Żródła finansowania działalności bankowej

Możemy je podzielić na 3 główne grupy:
1. Kapitały własne banku
2. Depozyty pozyskane od klientów
3. Emisja papierów wartościowych

Kapitał własny to wyrażone w pieniądzu fundusze własne podmiotu gospodarczego będące odpowiednikiem majątku stanowiącego jego własność.
Jednym z podstawowych wymogów stawianych założycielom banku jest zgromadzenie kapitału, którego wielkość powinna być dostosowana do rozmiarów i zakresu prowadzonej działalności. Minimalna kwota kapitału założycielskiego nie może wynosić mniej niż równowartość w złotych 5 mln EURO.

Wielkość kapitału własnego:
- określa jego pozycję na rynku,
- w wielu przypadkach decyduje o wiarygodności finansowej. 

Większe zasoby finansowe umożliwiają zwiększenie zaangażowania finansowego banku w operacje aktywne. Wysoki kapitał umożliwia także pokrycie ewentualnych strat bez zachwiania dotychczasowej działalności banku. Kapitały własne banku stanowią zazwyczaj mniej niż 10% sumy pasywów banku.

Fundusze własne banku są:
- elementem koniecznym do uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności bankowej,
- z reguły są tanim źródłem finansowania działalności bankowej,
- skala działalności prowadzonej przez bank zależy od wielkości posiadanego kapitału własnego,
- kapitał w odpowiedniej wysokości stanowi bufor bezpieczeństwa banku, pozwala zatem na zachowanie wypłacalności
- czynnikiem określającym wielkość oraz potencjał banku.
- odpowiedni poziom kapitałów własnych banku jest jednym z elementów decydujących o bezpieczeństwie powierzanych mu depozytów.
- najistotniejszym elementem w procesie tworzenia regulacji ostrożnościowych,
- służą do przejściowego wyrównywania poniesionych strat a także są bazą do podziału zysku.

Ustawa Prawo Bankowe Art. 128. ust. 1.
Bank jest obowiązany utrzymywać:
1) fundusze własne na poziomie nie niższym niż równowartość w złotych kwoty 5 mln Euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym, z tym że wkłady niepieniężne nie mogą przekroczyć 15 % funduszy zasadniczych banku,
3) współczynnik wypłacalności (relacja funduszy własnych banku do aktywów i pozycji pozabilansowych) na poziomie co najmniej 8 %, a bank rozpoczynając działalność operacyjna na poziomie co najmniej 15 % przez pierwsze 12 miesięcy działalności, a przez następne 12 miesięcy działalności - co najmniej 12 %. 
Następną grupę zobowiązań banku stanowią depozyty klientów. Najważniejsze z nich to depozyty innych banków - tzw. banków korespondentów oraz depozyty ludności i przedsiębiorstw. Depozyty innych jednostek odgrywają znacznie mniejszą rolę. Wkłady mogą również pochodzić od banków zagranicznych i zagranicznych jednostek prywatnych. Z doświadczenia wynika, że wkłady dwóch ostatnich grup klientów są znacznie mniej stabilne, aniżeli wkłady wewnętrzne. Wkłady mogą być:
- zwrotne na każde żądanie,
- zwrotne po upływie określonego czasu
- zwrotne za uprzednim wypowiedzeniem.

Depozyty to:
1. podstawowe
2. najważniejsze
3. najmniej kosztowne
4. najpewniejsze źródło finansowania działalności finansowej banków.

