Epoki Romantyzm oraz lektur "Nie-Boska Komedia" "Dziady Cz.3" "Kordian"

Irracjonalizm – przekonanie, że świat można (i trzeba) poznawać za pomocą pozarozumowych środków takich, jak: wiara, intuicja, przeczucie, uczucia, wizje. Po Romantyczność Adama Mickiewicza.

Mistycyzm – wiara w kontakt z siłami pozaziemskimi. Termin ten został zaczerpnięty ze średniowiecza, jednak oznaczał wtedy kontakt człowieka z Bogiem. Romantycy rozszerzyli to pojęcie, uważając, że człowiek może kontaktować się ze światem nierealnym za pomocą snu, wizji, odczuć. Po Romantyczność Adama Mickiewicza.

Historyzm – głębokie zainteresowanie historią, która staje się dla romantyków kopalnią wiedzy i źródłem inspiracji artystycznych. Po wiersze Cypriana Kamila Norwida.

Gotycyzm – pewna odmiana historyzmu, gotycyzm to zainteresowanie gotykiem, a więc średniowieczem (połączyć to należy z tajemniczością, mrocznością) Po Wichrowe wzgórza Emily Brontë.

Tajemniczość – jest główną domeną świata przedstawionego w romantycznych utworach literackich. Realizuje się na poziomie czasu (akcja utworów rozgrywa się często w nocy, kiedy jest ciemno), miejsca (zazwyczaj są odludne, sprzyjające kontemplacji, będące samotnią bohatera romantycznego) i postaci (nietypowe, o których czytelnik nic nie wie, a poznaje ich historię stopniowo). Po Ballady i romanse Adama Mickiewicza.

Fantastyka – za Szekspirem literatura romantyczna uwielbia elementy fantastyczne, a więc np.: zamiana kobiety w ryby, postacie duchów zmarłych mężów, zjawy, kobiety - syreny, itp. Po Ballady i romanse Adama Mickiewicza.

Orientalizm – fascynacja romantyzmu kulturą Wschodu. Chodzi tu w szczególności o kulturę arabską, muzułmańską. Po Sonety krymskie Adama Mickiewicza, Giaur George`a Byrona.

Ludowość – fascynacja kulturą ludu, ludową moralnością (Ballady i romanse, Dziady część II i IV Adama Mickiewicza), twórczością, językiem, obyczajami. Wszystko to stało się w romantyzmie inspiracją literacką.

Indywidualizm – jest jednym z podstawowych wyróżników człowieka romantyzmu. Indywidualista to człowiek osamotniony, wyobcowany, natchniony (najczęściej poeta), niezależny, wolny, mający poczucie własnej wyjątkowości i niezależności.

Profetyzm – profeta to ten, kto przewiduje przyszłość, jest jasnowidzem, prorokiem. To pojęcie łączy się naturalnie z romantycznym indywidualizmem i frenezją (Zygmunt Krasiński; Nie - Boska komedia).

Frenezja – to szał, zapał i namiętność w ukazywaniu świata przedstawionego. Frenezja prowadziła do posługiwania się motywami szaleństwa, zbrodni, okropności. Dlatego właśnie w tej epoce powstają początki powieści kryminalnej i horroru (Po Doktor Jackyll i Mr Hyde Roberta Louisa Stevensona, Frankenstein, czyli nowy Prometeusz Mary Shelley, Opowieści niesamowite Edgara Allana Poego, Lilie Adama Mickiewicza).

Szekspiryzm – tak nazywała się romantyczna fascynacja dziełami Szekspira, czyli tego, który wprowadził elementy tajemniczości i grozy do literatury oraz złamał konwencje antyczne w dramacie. Po
Balladyna Juliusza Słowackiego.

Byronizm – postawa, która narodziła się z fascynacji angielskim pisarzem Byronem i jego bohaterami. Są oni najczęściej samotni, zbuntowani, skłóceni ze sobą i światem, przeżywają nieszczęśliwą (czyli niemożliwą w realizacji) miłość.

Werteryzm – kolejna postawa, której pierwowzorem był główny bohater powieści Goethego, Werte Był on mężczyzną nieszczęśliwie zakochanym, cierpiącym na tzw. chorobę wieku (weltschmerz), ból istnienia, czuł się osamotniony, rozczarowany życiem i światem.

Preromantyzm – zespół zjawisk artystycznych, które zapowiadały nadejście romantycznego przełomu w kulturze europejskiej. Należały do nich: sentymentalizm, powieść gotycka, zwrot do przyszłości.

Literatura burzy i naporu – niem. Sturm und Drang, czołowi przedstawiciele: J.W Goethe, Friedrich Schiller; przywódca duchowy ruchu: Johann Gottfried Herder; cechowały ją: kult Szekspira, zachwyt naturą nieskażoną cywilizacją, zachwyt epoką średniowiecza, źródłem inspiracji była ludowość.

