie pługa do pracy: -rama powinna być ustawiona równolegle do płaszczyzny powierzchni, -wszystkie korpusy powinny pracować na jednakowej głębokości; Po wykonaniu orki na polu nie powinny być widoczne różnice między wysokością skiby odkładanych przez poszczególne korpusy pługa. Po regulacji szerokości orki trzeba sprawdzić, czy łańcuchy usztywniające układ zawieszenia nie zostały napięte po zagłębieniu pługa w glebę i w miarę potrzeby należy je poluzować. Przy prawidłowym ustawieniu szerokości orki łącznik górny powinien być ustawiony w przybliżeniu równolegle do kierunku agregatu, a ciągnik nie powinien być ściągany w lewo lub w prawo. Krój tarczowy ustawia się tak aby odległość od dolnych powierzchni jego piasty do powierzchni pola wynosiła 4-5cm. Popłużek ustawia się na głębokość najczęściej 10-12cm. Pogłębiacze pracują na głębokości 6-8cm.
Bruzdomierz – służy do łatwego pomiaru głębokości orki.
Szerokość orki określa się przez dwukrotny pomiar odległości od ścianki bruzdowej do wybranego punktu (palika) na powierzchni pola i odjęcie uzyskanych wartości.
Oceniając jakość orki bierze się pod uwagę: głębokość i szerokość roboczą oraz równomierność ich utrzymania, wyskibienie powierzchni pola, przykrycie resztek roślinnych, kąt obrotu skiby, stopień wyrównania powierzchni pola, stopień zasypania bruzdy i inne.
Obciążniki – służące do regulacji głębokości roboczej bron talerzowych – powinny być zawsze równomiernie rozłożone w skrzynkach przeznaczonych do tego celu.
Kultywator – prawidłowo ustawiony powinien pracować wszystkimi zębami na jednakowej głębokości. Płoza powinna być ustawiona tak aby tylko wyrównywała wierzchnią warstwę gleby.
Agregat uprawowy: powinien być tak wyregulowany aby rama zastosowanego w nim kultywatora lub brony była równoległa do powierzchni terenu; łańcuchy bron i wałów strunowych powinny być zawsze napięte tak, aby zwłaszcza wał strunowy był ciągnięty przez łańcuchy a nie przez jarzmo ramy; należy wyregulować prawidłowy nacisk wałów na glebę; spulchniacze śladów ciągnika powinny być ustawione za kołami, a ich podwójne zęby robocze rozstawione na odległość odpowiadającą zastosowanych opon.
Ocena jakości doprawiania roli polega na: uzyskaniu równomierności powierzchni pola i barku dużych brył gleby; uzyskaniu równomiernej głębokości uprawy i spulchniania gleby na całym polu; braku obijaków, kolein i nie podciętych chwastów; dokładnym przykryciu nawozów; braku miejsc o glebie nadmiernie rozpylonej.
Konserwacja i przechowywanie narzędzi i maszyn uprawowych po sezonie agrotechnicznym polega na tym by elementy robocze i mechanizmy regulacyjne były zabezpieczone przed korozją. Przechowywane narzędzia i maszyny należy zawsze ustawiać tak, aby ich ostre elementy nie stanowiły zagrożenia dla ludzi lub zwierząt w gospodarstwie.