Termin kryminologia pochodzi od łacińskiego słowa crimen (przestępstwo) oraz greckiego logos (nauka). Kryminologia zajmuje się osobą sprawcy przestępstwa, przyczynami jego czynu i warunkami społecznymi, w jakich go dokonał.
Kryminologia – to nauka społeczna zajmująca się badaniem
i gromadzeniem całościowej wiedzy na temat przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego, a także osoby sprawcy przestępstwa jak również ofiary przestępstwa, zatem współczesna kryminologia bazuje na naukach takich, jak psychologia, psychiatria, socjologia w badaniach nad sylwetką sprawcy i jej typowaniem oraz wyjaśnieniem przyczyn tkwiących
u podłoża czynu przestępczego.
Przyczyny można podzielić na wewnętrzne i wewnętrzne. Wewnętrzne czyli psychiczne: (choroba psychiczna, umiarkowana zdolność postrzegania rzeczywistości i nieodróżnianie dobra od zła), zewnętrzne czyli socjologiczne: (brak środków do życia, wyobcowanie ze środowiska
i próba powrotu do niego z jakimś efektownym czynem - młodzież, frustracja sytuacją własną lub bliskich, społeczne przyzwolenie otoczenia na czyn zabroniony jakiejś subkulturowej grupy).
Nauka o przestępczości i przestępcy przypada już na ćwierćwiecze
XIW w. O przyczynach przestępczości mówiono już w Starożytności, przykładem są tego mity i rozprawy filozoficzne.
Pierwsze kryminologiczne poglądy wyrazili m.in.: Homer, Arystoteles, Hipokrates, Platon, Alkmeno z Krotony, Palemon. Według Platona jakiekolwiek działania człowieka pochodzą z trzech źródeł: z żądzy, uczucia i z poznania. Nie tylko według Platona ale także i mnie te działania istnieją u ludzi ale nie koniecznie są one wrodzone.
W swojej książce G.L Seidler pisze ze Bóg przydzielił wszystkim duszom „cząsteczki” pewnych metali:
• Człowiek o duszy z żelaza odpowiada pierwiastkami pożądliwemu
i jest przeznaczony do pracy fizycznej,
• Człowiek o duszy ze srebra odpowiada pierwiastkowi uczuciowemu, zaś jego przeznaczeniem jest obrona kraju (wojownicy)
• Człowiek o duszy ze złota odpowiada pierwiastkowi rozumnemu,
a jego zadaniem jest rządzenie państwem.
Homer i Alkmena znaleźli pierwsze związki cech psychicznych człowieka z jego anomaliami czyli harmonijny rozwój ciała i umysłu ludzkiego.
Fizjonomia i frenologia czynnika kryminologicznego.
Według Biblii jak i Boga, Bóg „wyrył” znak na czole pierwszego mordercy Kaina. W ten sposób jego znak zdradza jego postać zewnętrzna czyli skłonna do przestępstwa, niską intelektualność, inteligencję
i predyspozycje moralne. Arystoteles, uważał że istnieje bezpośrednia zależność miedzy wyglądem głowy, czoła, cery człowieka a jego psychika.
Homer w swoich dziełach człowieka co wygląda na przestępcę opisał tak: człowiek o szpiczastej brodzie, rzadkich włosach i krzywych palcach.
Między innymi takie fizjonomistyczne stwierdzenia weszły w język potoczny jak i w codzienne życie. W dzisiejszych czasach jeśli widzi się kogoś „brzydkiego” z kolczykami na twarzy, z tatuażami i z odpowiednim wyglądem zewnętrznym od razu mówimy, że to przestępca (pomimo tego, że zupełnie człowieka nie znamy) bo już ma takie cechy. Ludzie wyróżniający się w ten sposób to znaczy odpychający swoim wyglądem mieli i mają swoje grupy społeczne, w których spotykają się kultywując swoje poglądy jak i z powodu takich prymitywnych przesądów, o których cały czas się słychy.