Mesjanizm – pogląd, iż Polska jest „przedmurzem chrześcijaństwa. Polacy mieli być nowym narodem wybranym, którego dziejową misją jest obrona Europy krzyża przed azjatyckim półksiężycem.

Towarzystwo Filomatów - towarzystwo miłośników nauki; na zebraniach Towarzystwa przedstawiano próby pisarskie i naukowe rozprawy, dyskutowano o książkach i artykułach z zagranicznych czasopism. Przedstawiciele: Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, Jan Czeczot, Franciszek Malewski.

Towarzystwo Filaretów – tajne, nielegalne stowarzyszenie miłośników cnoty. Należał do niego min. Adam Mickiewicz.

Werter jako bohatera romantycznego
- Nadmierna, wybujała uczuciowość
- Postrzeganie świata przez pryzmat marzeń i poezji
- Kult jedynej i wiecznej miłości
- Bunt wobec otaczającego go świata
- Samotność i osamotnienie
- Poczucie bezsensu egzystencji

Kordian jako bohater romantyczny
- 15to letni chłopiec
- Zakochany w Laurze (miłość nieodwzajemniona, nieszczęśliwa)
- Nadmiernie uczuciowy
- Samotność, wyobcowanie
- Nie może odnaleźć się w świecie
- Zagubiony
- Chce popełnić samobójstwo
- Przeżywa wewnętrzne rozterki

Ocena społeczeństwa polskiego w III cz. „Dziadów” („Nasz naród jak lawa…”)
„Lawa” symbolizuje zniewolone społeczeństwo polskie. Na zewnątrz jest zimną, zastygłą skorupą - to ludzie, którzy postępują zgodnie z oczekiwaniami zaborcy, lecz nie mają oni nic wspólnego z autentycznym życiem narodu, które musi rozwija się w utajeniu ze względu na politykę zaborcy. W środku - Młodzież mówiąca po polsku o sprawach narodowych, przypomina kaźnie i męczarnie więzionych patriotów. Potępia arystokrację za jej służalczość, gardzi zdrajcami. Rodzi się w niej chęć poświęcenia.

Charakterystyka obozu arystokratów w „Nie - Boskiej komedii”
Przedstawiciele: Hrabia Henryk (przywódca obozu),Jakub, Arcybiskup, Szlachta, Baronowie, Hrabiowie

Cele: Obrona starego, feudalnego porządku, Obrona granic państwa, Obrona wiary chrześcijańskiej, Obrona przodków, Obrona zabytków, Odpieranie ataków rewolucjonistów, Uważali się za odwiecznych obrońców i nauczycieli prostego ludu, Uważali się za budowniczych tradycji i historii wielu pokoleń
Charakterystyka obozu rewolucjonistów w „Nie - Boskiej komedii”

Przedstawiciele: Pankracy(przywódca obozu), Leonard, Bianchettif, rzeźnicy, rzemieślnicy, chłopi, biedacy
Rewolucjoniści to zdemoralizowany motłoch, głoszący apoteozę zbrodni, bluźnierstwa, grabieży. W skład obozu wchodzą członkowie niższych klas, którzy pragną oderwać się od starego porządku i odrzucić wszystko, co mogłoby przypominać dawne czasy, nawet religię i moralność. Byli oni ciemiężeni i gnębieni na każdym kroku przez panów, dlatego przeklinają ich i żądają krwawego odwetu. Do buntu przeciw panom pchnął rewolucjonistów odwieczny głód, ucisk i nędza, przy jednoczesnym przepychu, niemoralności i zbrodniach arystokracji.

Cele: Pragnienie wolności, Chęć odrodzenia ludzkości, Walka jako pierwszorzędny przywilej, Nowa wiara, Zniszczenie arystokracji, Zniszczenie wiary, Chęć zniszczenia wszystkiego, co przypominało dawne czasy, Stworzenie nowego świata, Rewolucja skierowana przeciw

Jacek Soplica - ksiądz Robak
Szlachcic - bernardyn
Dumny - pokora
Nieszczęśliwie zakochany - cichy
Paliwoda - organizator powstania na Litwie
Awanturnik - emisariusz polityczny

WINKELRIEDYZM - jest w pewnym stopniu opozycją do mesjanizmu. Jest to koncepcja, która polega na tym, że Polska ma skupić na sobie zainteresowanie zaborcy, ma być aktywna, zaangażować wroga, w tym czasie inne narody zwyciężą zaborcę. Słowacki dostosowuje swoją ideologię do warunków historycznych i politycznych.

Człowiek Faustyczny - to jeden z najbardziej znanych mitów nowoczesnej kultury; człowiek taki chce zachować wieczną młodość, zdobyć władzę nad przyrodą i nad ludźmi, chce żyć pełnią życia, by to osiągnąć zdecydowany jest absolutnie na wszystko, także na paktowanie z diabłem, wybór zła zawsze prowadzi go do klęski.

Walenrodyzm - postawa bohatera romantycznego, który podejmuje walkę podstępną, skrytą, niehonorową i ratując ojczyznę dopuści się zdrady