Depozyty zwykle stanowią podstawowe źródło finansowania działalności banku, a utrzymywanie i rozwój odpowiedniego poziomu stabilnych depozytów umożliwia finansowanie wzrostu aktywów. Depozyty to środki udostępnione przez klientów, które bank zobowiązany jest wypłacić na żądanie, po określonym terminie, po upływie określonego czasu lub po upływie określonego czasu od zapowiedzi podjęcia wypłaty. Deponent ma ograniczona możliwość dysponowania tymi środkami, gdyż wycofanie środków przed terminem umownym wiąże sie z kara w postaci niższych odsetek. Wśród różnych źródeł finansowania dostępnych bankom, depozyty (zwłaszcza depozyty osób fizycznych) stanowią na ogół najpewniejsze, a zarazem najmniej kosztowne źródło środków. Ponieważ, depozyty są zwykle najważniejszym źródłem finansowania aktywów dla banków, zaufanie i lojalność deponentów wobec banku może istotnie wpłynąć na poziom płynności i wypracowywanego zysku.

Wyróżniamy:
1. DEPOZYTY A VISTA (RACHUNKI BIEŻĄCE)– które są postawione do natychmiastowej dyspozycji posiadaczy rachunków na ich żądanie, a bank nie zastrzega sobie prawa otrzymania uprzedniej zapowiedzi podjęcia wypłaty. Depozyty a vista są zazwyczaj najtańszym rodzajem środków depozytowych. Są to środki, do których klienci chcą mieć dostęp w każdej chwili, bez żadnych ograniczeń. Za te depozyty banki oferują niskie stopy procentowe, a wysokość ich oprocentowania zależy od banku

2. DEPOZYTY (LOKATY) TERMINOWE - to rachunki w przypadku których deponenci banku zdeklarowali nie dokonywanie wypłat przed określonym terminem, przed upływem określonego czasu od daty złożenia depozytu lub przed upływem określonego czasu od zapowiedzi podjęcia wypłaty. Przynoszą dochód w postaci wyższego oprocentowania, bo powierzone środki pozostają w dyspozycji banku przez dłuższy czas, toteż płaci on wyższe odsetki. Deponent ma ograniczona możliwość dysponowania tymi środkami, gdyż występuje umowne ograniczenie tzn. w razie niedotrzymania terminu przechowywania depozytu następuje częściowa lub całkowita utrata odsetek.
Najbardziej płynnym zobowiązaniem są wkłady na żądanie, ponieważ mogą one być wycofane w każdej chwili. Inaczej jest z wkładami terminowymi i oszczędnościowymi. Banki mają bowiem czas na zdobycie funduszy niezbędnych do realizacji żądań deponentów. Banki są szczególnie zainteresowane w przyciąganiu wkładów na długie terminy. Bank Centralny żąda od banku handlowego niższych rezerw obowiązkowych od wkładów długoterminowych niż od wkładów na żądanie. Dlatego zysk banku jest uzależniony - miedzy innymi – od rozwijającej sie bazy stabilnych depozytów.

Operacje związane z emisją papierów wartościowych  Operacje emisyjne mają charakter usługi świadczonej przez banki dla podmiotów gospodarczych, które dokonują emisji papierów wartościowych. Usługa ta polega na organizacji ich zbytu. Najczęściej stosowana forma rozprowadzania papierów wartościowych jest obecnie SUBSKRYPCJA.

Następuje ona poprzez rozesłanie do potencjalnych nabywców przez bank wiodący w konsorcjum odpowiednich projektów informacyjnych, opublikowanie ogłoszeń w gazetach codziennych, umieszczenie informacji w bankach. Sprzedaży z wolnej ręki banki dokonują stopniowo, w zależności od kształtowania się popytu na emitowane papiery wartościowe. Sprzedaż następuje na podstawie oferty sprzedaży. 

Akcja jest papierem wartościowym stwierdzającym udział jej posiadacza w kapitale spółki akcyjnej, uprawniającym jej właściciela do uczestniczenia w walnych zgromadzeniach oraz zyskach spółki. Kwalifikuje się w grupie papierów o zmiennym dochodzie i w grupie papierów udziałowych. Osoba nabywająca akcje staje się współwłaścicielem majątku, co oznacza że ma określone prawa m.in. właśnie prawo do udziału w zysku czy w majątku w przypadku likwidacji spółki. Emitowane są na czas nieokreślony, są zbywalne i niepodzielne, maja jednakowa wartość nominalną.

