Obiekty z listy UNESCO w Polsce

MALBORK - ( obiekt kultowy, wpisany na Listę w 1997 r. ). Jedna z największych warowni krzyżackich z XII w., rozbudowany w XIV w. Klasyczny przykład architektury obronna - rezydencjonalnej. Wielki kompleks zamkowy obejmuje Zamek Wysoki, dawne przedzanicze przekształcone w zamek Średni i wielkim Reflektorem, Pałac Wielkiego Mistrza oraz Zamek niski ze zbrojownia i lirycznymi bramami. Zbiory Muzeum Zamkowego obejmują archeologię, historię, oryginalną kolekcję bursztynów i broni rycerskiej.
ZESPÓŁ STAROMIEJSKI TORUNIA ( obiekt kulturow, wpisany na Listę w 1997 r. ). Zabytkowy zespół Starego Miasta i Nowego Miasta oraz ruiny zamku krzyżackiego stanowią jeden z najcenniejszych zespołów średniowiecznej architektury. Gotyckie zabytki - kościoły św. J. Chrzciciela, św. Jana Ewangelisty, NMP i św. Jakuba; zachowane dolne partie oraz wieża zamku krzyżackiego zburzonego w 1454 r., ocalały fragment murów miejskich ( m.in. Krzywa Wieża ) z bramami, Rynek Staromiejski z gotyckim ratuszem; kamienica pod Gwiazdą z końca VII w. z ozdobną barokową fasadą -miejsce urodzenia w 147 r. MikoŁaja Kopernika.
PUSZCZA BIAŁOWIESKA - ( obiekt naturalny, wipisany na Listę w 1979 i 1992 r., leżący na granicach Polski i Białorusi ). Głównym powodem wpisania Puszczy Białowieskiej na Listę Światowego Dziedzictwa był fakt, że jest to największy w tej częsci Europy naturalny drzewostan z fauną i florą. Białowieski Park Narodowy został uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery.
"STARE MIASTO" W WARSZAWIE - ( obiekt kulturowy wpisany na Listę w 1980r. ) Specyfiką Warszawy jest to, iż zniszczony w prawie 90 % w II wś, zostały po roku 1945 z ogromnym pietyzmem odbudowane ( na ogół z zachwaniem ocalałych elementów - piwnic, fragmentów murów, portali - a niektóre nawet zrekonstruowane ). Zamek Królewski ( na miejscu drewnianego grodu książęcego ) wznoszony w wielu etapach od poł. XIV w. Spalony w 1939 r.,wysadzony w powietrze przez hitlerowców w 1944 r. obdudowany w latach 1971 - 1984 według projektu J. Błogusławskiego. Bazylika Architekturalna Ścięcia Św. Jana Chrzciciela z pocz. XIV w., odbudowana w latach 1947 - 1956. Poaugustański zespół klasztorny z kościołem św Marcina, fundamenty w 1356 r. Mury Starego Miasata wznoszone od połowy XIV w. w wielu etapach, między innymi obwód zewnętrzny w 2 poł XV w., barbakan ( 1548 ), częsciowo rozebrane i zabudowane w XVII i XIX w., odsłonięte i zrekonstruaowane 1936 - 1939 i 1952 - 1956. Kamienice na Rynku Starego Miasta i przyległych ulicach ( XIV - XVI w. ), wielokrotnie rozbudowane i nadbudowane, po zniszczeniu w 1944 r. odbudowane w latach 1947 - 1955 z uwzględnieniem zachowanych elementów, jak gotyckie piwnice, renesansowe i manierystyczne fasady, gotyckie, manierystyczne i barokowe portale.
