To wypowiedź subiektywna. Prezentuje wiedzę, inteligencję, poglądy eseisty.
Kompozycja eseju jest w dużym stopniem luźna, ale musi być zaplanowana, spójna, aby ułatwić czytanie.
Jest oparta a porządku logicznym, a nie chronologicznym. Akapit nie może być wydzielony tylko mechanicznie, na zasadzie przypadkowego podziału tekstu.
Musi być przemyślana, samodzielna konstrukcja. Można przyjąć zasadę: ile akapitów w eseju, tyle stanowisk lub odrębnych myśli.
Pierwsze zdanie akapitu powinno być zdaniem wprowadzającym, najważniejszym, którego treść następnie jest rozwijana, w dalszej części akapitu. Ważne aby akapit był wewnętrznie spójny, aby to co zostało zaznaczone w pierwszym zdaniu, znalazło uzasadnienie wewnątrz akapitu.
W tekście akapitu oprócz gł. tytułu, można zastosować śródtytuły, motto, leit motiv, czyli tzw. motyw przewodni utworu lub słowa- klucze, czyli określenia synonimiczne, które wskazują na najważniejsze myśli i refleksje w eseju, a jednocześnie mają ogromne znaczenie dla spójności testu. W eseju można wykorzystać również cytaty, zastosować różne formy wypowiedzi: rozprawka, charakterystyka, opis, streszczenie...
ESEJ WINIEN ODZNACZAĆ SIĘ KUNSZTOWNOŚCIĄ KOMPOZYCJI, SŁOWNICTWA, ITP.