Wyjaśnij okoliczności powstania, rozwoju i upadku cesarstwa bizantyjskiego – (IV-XV w. )

Obszar wschodnich ziem Cesarstwa Rzymskiego, zwanych Bizancjum, obejmował swym zasięgiem terytorium od Egiptu, Syrii, poprzez Azję Mniejszą, aż po niemal cały Półwysep Bałkański. Konstantynopol (dzisiejszy Stambuł) był miastem, które usytuowano na terenach byłej greckiej kolonii nazywanej dawniej Bizancjum, która to nazwa została przejęta przez Rzymian, a następnie dała początek Cesarstwu Bizantyjskiemu. Jego korzenie sięgają podziału Cesarstwa Rzymskiego na część zachodnią, gdzie dominowała kultura łacińska oraz na część wschodnią, gdzie dominował krąg kultury greckiej. Decyzję o podziale podjął cesarz Dioklecjan. Natomiast za sprawą Konstantyna Wielkiego w 330 roku Konstantynopol uznany został za drugą stolicę imperium.

Różnice pomiędzy obiema częściami Cesarstwa Rzymskiego ostatecznie pogłębił Teodozjusz I Wielki, który w 395 roku oddał władzę na zachodzie Honoriuszowi, natomiast na wschodzie rządy przekazał Arkadiuszowi, swojemu drugiemu synowi. Odrębna polityka wewnętrzna sprawiła, że w V wieku Cesarstwo Bizantyjskie, choć targane wewnętrznymi konfliktami, zatrzymało barbarzyńskie najazdy, które ostatecznie w 476 roku położyły kres istnieniu zachodniego cesarstwa.

Justynian I Wielki (483-565) w 527 roku przejął po swoim wuju Augustynie I władanie we wschodniej części byłego Imperium Rzymskiego z zamiarem zjednoczenia wszystkich jego ziem w dawnych granicach. Przyłączył m.in. Afrykę Północną, Italię i część Półwyspu Iberyjskiego. O wielkości Justyniana świadczy także fakt, że rozbudował on Konstantynopol, wznosząc m.in. wspaniałą świątynię Hagia Sophia, a także reformy i kodyfikacji prawa rzymskiego. Za jego panowania cesarstwo znów było zjednoczone. Wkrótce po jego śmierci nie było w stanie obronić się przed najazdami ludów germańskich i utraciło niedawne nabytki. Znakomitą większość Półwyspu Apenińskiego opanowały plemiona Longobardów, ziemie hiszpańskie uległy rozproszeniu, a koniec bizantyjskich rządów w północno-zachodniej Afryce nastąpił wraz ze schyłkiem VII wieku. Jednak prawdziwą sławę oraz przydomek "Wielkiego" przyniósł cesarzowi tzw. Kodeks Justyniana, który był w rzeczywistości usystematyzowanym zbiorem prawa rzymskiego.

Konstantynopol był bardzo bogatym miastem i doskonale się rozwijał. Jego bogactwo i znaczenie wzrosło po tym, jak upadły najważniejsze biskupstwa w świecie chrześcijańskim. Zdobyli Arabowie, którzy walczyli w imię islamu. Od tego momentu coraz większe znaczenie w świecie chrześcijańskim zdobywały Rzym i Konstantynopol. Kwestie religijne poróżniły oba te miasta i doprowadziły do schizmy czyli rozłamu w 1054 roku. Obie strony nie mogły się porozumieć . Według wschodniego władza religijna powinna spoczywać w ręku cesarza, a według rzymskiego w ręku papieża, któremu mieli podlegać królowie. Obie strony nie mogły też porozumieć się w sferze doktrynalnej. W efekcie Kościół chrześcijański rozwinął się w odmienny sposób w cesarstwie bizantyjskim (tzw. prawosławny) niż w zachodniej części Europy, gdzie powstał Kościół rzymskokatolicki.

Cesarstwo bizantyjskie prowadziło jednocześnie ekspansję wojskową, która doprowadziła do odzyskania utraconych wcześniej ziem na Bliskim Wschodzie, a także na Bałkanach. Był to tzw. "złoty okres" cesarstwa. Nie trwał on jednak długo, ponieważ władza wewnętrzna zaczęła tracić swoje znaczenie i doszło do podziałów, które osłabiły państwo. Było to tym groźniejsze, że pojawili się nowi wrogowie pod postacią Turków seldżuckich na wschodzie i Normanów na zachodzie. Ci pierwsi zadali cesarstwu ogromny cios pokonując ich w bitwie pod Manzikertem w 1071 roku. Bizantyjczycy poczuli się zagrożeni i mimo napiętej sytuacji w stosunkach z Rzymem, poprosili o pomoc. Jednak szybko okazało się, że krzyżowcy wcale nie przybyli na wschód bronić cesarstwa przed islamem, ale po to, żeby grabić. Doskonałym celem był Konstantynopol, najbogatsze miasto świata. Najpierw został złupiony, a podczas IV krucjaty stał się celem ataku chrześcijan z zachodniej części Europy. W efekcie jego zdobywcy przejęli w nim władzę i w 1204 roku utworzyli Cesarstwo Łacińskie. Pół wieku później zostało ono rozbite i Michał Paleolog odbudował Bizancjum. Nie było ono już tak silne, jak przed wiekami i w 1453 roku Konstantynopol zdobyli Turcy Otomańscy. Była to jedna z najważniejszych bitew w historii. W jej wyniku Bizancjum przestało istnieć, a miasto, któremu nadano nazwę Stambuł stało się stolicą imperium otomańskiego.

Myślę, iż wielkim wpływem na upadek Cesarstwa bizantyjskiego była nieudolność niektórych władców. Chęć utrzymania tak olbrzymiego obszaru była niezwykle trudna, cesarstwo skupiało w sobie wiele narodów, przekonań, kultur, zachowań, tak więc utrzymanie tego we właściwym porządku było niemożliwe. Przyczyny upadku Cesarstwa były więc bardzo złożone. Sądzę, że zasadnicze znaczenie miały problemy wewnętrzne: kryzys społeczny i gospodarczy oraz ciągłe konflikty zbrojne i osłabienie władzy. Długie okresy nieurodzaju, epidemie i liczne wojny doprowadziły do spadku liczebności ludności. Mniej płatników przynosiło mniejsze wpływy z podatków. W rezultacie te wszystkie nieszczęścia doprowadziły do osłabienia państwa i uniemożliwiły skuteczne przeciwstawienie się zagrożeniu zewnętrznemu – najazdowi barbarzyńców.