PARK MUŻAKOWSKI W ŁĘKNICY ( lubuskie ) - ( Park Hermanna Van Puchlera w Bad Muskau, Niemcy ). Nawybitniejsze osiągnięcie europejskiej architektury ogrodniczej XIX w. Park ciągnący się po obudwu stronach Nysy Łużyckiej, przecinającej w tym miejscu tzw. Łuk Mużakowski - najwiekszą na świecie ....... czołową. Urządono go w stylu naturalnych. Ma on stanowić zawiązek wszytskich przejawów kultury i natury - techniki i ducha. Powstał w latah 1815 - 1845 na powierzchni ponad 700 ha. Łączy w sposób wzorcowy krajobraz małęgo miasta z okolicznymi wioskami. Jest to najbardziej rozległy, zabytkowy park w Polsce.
HALA LUDOWA WE WROCŁAWIU ( obiekt kulturowy, wpisany na Listę w lipcu 2006 r. ) Hala Ludowa we Włocłąwiu zostałą wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod swoją pierwotną nazwą, jako Hala Stulecia( .Centennial Hall in Wrocław ). Jest to nazwa zwana powszechnie i stosowana przez badaczy architektury od chwili wzniesienia tej monumentalnej budowli do czasów obecnych.
Wrocławska Hala Stulecia jest twórczym i innowacyjnym przykładem rozwoju technik budowlanych w dużych konstrukcjach zbrojnych. Zajmuje kluczową pozycję w ewolucyji metod stosowania żelazobetonu w architekturze i jest jednym z punktów zwrotych w historii wykorzystywania stali dla zwmocnienia struktur budowli*
*http://www.UNESCO.pl/dz/kult/dziedzic/mat/lista/europa/polska,16.11.2006
KOŚCIOŁY POKOJU W JAWORZE I ŚWIDNICY ( obiekty kulutorowe, wpisane na Listę w 2001 r. )
Dwa ewalgelicko - angsburskie "kościoły pokoju", wzniesione w połowie XVII w. po wojnie trzydziestoletniej. Na mocy pokoju westfalskiego katolocki cesarz Austrii zezwolił ewangelikom na budowę trzech "kościołów pokoju" na Dolnym Śląsku, nie mogły one jednak przypominać tradycyjnego kościoła, musiały byc zbudowane z nietrwałęgo materiału i ulokowane w odległości strału armatniego przez inżyniera wojskowego ALB. Sabischa, o konstrukcji szlachulcowej ( ryglowej [ szkielet drewniany wypełniano murem ceglanym albo trzciną i glinianą polepą] ) największe tego typu w Europie ( mogące pomieścić 6 tysięcy osób ), niepozrone z zewnątrz. Wewnątrz mają bogaty barokowy wystrój, w tym malatury stropów i parapetów, wielokondygacyjne empory z balkonami upodobniają je raczej do teatru niż świątyni [Jest to bardzo ozdobnie wykonane okratowanie okiennic galerii, czyli pomieszczeń, które znajdują się nad bocznymi nawami. Każda z nich mieści w sobie odpowiednie symbole, związane ze znajdującymi się pod nimi kaplicami, czy fundatorami świątyni ].
STARE MIASTO W ZAMOŚCIU ( obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1992 r. )
Zamość został założony w XVI w. przez hetmana Jana Zamoyskiego, na szlaku handlowym łączączym północno- zachodnią Europę z wybrzeżem Morza Czarnego. Wzorowany na włoskich miastach handlowych jest znakomitym przykładem renesansowego miasta z końca XVI w., które zachowało oryginalny układ, a także dużą liczbe zabytków łączących włoskie miasta i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne.
HISTORYCZNY ZESPÓŁ URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNY MIASTA KRAKOWA ( obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1978 r. )
Składa sie z następujących częsci ( opis na podstawie wniosku nominacyjnego Historycznego Zespołu Krakowa 1978 ):
zamku króleskiego na Wawelu ( obejmuje tereny i zabudowę w obrębie Wzgórza Wawelskiego )
średniowiecznego miasta Krakowa ( obszar ulic, placów i zabudowę w granicach dawnych fortyfikacji - dzisiejsze planty - stanowiące integralną część założenia)
średniowiecznego miasta Kazimierza wraz z jego przedmieściem Stradomiem ( obszar ulic, placów i zabudowę otaczających je niegdyś murów obronnych wraz z przedmieściem )
KOPALNIA SOLI W WIELICZCE ( obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1978 r. ) Kopalnia Soli w Wieliczce powstała w XIII w. w miejscu starszej eksploatacji warzelniczej i wraz z pobliską kopalnią w Bochni stanowił jedne w przedsiębiorstw określane mianem " żupy krakowskie". Był to jeden z najwiekszych zakłądów produkcyjnych w Europie, doskonale zorganizowanym pod względem techniczno - produkcyjnym i administracyjnym, stanowiący jedno z główncyh żródeł dochodu państwa polskiego.
