Psychologia - historia nazwy

Mimo, że psychologia sięga czasów Arystotelesa, to grecy nie znali tej takiej nazwy. Psychologia ma długą przeszłość, lecz krótką historię –pisał Hermann Ebbingnam. „Psychologia” składa się z dwóch słów greckich „psyche” (dusza) i „logos” (nauka), czyli „nauka o duszy”. Mieczysław Kreutz w „Podstawach psychologii”z 1963r.oraz podobnie Tadeusz Tomaszewski we „Wstępie do psychologii „ –twierdzą, że termin „psychologia” powstał w okresie odrodzenia, kiedy nastąpiło ożywienie zainteresowania dla spraw ludzkich.Za jego twórcę uważa się niemieckiego humanistę Melanchtona. Kim był? Philipp Schwarzert (żyjący;1497-1560) pisał, że Melanchton był współpracownikiem Lutra, a do historii psychologii na stałe wszedł jako autor wydanej w 1553r „Liber de anima” („Księga o duszy”) w której zamierzał położyć psychologiczne podwaliny pod etykę. Pierwszą informacje o Melanchtonie zamieścił Wilhelm F.Volkmann w „Lehrbuch der Psychologie von Standpunkte der Realizmu” (Podręcznik psychologii ze stanowiska realizmu) w 1856r , niestety nie podał źródła z jakiego pochodzi ta informacja.W 1879r Rudolf Eucken powtórzył tę informacje, przyczyniając się do jej rozpowszechnienia. Odtąd kolejni autorzy zaczęli powtarzać nazwisko Melanchtona jako „wynalazcy” słowa „psychologia”. Wszystkie dzieła Melanchtona ukazały się w 1834-1860 w 28 tomach. W tomie 13 z 1846r. znalazła się wspomniana „Liber de anima” , i właśnie tam we wprowadzeniu redaktora tomu, na pierwszej stronie pojawia się pierwszy i jedyny raz wyraz „psychologia”. Bretschneider tak piszę o „Liber de anima” : „Ta księga Melanchtona, pierwszego pośród znanych Niemców traktuję o psychologii” A więc to nie Melanchton mówi, że przedmiotem zainteresowania jest psychologia- a redaktor. Zapewne Volkmann lub ktoś inny przeoczył tę istotną różnicę i przypisał Melanchtonowi autorstwo terminu „psychologia”. Pierwszy raz w tytule dzieła wyraz „psychologia” pojawił się w 1590r.Wtedy to nakładem oficyny wydawniczej Paula Egenolfa w Marburgu ukazała się praca zbiorowa pod redakcje Rodolphusa Goceleniusa. Tytuł i książka zostały napisane po łacinie, a wyróżniający się w tytule wyraz po grecku. Wszystkie te prace napisane przez teologów, filozofów i medyków, łączyły wspólny temat: polemika z poglądami traducionalistów na pochodzenie duszy. Traducionizm był w kościele pierwszych wieków jednych z trzechstanowisk pochodzenia duszy ludzkiej i głosił, że rodzice w trakcie poczęcia człowieka rodzą z nie ożywionej materii i ciało, i duszę dziecka.Temu przekonaniu autorzy „Psychologii” przeciwstawiają pogląd kreacjonistyczny głoszony przez kościół, wedle którego Bóg tworzy człowieka jako całość, łącząc stworzoną przez siebie z niczego każdą poszczególną duszę z rodzicielskimi komórkami połączonymi w akcie prokreacji. Natomiast trzecia z teorii – teoria preegzystencjanizmu i wędrówki dusz, zawsze przez Kościół odrzucana jako heretycka- głosiła, że dusze zostały stworzone przez Boga na początku świata, a następnie wchodzą do tych ciał, które zostały im wcześniej przeznaczone.O popularności dzieła świadczą jego trzy wydania, wyszły jeszcze dwa dzieła mające w tytule słowo „psychologia”. Ale później to słowo nie pojawia się co może świadczyć, że Goclenius nie przywiązywał wielkiego znaczenia do swojego „wynalazku”. Wprawdzie Goclenius był autorem dzieła gdzie w tytule po raz pierwszy pojawiło się to słowo, jednakże musiał być on znany co najmniej 15lat wcześniej innemu Niemcowi- J.T.Freigiusowi, ten miał użyć tego słowa w swojej rozprawie w 1575r.. Nowa nazwa nie od razu się upowszechniła i przez cały XVII wiek nauka o duszy była znana jako „pneumatologia” (z grec.”pneuma”-tchnienie,duch).Do upowszechnienia nazwy przyczynił się dopiero w XVIIIwieku niemiecki filozof Christian Wolff swoimi dziełami „Psychologia empirica” i „Psychologia rationalizm”. Pierwszą polska publikacja, gdzie pojawia się slowo „psychologia” jest drukowana z polecenia A.P.Jabłonowskiej z Sapiehów wydana w 1786r. „Psychologia albo krótko zebrane lekcye elemtarne o naturze i własnościach duszy”Był to przekład z j.francuskiego dzieła wówczas popularnego Joachima Henryka Campego.Pyatanie o autora „psychologi”ponownie ożyło w XXw.. Okazało się, że być może i Freigius będzie musiał ustąpić pierwszeństwa-Markowi Maruliucowi, pojawił się artykuł który mówił, że Marulic miał użyć słowa „psychologia” 66lat przed Gocleniusem. Lecz nie jest to udowodnione, jeśli kiedykolwiek zostanie odnaleziony oryginał to „psychologia” odmłodnieje o 70lat. Na razie musimy poprzestać na przekonaniu, że nazwa „psychologia”, choć późniejsza od samej psychologii , ma w odróżnieniu od niej wprawdzie krotką przeszłość, ale za to długą i skomplikowaną historię.