Na początku XIX ukazała się teoria o monomaniach stworzona przez E. Esquirola jest to np. popęd do kradzieży, popęd do włóczęgostwa jak
i moim zdaniem popęd czy uwielbienie do ukochanej drużyny sportowej (grupy społeczne).
Dalszy rozwój zwany jest frenologią- system poglądów, związek miedzy budową czaszki a intelektem. Frenologia dochodzi do związków miedzy pojemnością, kształtem czaszki a wewnętrznymi lub duchowymi cechami człowieka - Mózg jest siedliskiem umysłu ludzkiego.
W takich sytuacja gdy góre biorą emocje, uczucia moralne, przeżycia, wspomnienia człowieka to popędy (o których pisałam wcześniej) można hamować.
Frenologowie robili badania empiryczne nad przestępczością w celu udowodnienia tezy, że przestępczość jest położona w ludzkim mózgu. Poprzez takie badania można było wykryć współzależność miedzy konfiguracja czaszki a właściwościami psychicznymi człowieka, zwłaszcza z jego skłonnościami przestępczymi.
W drugiej Polowie XIX w. te koncepcje zostały obalone zgodnie
z rzeczywistością. Jednak nigdy nie popadły w zapomnienie, przypomniano sobie o nich w późniejszych badaniach.
Lombroso poprzez swoje badania wynalazł nowy „typ przestępczy”- określał on istnienie cech anomalnych w budowie głowy. „Niepełny typ” wg Lombroso określał od 3 do 5 cech anomalnych u człowieka. Niezależnie od typu przestępcy, przestępczość jest efektem oddziaływania grup: antropologicznych, społecznych i fizycznych.
E. Ferri podzielił przestępców na tych, u których występowała:
1. przewaga czynników antropologicznych, z urodzenia, chorób umysłowych, z namiętności,
2. przewaga czynników społecznych: okolicznościowe,
z nawyknienia.
Gdy u danego człowieka (przestępcy) wskazano mniej niż 3 cechy to oznaczało, że nie był to przestępca z urodzenia. Głównymi cechami przestępcy z urodzenia miedzy innymi jest: płaskie, niskie czoło, wystający łuk brwiowy, nos zadarny, spłaszczony, wargi nabrzmiałe, mięsiste, wystające itp.
Kontynuacja frnologów- Garofalo -początki analizy psychologicznej, twórca nazwy kryminologia; Ferri- kary i środki o charakterze socjalnym; czynniki: antropologiczne(z urodzenia, chorzy umysłowo, z namiętności), społeczne(okolicznościowe, z nawyknienia, pseudoprzestępcy), fizyczne; Tarnawska- prostytutki-patologie fizyczne i psychiczne; Grill- fizyczne i moralne zwyrodnienie klas społecznych.
A. Sieradzki poparł frenologów. Uważa on, że zawdzięczamy im podjęcie badań nad przestępczością, wykorzystanie nauk biologicznych w kryminologii, badania w zakresie istoty wymiaru i odbywania kary;
Markiewicz również poparł frenologów, psychika nie jest dostatecznie rozwinięta, psychika jest w zupełności lub częściowo chora, wykazują niezdolność do życia społecznego.
Jeden z kryminologów Amerykańskich koncepcje kryminologiczne dzieli na: psychogeniczne związane z rozwojem życia psychicznego jednostki oraz konstytucjonalne i biologiczne polegające na dziedziczeniu cech biologicznych.
W Zarysie kryminologii przyjmujemy klasyfikacje trójdzielną, które kładą główny nacisk na czynniki: fizyczne, psychiczne i osobowościowe. Mówiąc o czynnikach fizycznych i psychicznych mamy na myśli złączone z somatycznością, strukturą i z psychiką człowieka. Zaś czynniki osobowościowe są to całokształty trójdzielnych czynników.
Według Średniowiecza większość poglądów i opinii kryminologicznych była dużym wpływem Kościoła. Kościół uważał, że przestępca to wysłannik diabła na ziemi. Karą w Średniowieczu była śmierć, która zachwycała władzę.
