profil

Zinterpretuj wiersz Józefa Morelowskiego O zimie, zwracając uwagę na to, jakie tradycje i jakie głosy można w nim usłyszeć.

poleca 85% 207 głosów

Treść Grafika
Filmy
Komentarze
Leopold Staff

Pieśń jest to antyczny gatunek liryczny sławiący wielkich ludzi, czyny lub pewne idee, charakteryzujący się regularną budową. Podstawowe założenia tego gatunku spełnia wiersz „O zimie” Józefa Morelowskiego, poety tworzącego w romantyzmie. W jego utworze można zauważyć wpływy dwóch popularnych artystów. Filozofie i sposoby spojrzenia na świat Horacego i Jana Kochanowskiego pomogły Morelowskiemu stworzyć wspaniałą pochwałę życia. Tematyka utworu wiąże się również z wierszem „Przedśpiew” poety trzech epok, Leopolda Staffa.
Podmiotem lirycznym w wierszu „O zimie” jest niewątpliwie epikurejczyk, który chwali cud życia. Zwraca się bezpośrednio do swojego przyjaciela, co wskazuje na lirykę inwokacyjną. W ostatniej zwrotce także utożsamia się z adresatem. Według założeń gatunku, utwór ma regularną budowę. Składa się z sześciu czterowersowych zwrotek, w których każdy wers ma jedenaście sylab (wiersz sylabiczny). Melodyjność wiersza zakłóca jedynie nieregularny układ rymów.
Dominującą myślą filozoficzną w utworze jest epikureizm. Filozofia ta zakłada dążenie do szczęścia w rozsądny sposób, branie wszystkiego co najlepsze w życiu, unikanie nieprzyjemnych doznań. Za jej hasło przewodnie uznano powiedzenie „Carpe diem”, oznaczające „Chwytaj dzień!”. Wiersz Józefa Morelowskiego rozpoczyna się opisem przyrody w zimie, który przypomina pierwszą strofę „Pieśni” II Jana Kochanowskiego, i przedstawieniem fantastycznych postaci mieszkających w lesie, co ma na celu wzmocnienie znaczenia założeń epikureizmu. Autor pokazał w ten sposób, że pozytywnego myślenia, korzystania z życia i osiągniętego szczęścia nie zakłóci nawet zima, najsmutniejsza pora roku, lub mroczny las.
Epikureizm silnie odbił się na twórczości Horacego, którego wiersze wpłynęły na Józefa Morelowskiego. Utwór „Do Deliusza” koncentruje się na przedstawieniu rad dotyczących dobrego życia. Między innymi dowiadujemy się, że trzeba korzystać z materialnych dóbr doczesnych póki jest to możliwe, ponieważ nigdy nie będziemy wiedzieli, czy w przyszłości wszystkiego nie stracimy. Podobne stwierdzenie pojawia się w wierszu „O zimie” – „Używaj tego, co ci oni dali, przyszłości nigdy ludzie nie zbadali”.
Myśl Epikura z Samos miała bezpośredni wpływ na Horacego, natomiast jego twórczość na Jana Kochanowskiego. Podobnie Morelowski korzysta z utworów renesansowego twórcy. Według wiersza „O zimie” nie należy przejmować się przyszłością i problemami, ponieważ wpływ na nie mają tylko „oni”, czyli bogowie. Władają porami roku, wiatrami, czyli greckimi Boreaszami i całą przyrodą. Obdarzają także ludzi wszelkimi dobrami. Podobnie w „Pieśni” IX Jana Kochanowskiego tylko „sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba, kiedy się człowiek troszcze więcej niźli trzeba”. Oznacza to, że ludzkie zmartwienia nie mają sensu, ponieważ człowiek i tak nie ma na nie wpływu.
W ostatniej strofie utworu pojawia się popularny motyw wina. Według mitologii greckiej wino wnosiło w ziemską egzystencję pogodę ducha, dionizyjski żywioł zabawy. Także w wierszu wino towarzyszy żartom przy kominku, odpędza zmartwienia i wprowadza radosny nastrój. Motyw wina został podobnie użyty przez Jana Kochanowskiego w „Pieśni” IX, w której ten trunek również towarzyszy zabawie. „Pieśń” III natomiast cała jest przeznaczona pochwale biesiady. Wino zostało w niej ukazane jako napój, który potrafi zdziałać cuda. W ten sam sposób wino ma zadziałać w wierszu „O zimie”. Dzięki jego zadziwiającej mocy, podmiot liryczny ma nadzieje symbolicznie zmienić zimę w lato. Nieco inne spojrzenie na działanie wina Jan Kochanowski zaprezentował w „Pieśni” II. Stwierdził tam, że smutnemu i zmartwionemu człowiekowi nawet wino nie pomoże, co zachęca do odrzucenia wszystkich problemów.
Mimo dużej różnicy czasu, z podobnych źródeł korzystał także Leopold Staff w wierszu „Przedśpiew”. Jednakże oprócz epikureizmu, autor wprowadza także elementy stoicyzmu. Opowiadając o swoim doświadczeniu i życiu, podmiot liryczny nakłania do szukania szczęścia nawet w smutku i cierpieniu, które proponuje mężnie znosić. Wprost stwierdza, że jego słowa są pochwałą życia. Utwór Leopolda Staffa jest potwierdzeniem filozofii zawartej w wierszu „O zimie”. Pokazuje, że w życiu wydarzają się różne złe i dziwne rzeczy, których nie można uniknąć, dlatego należy korzystać z życia i z uśmiechem pokonywać przeciwności losu.
Wiersz „O zimie” zawiera wiele tradycji i głosów pochodzących z różnych okresów. Myślą przewodnią utworu jest filozofia epikurejska popularna w antyku i epokach nowożytnych. Połączono z nią także motyw wina, postacie mitologiczne i fantastyczne. W związku z tematyką wiersz może nawiązywać do wielu pieśni Jana Kochanowskiego oraz utworów Horacego i Leopolda Staffa, których przekonania i sposoby spojrzenia na świat silnie wpłynęły na bogactwo wiersza „O zimie”.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 4 minuty

Ciekawostki ze świata