Powodzenie emisji akcji zależy od popytu na nie na rynku kapitałowym. Popyt zależy z kolei od pozycji finansowej banku i jego rentowności. Nowe akcje można też wyemitować, sprzedając je bezpośrednio dotychczasowym akcjonariuszom. Ta metoda zdobywania funduszy jest dla banku bardzo kosztowna. Poza tym wartość kapitału akcyjnego waha się w związku ze zmianami cen akcji na giełdzie papierów wartościowych. Popyt na akcje na ogół wzrasta w okresach nasilenia procesów inflacyjnych.

Obligacja – to papier wartościowy o charakterze wierzycielskim. Jedna strona, zwana emitentem obligacji, stwierdza, że jest dłużnikiem drugiej strony, zwanej obligatariuszem (właścicielem obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji. Emisja obligacji jest pewną formą zaciągnięcia kredytu. Kredytodawcą jest właściciel obligacji, natomiast kredytobiorcą – emitent

Bank niedostatek kapitału może uzupełnić emitując obligacje. Jeżeli banki decydują się na emisję tych papierów wartościowych, to są to najczęściej średnio i długoterminowe obligacje z terminem wykupu powyżej 20 lat. Emitowane przez banki obligacje z reguły nie podlegają wykupowi przed terminem i stanowią przez okres do wykupu stabilne źródło finansowania aktywów. Jednak jeśli wyemitowane przez bank obligacje stanowią znaczny odsetek pasywów banku, to bank naraża sie na ryzyko związane z zastąpieniem ich innym źródłem finansowania w momencie wykupu.

Listy zastawne są papierami wartościowymi uregulowanymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Są one papierami dłużnymi. Podstawą emisji listów zastawnych są zawsze wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką, dlatego należy je uznać za papiery wartościowe o wyższym stopniu bezpieczeństwa, niż z reguły niezabezpieczone, bankowe papiery wartościowe. Do ich emisji upoważnione są tylko banki hipoteczne.

Certyfikaty depozytowe są to papiery wartościowe emitowane przez banki w celu pozyskania pieniądza. Certyfikat depozytowy jest dokumentem lub zapisem potwierdzającym przyjęcie środków przez bank. Takie zaświadczenie określa miejsce zdeponowania środków, nazwę banku oraz czas zdeponowania i wysokość stopy procentowej.

Bank emituje certyfikaty depozytowe w celu pozyskania środków na finansowanie bieżącej działalności. Zaletą certyfikatów depozytowych jest pewność lokaty, która nie może być wycofana z banku przed umownym terminem, a deponent lokaty może ją w każdej chwili upłynnić, zbywając posiadany certyfikat na rynku wtórnym. Certyfikaty depozytowe w okresie do wykupu są zbywalne wraz z należnymi odsetkami. Emitowane są w wysokich okrągłych kwotach, są łatwo zbywalne na międzynarodowych rynkach pieniężnych, wygodne i bezpieczne. Stopa oprocentowania certyfikatów depozytowych jest zwykle wyższa od stopy oprocentowania bonów skarbowych, co wynika stąd, że ryzyko niewypłacalności banków jest wyższe niż rządu, a ponadto certyfikaty depozytowe muszą być konkurencyjne. Certyfikaty depozytowe są więc dłużnymi papierami wartościowymi i podstawą do ich wystawienia jest wierzytelność wobec banku z tytułu pożyczki.

Bon oszczędnościowy dokument potwierdzający złożenie w banku wkładu oszczędnościowego o określonej wartości. Emitowany jest w odcinkach o różnej wartości, może być dokumentem imiennym lub na okaziciela. Oprocentowany w różnej wysokości, w zależności od okresu i warunków, na jakich ulokowano oszczędności.