Wyroki, kary śmierci pokazywano najczęściej publicznie. Gdy przestępca nie zasłużył na karę śmierci, nie odbierano mu życia to za karę
np. obcinano im uszy, kończyny itp. Myślą kryminologiczną Średniowiecza było „wszystko co się dzieje, dzieje się przez Boga”
Odrodzenie- Tomasz Morus- wadliwy porządek społeczny jest przyczyną przestępczości.
Oświecenie- Owen, Rousseau, Bentham- niesprawiedliwe rządy, nędza, brak oświaty; Erazm z Rotterdamu i A. Frycz-Modrzewski- czynniki biologiczne ispołeczne; Plater, Fachsinus- koncepcja deterministyczna, psychika a organizm; Beccaria Monteskiusz- kary, naprawa przestępcy.
Hipokrates- występki są owocem głupoty, pokusy swojej lub
z czyjejś winy.
Homer, Arystoteles, Palemon, Alkmeno z Krotony- zależność psychiki od wyglądu.
Przestępczość- patologia społeczna
Przestępczość jest odmiana patologii społecznej. J. Gillyn
w swoich książkach o patologii społecznej dzieli patologię na 5 etapów: patologia jednostki (choroba, kalectwo, alkoholizm, samobójstwo, upośledzenie umysłowe), patologia stosunków domowych (rozwody, rozbite rodziny, wdownictwo), patologia organizacji społecznej (zakłócenie stosunków miejskich, wiejskich, integracja klas itp.), patologia stosunków kulturowych (przestępstwa, upadki moralności.
Doktryny etiologiczne- kryminologiczne.
Etiologia (z łac. aetiologia - stwierdzenie przyczyny, z gr. αἰτιολογία - badanie przyczyn, od aitía - przyczyna i lógos - słowo, nauka) - nauka badająca przyczyny zjawisk, procesów i faktów. W Historii - odkrywanie przyczyn poszczególnych faktów. Kryminologia rozgałęziła się na dwie orientacje: biopsychiczne i socjologiczne. W pierwszej orientacji można mówić o indywidualnych jednostkach przestępczych. Według drugiej czynnik mieszają się w czynnikach społecznych w procesie kształtowania własnych relacjach.
Te kwalifikacje zwane są dwudzielne (dychotomiczne).
Nowymi zjawiskami współczesnymi w sferze przestępczości (kryminalności) jest zorganizowana przestępczość. Polega na odmiennej treści i formy w rożnych krajach o układach społeczno-ekonomicznych.
Zjawisko to, jest o tyle nowe, że pojawiło się w nim wiele nowych technik przestępczych, metod i organizacji danego przestępstwa tzn. Grupa,
w dzisiejszych czasach chce np. okraść jakiś dany sklep w okolicy ma już wszystko przygotowane co do minuty a nawet sekundy. Wszystko maja opracowane. To jest przestępczość zorganizowana jak i kryminologia oraz w jakiś sposób nasze współczesne życie.
W takim ogromnym i szerokim sensie kryminologii rozumiemy naukę o czynniku genetycznym przestępstwa. O różnorodnych cechach przejawów przestępczości oraz o ich diagnozie.
Kryminologia i Prawo karne są bardzo podobne, aczkolwiek są odrębnymi dyscyplinami naukowymi.
Istnienie kryminologii jako odrębnej gałęzi wiedzy nie da się poważnie zakwestionować chociaż mówi się, że kryminologia jest królem bez królestwa.
"Patologia życia rodzinnego jak i przestępczości jest jedną z kategorii patologii społecznej, którą można określić jako negatywną kategorię zjawisk społecznych. Chodzi tu
o zjawiska społeczne ujemnie oceniane przez społeczeństwo
ze względu na swą społeczną szkodliwość, na swą kolizję
z obowiązującym kodeksem moralnym czy prawnym".