Budownictwo – podstawowe pojęcia ogólne, definicje pojęć, przepisy prawne

Budownictwo – podstawowe pojęcia ogólne, definicje pojęć, przepisy prawne
O prawie budowlanym
Znaczenia budownictwa dla postępu we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego, zarówno życia zbiorowego, jak i zaspakajania potrzeb indywidualnych, nie trzeba udowadniać. Jest ono dostrzegane, bądź odczuwane na co dzień. Jest jakoby naturalne i powszechnie znane.
Budownictwo zatem jest jednym z podstawowych problemów współczesnego państwa, społeczeństwa i indywidualnego człowieka. Jednocześnie jest problemem niezwykle złożonym i niełatwym do obiektywnie prawidłowego opanowania. Instrumentem służącym rozwiązywaniu problemów ludzkich, społecznych i gospodarczych jest prawo. Kształtowaniu stosunków społecznych w procesie budowlanym, mających wpływ na ilość i jakość zarówno tworzonej, jak i istniejącej substancji budowlanej, służy przede wszystkim Prawo budowlane. Od razu należy zauważyć, że nie chodzi tutaj li tylko o jedną ustawę lecz cały zbiór wielu różnych przepisów prawnych (źródeł prawa), które występują razem z ustawą wiodącą jako akty wykonawcze do tej ustawy lub współistnieją jako ustawy i prawa oddzielne ale ściśle są związane z budownictwem. Przyznać też wypada, że jest to zbiór zgoła pokaźnych rozmiarów i ogromnej objętości.
Jest wiele podmiotów prawa budowlanego, a wśród nich na pewno są: inwestorzy, właściciele lub zarządcy obiektów budowlanych, projektanci, kierownicy budowy, inspektorzy nadzoru inwestorskiego, rzeczoznawcy budowlani, a także organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz państwowego nadzoru budowlanego.
Procesem budowlanym zainteresowana jest znaczna część społeczeństwa. Zarówno inwestorzy i właściciele obiektów budowlanych oraz inne podmioty prawa budowlanego, jak też pracownicy dużych przedsiębiorstw, większych lub mniejszych firm budowlanych i innych instytucji związanych z budownictwem, a także niemałe środowisko studentów i uczniów technicznych szkół zawodowych.
Określenie „prawo budowlane” nie jest jednoznaczne. Można mu nadawać sens szeroki (całokształt przepisów prawnych dotyczących sfery budownictwa) lub wąski (odnoszony tylko do tekstu ustawy pod takim tytułem). Określenie to używane bywa jednak najczęściej dla oznaczenia zespołu aktów prawnych normujących prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego, w szczególności zaś ustawy Prawo budowlane i wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych. Z procesem budowlanym, a z ujmującym dziedzinę budownictwa jeszcze szerzej – inwestycyjnym procesem budowlanym – wiążą się z jednak w sposób ścisły przepisy o zagospodarowaniu przestrzennym (do którego nawiązuje też ustawa Prawo budowlane), a także przepisy normujące tryb pozyskiwania terenów budowlanych.
Pojęcia podstawowe w budownictwie
Budownictwo to dziedzina działalności technicznej obejmująca projektowanie oraz wszelkie techniki i technologie wznoszenia obiektów budowlanych, ich konserwacji i rozbiórki. Najogólniej i pomocniczo dla zrozumienia pojęcia, budownictwo można podzielić na lądowe i wodne. W zależności od zastosowanych i użytych materiałów rozróżnia się np. budownictwo drewniane, budownictwo ceglane, kamienne, betonowe lub stalowe.
Obiektami budowlanymi są budynki wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi oraz budowle stanowiące całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, a także obiekty małej architektury.
Budynek to obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem (tzn. nie daje się przemieszczać), ma fundamenty i wydziela określoną przestrzeń za pomocą przegród budowlanych oraz dachu.
Obiektami małej architektury są niewielkie obiekty kultu religijnego (np. przydrożne kapliczki, krzyże, figury), obiekty architektury ogrodowej (np. posągi, wodotryski, fontanny) oraz obiekty użytkowe służące rekreacji i utrzymaniu porządku (np. piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki).
Budowla to – zgodnie z ustawą Prawo budowlane – każdy obiekt budowlany nie będący budynkiem ani obiektem małej architektury. Budowlami są: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty estakady, tunele, sieci techniczne, wolnostojące maszty antenowe, wolnostojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne – obronne (np. fortyfikacje) i ochronne (np. wały ochronne wzdłuż rzek), inne obiekty hydrotechniczne (np. zapory), zbiorniki, wolnostojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe (np. ściany lub mury oporowe) wzmacniające uskok terenu lub podcięcie stoku, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia.
Takie rozumienie pojęcia budowli odbiega od funkcjonującego dawniej, gdy utożsamiano je znaczeniowo z obiektami budowlanymi.
Obiekty budowlane należy projektować, budować i utrzymywać zgodnie z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, obowiązującymi Polskimi Normami oraz zasadami wiedzy technicznej, w sposób zapewniający spełnienie przede wszystkim wymagań podstawowych.
Wymagania podstawowe dotyczące obiektu to pojęcie zdefiniowane w dyrektywie Rady Wspólnot Europejskich (86/106/EWG) w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych Państw Członkowskich.
Wymagania te mają na celu eliminację zagrożeń życia, zdrowia i mienia użytkowników oraz środowiska i dotyczą przede wszystkim:
 bezpieczeństwa konstrukcji,
 bezpieczeństwa pożarowego,
 bezpieczeństwa użytkowania,
 odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska (w okresie produkcji materiałów budowlanych, ich stosowania i po zakończeniu tzw. życia technicznego),
 ochrony przed hałasem i drganiami,
 oszczędności energii w obiekcie i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród.
Podstawowymi dokumentami dotyczącymi wymagań, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane jako całość oraz wyroby budowlane zastosowane do ich wykonania (zbudowania), są Polskie Normy (PN), opracowywane w Zespole Budownictwa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN). Zgodnie z ustawą o normalizacji norma jest to: „(...) dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie”. Stosowanie norm jest dobrowolne.
Polskie Normy można podzielić na trzy grupy:
 normy własne, krajowe, mające – jeśli dotyczą budownictwa – przed numerem oznaczenie literowe PB-B-, opracowane od podstaw przez specjalistyczne komitety techniczne w PKN,