Bon lokacyjny - dokument potwierdzający powierzenie bankowi wkładu na okres 12 miesięcy. Oprocentowanie wzrasta z kolejnym pełnym miesiącem utrzymania wkładu(1-szy miesiąc nie podlega oprocentowaniu),
Kwity depozytowe – zbywalny dokument reprezentujący prawo własności akcji lub obligacji. Są przedmiotem obrotów na międzynarodowym rynku kapitałowym. Kwity depozytowe są emitowane nie przez remitenta papierów wartościowych, ale przez bank będący depozytariuszem tych papierów wartościowych.

Lokaty indeksowane - polegaj na połączeniu terminowego depozytu z inwestycją giełdową. Jest to depozyt na kilka lat. Bank gwarantuje minimalne oprocentowanie depozytu oraz udział w zysku, jaki bank osiągnie z lokaty na giełdzie. Gdy jest niekorzystnie ukształtowany indeks to następuje zwrot kapitału i minimum odsetek umownych. Zerwanie lokaty indeksowanej przed terminem wiąże się najczęściej z kosztem w postaci opłaty, która stanowi zwrot kosztów banku wynikających z wycofania części środków z rynku kapitałowego. Jednak w przypadku, gdy jesteśmy zmuszeni do zerwania lokaty przed terminem, banki proponują skorzystanie z preferencyjnego kredytu do wysokości 100% wysokości lokaty, od którego nie pobierają żadnych prowizji związanych z uruchomieniem tego kredytu.

Bankowe papiery wartościowe są szczególnym typem papierów wartościowych.

Bankowe papiery wartościowe stanowią typ papierów dłużnych. Banki mają możliwość wyboru między emisją obligacji i bankowych papierów wartościowych. W istocie jednak bankowe papiery wartościowe nie różnią się od obligacji.

Odrębności sprowadzają się w zasadzie do podmiotowego ograniczenia emitentów bankowych papierów wartościowych i do wyznaczenia bardzo ogólnie sformułowanego celu emisji.
Korzyść wynikająca z emisji bankowych papierów wartościowych jest oczywista - bank pozyskuje bowiem zewnętrzne źródła finansowania swej działalności.

Slajd 21 Podstawowe cechy bankowego papieru wartościowego:
- ograniczony krąg emitentów
- obowiązki informacyjne wobec Prezesa NBP
- określony cel emisji
- jako przedmiot zobowiązania emitenta świadczenie pieniężne
- wyłączenie bankowych papierów wartościowych z publicznego obrotu
- możliwość dematerializacji

Slajd 22 Papier taki zawiera w nazwie wyrazy "bankowy papier wartościowy", a jego treść obejmuje:
1) wartość nominalna,
2) zobowiązanie banku do:
- naliczenia określonego oprocentowania według ustalonej stopy procentowej,
- dokonania wypłaty oznaczonej kwoty osobie uprawnionej, w określonych terminach
3) oznaczenie posiadacza papieru wartościowego, jeżeli jest to papier imienny, lub adnotacje, że jest to papier wartościowy na okaziciela,
4) zasady przenoszenia praw wynikających z papieru wartościowego,
5) numer papieru wartościowego i datę emisji,
6) podpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń w zakresie praw i
obowiązków majątkowych banku.

Emitent – to podmiot wystawiający albo emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu Zgodnie z art. 89 ust. 1 bankowe papiery wartościowe emitowane są przez banki.
NBP nie może emitować bankowych papierów wartościowych.
Bankowe papiery wartościowe mogą być natomiast emitowane przez banki spółdzielcze. Banki spółdzielcze mogą emitować bankowe papiery wartościowe i zaciągać zobowiązania z tytułu emisji.

Banki hipoteczne nie mogą emitować bankowych papierów wartościowych, ponieważ ustawa regulująca ich działalność określa zamknięty krąg czynności banków hipotecznych.(art. 12 i 15 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych).

Artykuł 89 ust 1 określa obowiązek banku podawania warunków emisji bankowych papierów wartościowych do publicznej wiadomości. Sporne jest to jednak, w jaki sposób powinna ona nastąpić.
Zgodnie z najbardziej słusznym poglądem wybór sposobu podawania warunków emisji do publicznej wiadomości należy do banku – emitenta i determinowany będzie trybem emisji bankowych papierów wartościowych.