Zabytkowa Kopalnia Soli stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. jej oryginalne wyrobiska ( chodniki, pochylenie, komory eksploatacyjne,jeziora, szyby, szybiki ) o łączącej długości ok 300 km, usytyłowane na dziewięciu poziomach sięgających do głegokości 327 m., ilustrują wsyztskie epoki rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych. Unikalna kolekcja górniczych konstrukcjii, urządeń, narzędzi wewnątrz kopalni przedstawia w naturalnym środowisku systemy ekspoalacji złoża solnego, zabezpieczenia wyrobisk, transportu urobku solnego oraz odwadniania, wentylacji, oświetlenia kopalni.
Do niespotykanych w skali światowej należa obiekty sztuki górniczej w postaci rzeźb w soli oraz całych kaplic podziemnych z bogatym wystrojem wnętrz.
Walory widokowe, duża skala i charakter wyrobisk powodowały, iż Kopalnia była zwiedzania przez turystów już w XV w.
TERENY BYŁYCH OBOZÓW KONCENTRACYJNYCH W OŚWIĘCIMIU - BRZEZINCE / AUSCHWITZ BIRKENAU ( obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1980 r. ) największy na ziemniach polskich hitlerowski obóz koncentacyjny, uruchomiony na rozkaz Himmlera w czerwcu 1940 r., następnie rozbudowanyy, obejmował w 1941 r. obóz macierzysty - Stammlager - obóz w Brzezince i Monowicach oraz 45 podobozów.
Początkowo w obozie przybywali polscy więźniowie polityczni, później również z innych krajów okupowanych Europy i Stanów Zjednoczonych. Obóz był w szczególności miejscem zagłady Żydów i poslkiej inteligencjii.
KALWARIA ZEBRZYDOWSKA ( obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1999 r. jako Kalwaryjski park Religijno - Krajobrazowy ). O wpisie na Listę UNESCO zdecydowały wartości zespołu krajobrazowego, kształtowane od XVII w. jako parku w stylu swobodnym na wzorcu jerozolimskim. na zespół ten skłądają się oo. Bernardynów wraz z kościołem MB Anielskiej ( obecnie bazylika mniejsza ) z cudownym obrazem MB Kalwaryjnej i licznymi kaplicami, jak również 42 manierystyczne i barokowe kaplice i słynne "dróżki kalwaryjskie", aleje i pomnikowe drzewa. Kalwaria Zebrzodowska to drugie co do znaczenia w Polsce miejsce pielgrzymkowe, ze słynnymi odpustami, procesjami i misteriami pasyjnymi.
DREWNIANE KOŚCIOŁY POŁUDNIOWEJ MAŁOPOLSKI stanowią ważne świadectwo średniowiecznych tradycji budowy kościołów, które wiązały się z liturgicznymi i kultowymi funkcjami Kościoło rzymskokatolickiego w stosunkowo zamkniętym regionie Europy Centaralnej. Kościoły te są reprezentantywnymi przykłądami zachowanej gotyckiej architektury sakralnej. Zbudowane zostały technika zrębową i są szczególnie imponujące ze względów artystycznych i konstrukcyjnych. Zostały ufundowane przez szlachetne rody i władców jako symbole prestiżu społecznego i politycznego ( Dębno Podhalańskie, Lipnica Murowana, Sękowa, Binarowa, Bliznę, Haczów).