Kształtowanie się, stan i perspektywy społeczeństwa obywatelskiego w Polsce od roku 1989

Temat: Kształtowanie się, stan i perspektywy społeczeństwa obywatelskiego w Polsce od roku 1989

Społeczeństwo obywatelskie to zbiorowość ukształtowana dzięki działaniu różnych instytucji. Charakteryzuje się tym, ze jego członkowie posiadają zdolność do samoorganizowania się, zachowują niezależność od władz państwowych ( nie będąc z nimi w konflikcie). W tego rodzaju społeczeństwie obserwuje się dużą aktywność społeczną. Jego instytucjami są spontanicznie i dobrowolnie tworzone przez obywateli stowarzyszenia i organizacje. W Polsce przed 1989r. samoorganizujące społeczeństwo nie mogło się swobodnie rozwijać w warunkach systemu komunistycznego.
Upadek komunizmu stworzył prawne podstawy do rozwijania się społeczeństwa obywatelskiego. W roku 1989 zostały przeprowadzone obrady okrągłego stołu, których rezultatem były pierwsze częściowo demokratyczne wybory oraz przywrócenie dwuizbowego parlamentu reprezntującego społeczeństwo. Przez okres Polskiej Republiki Ludowej nie istniał, bowiem Senat, parlament więc był jednoizbowy. W roku 1990 odbyły się z kolei pierwsze, wolne, powszechne wybory prezydenckie, w których zwyciężył przywódca ruchu solidarnościowego Lech Wałęsa. Przemiany ustrojowe oraz polityczne wymagały uchwalenia nowej konstytucji. Uchwalono ją 2 kwietnia 1997. Nowa konstytucja wprowadziła trójpodział władzy, pluralizm polityczny, zasadę demokratycznego państwa prawa i suwerenności narodu.
Konsekwencją transformacji było także przejście od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki wolnorynkowej. Zaczęło powstawać coraz więcej niezależnych przedsiębiorstw, które zaczęły działać niezależnie od państwa. Część przedsiębiorstw, które nie były zdolne do funkcjonowania w nowych warunkach została zlikwidowana bądź upadła. Tym samym coraz szybciej i prężniej rozwijał się sektor prywatny. Wtedy tez pojawiło się bezrobocie, którego stopa stale się powiększała. W Polsce stosowano trzy metody przekształceń własnościowych: prywatyzację, reprywatyzację oraz tworzenie przedsiębiorstw nowych. Te zmiany doprowadziły do spadku produkcji i liczby budowanych mieszkań oraz wzrostu cen. Wszystkie te czynniki wpłynęły na pogorszenie się jakości życia. Szczególnie trudna była sytuacja ludności wiejskiej ( likwidacja PGR-ów). Dlatego też te warstwy były najbardziej negatywnie nastawione do zmian, niechętne tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego.
Zmiany ustrojowe przyniosły ze sobą także i zmiany społeczne, na które społeczeństwo nie było przygotowane i z którymi nie potrafiło sobie poradzić. Negatywną konsekwencją przemian był także wzrost korupcji oraz afer, w które zamieszani byli ludzie ze świata polityki. Wobec tego społeczeństwo ogarnęło poczucie bezradności i zniechęcenia. Najlepszym tego wyrazem jest udział wyborach, który odzwierciedla aktywność polityczną Polaków. Bardzo niska frekwencja w wyborach parlamentarnych, prezydenckich, a zwłaszcza samorządowych i referendach świadczy o braku zainteresowania życiem publicznym. Przyczyn takiego stanu można się doszukiwać w postawach obywatelskich ukształtowanych w PRL-u.
Okres po 1989r. przyniósł rozwój pluralizm we wszystkich dziedzinach. Mogą swobodnie powstawać i działać partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia i inne organizacje. Przynależność do nich jest dobrowolna i daje możliwość uczestniczenia w życiu publicznym kraju. Jednak Polacy niechętnie korzystają z tych możliwości. Po pierwsze działalność tych organizacji ma bardzo ograniczony charakter. Po drugie społeczeństwo jest rozczarowane życiem politycznym po transformacji. Innym powodem jest niechęć i brak zaufania do polityków spowodowana wciąż wyraźnym podziałem na rządzących i rządzonych oraz niską kulturą etyczną polityków.
Bez wątpienia aspektem świadczącym o rozwijaniu się społeczeństwa obywatelskiego jest fakt powszechnej dostępności różnorakich dóbr. Wolna prasa, radio, telewizja to dziś rzeczy powszechne. Każdy ma prawo do przemieszczania się, zarówno po Polsce jak i całym świecie. Powstają stowarzyszenia i fundacje ( „Caritas”, WOŚP i in.) Bez żadnych przeszkód rodzą się ruchy społeczne, mają miejsce demonstracje i protesty. Opinia publiczna może swobodnie wypowiadać się na temat polityki i rządzących. Mass media są niezależne i nie istnieje cenzura.
Przyszłość społeczeństwa obywatelskiego Polsce może kształtować się dwojako. Jeśli Polacy przezwyciężą naleciałości poprzedniego systemu i aktywnie zaangażują się w życie publiczne społeczeństwo obywatelskie będzie się rozwijać. Dużą rolę mają tu do odegrania grupy rządzące, które muszą zmienić stereotyp polityka skorumpowanego i nieudolne. W przeciwnym razie społeczeństwo będzie się coraz bardziej odsuwać od modelu obywatelskiego i nie stanie się nie w praktyce.
Mimo licznych trudności w Polsce istnieje wyraźny trend w rozwoju w kierunku społeczeństwa obywatelskiego. Próbujemy pozbywać się zaszłości historycznych i zachowując własną tożsamość nadajemy idei społeczeństwa obywatelskiego specyficzny, własny polski kształt i charakter.