Poza obowiązkiem opublikowania, warunki emisji bankowych papierów wartościowych podlegają kontroli Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

Musi on być poinformowany o każdej emisji, jej warunkach i wartości. Informacje te powinny zostać przekazane Prezesowi NBP na 30 dni przed terminem emisji.

Celem emisji bankowych papierów wartościowych jest gromadzenie przez banki środków pieniężnych. Obejmuje ono zezwolenie na emitowanie bankowych papierów wartościowych przez banki wyłącznie w ich własnym imieniu i na własny rachunek.

Gromadzenie środków pieniężnych w drodze wykorzystania bankowych papierów wartościowych następuje w dwojaki sposób.

W pierwszym przypadku odbywa się to w formie przyjmowania depozytów. Dochodzi wówczas do powierzenia bankowi środków pieniężnych pod tytułem zwrotnym, ze zobowiązaniem się deponenta do nie korzystania z tych środków przez wskazany okres (przy czym zobowiązanie to ma charakter względny, ponieważ deponent może przed upływem oznaczonego terminu zażądać wcześniejszej wypłaty pieniędzy). Mamy tutaj do czynienia z reguły z lokatą terminową w związku, z która wystawiany jest bankowy papier wartościowy.

W drugim przypadku nabywca bankowych papierów wartościowych nie dysponuje prawem do wcześniejszego wycofania powierzonych środków, stad wówczas zastosowaną konstrukcję należy uznać za pożyczkę. Z tego względu do bankowych papierów wartościowych zaliczamy tzw. papiery depozytowe oraz papiery pożyczkowe. W obydwu grupach papierów u podstawy ich emisji występuje zobowiązanie banku do zwrotu powierzonych mu kwot pieniężnych, a zatem są one powierzone pod tytułem zwrot

Pamiętaj, że …. czyli ciekawostki
1. Wcześniejszy wykup bankowych papierów wartościowych jest możliwy tylko wówczas, gdy przewidują to warunki emisji.

2. Banki - emitenci nie mogą udzielać kredytu lub pożyczki w celu zakupu bankowych papierów wartościowych emitowanych przez siebie.

3. Mechaniczne odtwarzanie podpisów – tzn. odbicie podpisu w sposób mechaniczny, zrównuje w przypadku bankowych papierów wartościowych podpis mechaniczny z własnoręcznym. Możliwość zastosowania podpisu mechanicznego znacznie ułatwia proces emisyjny bankowych papierów wartościowych wystawianych w serii.

4. Zakaz reklamy porównawczej – mówi, że w treści bankowego papieru wartościowego oraz w publicznych informacjach o warunkach emisji nie mogą być zamieszczane porównania z warunkami emisji papierów wartościowych innych emitentów. Regulacja ta znacznie ogranicza stosowanie instrumentów wolnej konkurencji przez banki.

5. Bankowe papiery wartościowe mogą być również emitowane w formie zdematerializowanej. Forma zdematerializowana polega na tym, iż dany dokument zostaje zapisany na nośniku niematerialnym. Zdematerializowane bankowe papiery wartościowe istnieją, zatem jako zapisy elektroniczne. Dematerializacja wpływa na obniżenie kosztów emisji, a także zwiększa możliwość obrotu bankowymi papierami wartościowymi, gdyż odbywa się on jedynie poprzez zmianę odpowiednich zapisów na rachunkach bankowych papierów wartościowych uprawnionych osób. Istotny jest także fakt, iż bankowe papiery wartościowe mogą zostać zdematerializowane już po ich wyemitowaniu. Dematerializacja jest dopuszczalna wyłącznie na podstawie szczególnego upoważnienia ustawowego. Dopuszczając możliwość dematerializacji ustawodawca każdorazowo określa sposób zorganizowania rejestru papierów wartościowych oraz zasady obrotu tymi papierami wartościowymi.