Zasoby i krążenie wody w przyrodzie

Hydrosfera –wodna powłoka Ziemi, obejmująca wody znajdujące się w morzach i oceanach oraz wody na lądach. W skład hydrosfery wchodzą również wody atmosferyczne oraz wody zgromadzone w organizmach żywych.

Wody słodkie – obejmują tylko 2, 5% wszystkich zasobów hydrosfery. Większość wód słodkich zgromadzona jest w lodowcach i pokrywie śnieżnej oraz pod powierzchnią Ziemi. Najwięcej wód słodkich znajduje się w jeziorach, a najmniej w rzekach, bagnach, atmosferze oraz organizmach żywych.

Woda – przenika przez atmosferę, pedosferę, litosferę. Jest głównym budulcem organizmów żywych i warunkuje ich procesy życiowe. Wpływa na przekształcanie powierzchni Ziemi.

Właściwości wody:
-brak smaku, zapachu i barwy (w czystej cieczy);
-występowanie na Ziemi w 3 stanach skupienia;
-podatność na zmiany stany skupienia w przedziale temperatur występujących na powierzchni Ziemi;
-wzrost objętości o ok.9% podczas zamarzania;
-rozpuszczanie i wchodzenie w reakcje z innymi związkami chemicznymi;
-wysokie ciepło właściwe, decydujące o dużym znaczeniu w wymianie i przekazywaniu energii;
-osiąganie maksymalnej gęstości w temperaturze 4*C;

Krążenie wody – ciągłe jej przemieszczanie pomiędzy atmosfera, hydrosfera i litosfera. Odbywa się pod wpływem siły grawitacji i energii słonecznej.

Obieg wody:
-parowanie z otwartych powierzchni wodnych lub parowanie z gruntu oraz transpiracja, czyli odparowywanie za pośrednictwem zwierząt i roślin;
-unoszenie pary wodnej ku górze wskutek prądów wstępujących, dyfuzji;
-kondensacja pary wodnej (powstawanie chmur i mgieł);
-powstawanie opadów atmosferycznych (kropli wody, płatków śniegu, gradowin, rosa, szron, szadź);
-opad atmosferyczny spływa po powierzchni gruntu lub wsiąka, zasilając wody płynące bezpośrednio na powierzchnię wszechoceanu.

Kondensacja – skraplanie.

Sublimacja – parowanie z powierzchni lodu lub śniegu.

Parowanie – zmiana stanu skupienia wody z ciekłego na gazowy.

Udziały parowania i opadów dla powierzchni oceanów i lądów:
Parowanie – lądy 12, 5%; oceany 87,5%
Opady – lądy 20, 6%; oceany 79,4%

Opad – spadanie na powierzchnie lądów i oceanów skroplonej pary wodnej.

Infiltracja – przesączanie się wody przez warstwy skalne.

Retencja – czasowe zatrzymanie wody. Skutki:
-woda na pewien czas zostaje zatrzymana w lodowcach;
-„uwięziona” w głęboko położonych warstwach skalnych;
-zatrzymana w jeziorach i bagnach;
-zatrzymana w organizmach roślin i zwierząt.

Bilans wodny – zestawienie przychodów wody (opady) oraz jej rozchody (parowanie). W ciągu roku saldo bilansu wodnego wynosi „0”, czyli tyle samo wody z powierzchni kuli ziemskiej wyparowuje, ile wraca na nią w postaci opadów.


Źródło: "Geografia na czasie" - podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnyh; Wydawnictwo Szkolne PWN