Galaktyki i mgławice (najważniejsze informacje, podział)

GALAKTYKI

GALAKTYKA jest dużym, grawitacyjnie związanym układem gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii.
Typowa galaktyka zawiera do tysiąca dużych, pojedynczych gwiazd, ponadto znajdują się w niej również duże ilości układów gwiazd oraz różnego rodzaju mgławice. Większość galaktyk ma rozmiary od kilku tysięcy do kilkuset tysięcy lat świetlnych. Galaktyki odległe są między sobą o odległości rzędu milionów lat świetlnych.

W uproszczeniu galaktyki mają kształt dysku okrążającego masywne jądro, które może kryć czarną dziurę. Niektóre galaktyki są silnymi źródłami radiowymi lub promieniowania ultrafioletowego i rentgenowskiego. Istnieje kilka sposobów klasyfikacji galaktyk.
W większości galaktyki są związane grawitacyjnie z innymi galaktykami. Struktury zawierające do 50 galaktyk nazywamy grupami galaktyk. Większe struktury zawierają wiele tysięcy galaktyk i nazywane są gromadami galaktyk. Największe są jednak supergromady galaktyk zawierające dziesiątki tysięcy galaktyk.

Naszym domem jest Droga Mleczna o spiralnych ramionach, w których znajdują się gorące, biało - niebieskie gwiazdy - olbrzymy, gorętsze od Słońca. Jądro naszej Galaktyki świeci światłem pomarańczowo - czerwonym. W Drodze Mlecznej znajdują się także mgławice, z których powstają nowe gwiazdy. Jądro Drogi Mlecznej otaczają skupiska gwiazd zwane gromadami kulistymi.
Słońce i planety Układu Słonecznego wchodzą w skład ramienia Oriona oraz poruszają się wokół środka naszej Galaktyki.


GALAKTYKA SPIRALNA
Jak sama nazwa wskazuje, mają one spiralny kształt, który tworzą 2 lub 3 ramiona wokół gęstego jądra. Galaktyki spiralne stanowią około 60 % wszystkich galaktyk.

Dzieli się je ze względu na stosunek wielkości ramion do jądra:

a - jasne jądro i słabo rozwinięte ramiona,
b - mniejsze jądro, a ramiona dobrze rozwinięte,
c - słabe jądro, wyróżniające się ramiona,
d – osobliwa

Drugi podział to podział ze względu na kształt:

• galaktyki spiralne zwykłe,
• galaktyki spiralne z poprzeczką.

GALAKTYKA ELIPTYCZNA
Mają one spłaszczony owalny kształt, nie posiadają ramion i składają się z setek milionów gwiazd, chociaż typowe galaktyki eliptyczne są małe.

Klasyfikuje się je względem stopnia spłaszczenia w skali 0 - 7.
Ze względu na kształt wyróżniamy także galaktyki eliptyczne z poprzeczką. Wyglądają one jak elipsoidy obracające się wokół własnej osi.

GALAKTYKA SOCZEWKOWATA
Są one pośrednimi formami pomiędzy galaktykami eliptycznymi i spiralnymi. Są one mocno spłaszczone i nie ma w nich młodych gwiazd ani pyłu. Nie posiadają także ramion, a jądro jest podobne do silnie spłaszczonej galaktyki eliptycznej, wokół której znajduje się dysk.

GALAKTYKA NIEREGULARNA
Są one zbiorowiskami gwiazd i pyłu międzygwiezdnego. Są one bardzo małe, zwykle rozciągnięte lub zgniecione przez grawitacyjne oddziaływanie z innymi obiektami.


ZDERZENIA GALAKTYK
Zderzenie galaktyk to zjawisko astronomiczne, które zachodzi gdy dwie lub więcej galaktyk nachodzi na siebie, zaburzając nawzajem swoje pola grawitacyjne. Proces taki trwa zwykle setki milionów lat i często prowadzi do połączenia się galaktyk w jedną.
Za około 3 miliardy lat samą Drogę Mleczną czeka kolizja z większą galaktyką Andromedy. Nawet jeśli nie dojdzie do zderzenia centralnego, bliskie przejście dwu tak wielkich obiektów zaburzy znacznie ich kształt, a ostatecznie galaktyki najprawdopodobniej zleją się w jedną galaktykę eliptyczną.




MGŁAWICE

Mgławice to obłoki gazu i pyłu międzygwiazdowego lub bardzo rozległe otoczki gwiazd (dawniej również tak nazywano galaktyki).
Ośrodek międzygwiazdowy gromadzi się w spiralnych ramionach galaktyk i jest w ciągłym ruchu.
Do mgławic należą także obłoki molekularne składające się głównie z wodoru dwuatomowego i tlenku węgla. Miejscami zbijają się w gęste skupiska będąc kolebką nowych gwiazd.

CIEMNE MGŁAWICE
Ciemne mgławice można obserwować tylko w dość bliskiej okolicy Słońca. Nie mają one gwiazd wewnątrz i wydają się być ciemnymi ścieżkami na gwiaździstym tle.

MGŁWICE REFLEKSYJNE
Jeśli w pobliżu bądź w centrum rozległego obłoku pyłu znajduje się gwiazda o znacznej mocy promieniowania, widoczna jest jako rozproszone światło na cząstkach obłoku a mgławica taka nosi nazwę mgławicy refleksyjnej.

MGŁAWICE EMISYJNE
Świecące wskutek fluorescencji obłoki gazu nazywamy mgławicami emisyjnymi.

MGŁAWICE PLANETARNE
Kiedy w czasie końcowej fazy życia czerwonego olbrzyma wyrzuca on otoczki gazu, powstają mgławice planetarne, nazwane tak od kształtu przypominającego kształt planet.