System ochrony prawnej w UE(2)

Źródła prawa

PRAWO UE dzielimy na:

PRAWO PIERWOTNE- tworzone przez państwa:
1. Traktaty założycielskie:
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali podpisany w 1951 roku w Paryżu, podpisany na 50 lat, wygasł 23 lipca 2002 roku
Traktat o utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, podpisany w 1957 roku w Rzymie, jego nazwa została zmieniona przez Traktat o UE na Traktat o utworzeniu WE
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, w skrócie EUROATOM, podpisany w 1957 roku w Rzymie
Traktat o UE zawarty w Maastricht w 1992 roku (T UE)
Integralną część traktatów stanowią załączniki, deklaracje i protokoły przyjęte za wspólnym porozumieniem państw członkowskich.
Ponadto do źródeł prawa pochodnego zalicza się traktaty nowelizujące powyższe traktaty. Chodzi tu o Jednolity Akt Europejski z 1986 roku, Traktat z Maastricht z 1992 roku, Traktat Amsterdamski z 1997 roku, a także Traktat Nicejski z 2001 roku + Traktat reformujący z Lizbony- Traktat o funkcjonowaniu UE (TF UE).
2. Traktaty akcesyjne, czyli traktaty na mocy których przystępują do UE nowe państwa.
3. Umowy państw członkowskich normujące najważniejsze kwestie UE.
4. Zasady ogólne prawa wspólnotowego- zasady ogólne określające cechy prawa UE, a także zapewniające demokratyczny i praworządny charakter Unii. Dzielimy je na:
- zasady, które charakteryzują prawo UE, a także wyznaczają pozycję państw członkowskich oraz instytucji wspólnotowych, są to: zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego, zasada bezpośredniego skutku, zasada lojalności (art. 10 TWE, obecnie art. 10 TF UE)
- zasady, które współcześnie uznawane są za kanony praworządności i demokratyczności państw, m. in.: pewność prawa i ochrona zaufania, zakaz dyskryminacji, demokratyzm, zakaz działania prawa wstecz, poszanowania praw nabytych, zasada równości, zgodności działania instytucji WE z traktatami, jawność (przejrzystość)
Osobną grupę stanowią proklamowane w orzecznictwie ETS- prawa podstawowe jednostek.
Europejska Konwencja Praw Człowieka (EKPCZ)- 1950 rok.
A także zasady właściwe dla porządków prawnych państw członkowskich (co najmniej 2)

PRAWO WTÓRNE (POCHODNE)- akty wydawane przez instytucje WE działające zgodnie z przyznanymi im kompetencjami, które przyznają im traktaty.
Art. 249 TWE, obecnie art. 288 TF UE, zalicza do nich:
- rozporządzenie
- dyrektywę
- decyzji
są one wiążące.

Artykuł ten wymienia również zalecenia i opinię, jednak są one nie wiążące.

ETS:
- prawo wspólnotowe jest prawem autonomicznym, nie zależnym od prawa państw członkowskich i od prawa międzynarodowego
- obowiązuje bezpośrednio
- zachodzą skutki dla państw członkowskich i ich obywateli (bezpośrednia skuteczność, zasada pierwszeństwa)

Norma prawna, można ją chronić w postępowaniu przed sądem, a sąd natomiast będzie własny do wydania rozstrzygnięcia. Prawo UE obowiązuje nie zależnie od prawa wewnętrznego państw członkowskich i podlega ochronie. Jest odrębne, ale obowiązuje bezpośrednio i jest bezpośrednio stosowane.
Zakres regulacji dwóch głównych traktatów jest różny. Nie ma między nimi hierarchii. Traktat o UE jest nazywany traktatem ogólnym.
Traktat o UE- TRAITE CODRE
Traktat o WE- TRAITE LOIS
Traktat o UE również jest określany jako prawo statutowe. Określa wzorzec prawidłowości norm prawa wtórnego.

Sąd albo interpretuje normę, albo orzeka o jej obowiązywaniu lub nie obowiązywaniu. ETS nie może orzekać co do prawa pierwotnego, dlatego, że państwa się na to zgodziły, nie może też orzekać co do prawa wewnętrznego państw członkowskich.

Dwa rodzaje sytuacji:
1. umowa wygasa- EX TUNS, nie wywołuje skutków prawnych w przyszłości
2. nieważność- EX NUNC, akt uznany za nie były, razem ze skutkami

Gdy prawo wewnętrzne państwa członkowskiego nie jest zgodne z prawem pierwotnym już po ratyfikacji?
W takiej sytuacji należy zmienić prawo wew. państwa członkowskiego, nawet jeśli chodzi o konstytucję.

AOQUIS COMMUNAUTAIRE- tzw. dorobek wspólnotowy, obejmuje on także zasady ogólne, orzecznictwo ETS, a czasem nawet zwyczaj. Składa się z całego dotychczasowego dorobku prawa UE. Państwo przystępujące do UE musi przyjąć cały ten dorobek.




_____________________________
Na podstawie:
J. Barcz (red.), "Prawo UE. Zagadnienia systemowe", tom 1, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2007
A. Wyrozumska (red.), "System ochrony prawnej w UE", tom 5, wydanie 1, Euro Prawo, Warszawa 2009
D. Kornobis- Romanowska, "Sąd krajowy w prawie wspólnotowym", wydanie 1, Wolters Kluwer business, Kraków 2007