Polscy laureaci Nagrody Nobla

Alfred Nobel urodził się 21.10.1833r. w Sztokholmie, zmarł 10.12.1896r. w Sanremo. Był szwedzkim naukowcem, chemikiem, wynalazcą, filantropem i sponsorem Nagrody Nobla.

Alfred zainteresował się nitrogliceryną i możliwością jej użycia w pracy konstruktorskiej. Zdał sobie również sprawę z tego, że problemy bezpieczeństwa przy wybuchu muszą zostać rozwiązane, a także, że należy opracować metodę kontrolowanego wybuchu. Skupił się na doskonaleniu jej jako materiału wybuchowego. Seria eksplozji, zwłaszcza ta, w której zginął jego brat i kilka innych osób, przekonały władze, że produkcja nitrogliceryny jest nadmiernie niebezpieczna. Mimo tego chemik nie zniechęcił się i nadal kontynuował badania nad swoim wynalazkiem. Przełomowym momentem w jego życiu było wynalezienie dynamitu. Rynek na ten produkt rósł z ogromną prędkością, dlatego też coraz więcej go produkowano. Fabryka Nobla eksportowała produkt nie tylko do krajów europejskich, ale także Ameryki i Australii. W krótkim czasie Alfred Nobel stał się bogatym wynalazcą. Kiedy zrozumiał czym tak naprawdę jest wynaleziony przez niego dynamit, domyślił się jakie mogą być skutki jego użycia. Jego obawy sprawdziły się, miał jednak nadzieję, że produkt zrazi ludzi do wszczynania wojen. Niestety mylił się. Ufundował, więc nagrodę, która miała, choć w pewnym stopniu wynagrodzić krzywdy spowodowane użyciem dynamitu.

Po śmierci wynalazcy znaleziono jego testament, który brzmiał następująco:
„ Ja niżej podpisany Alfred Nobel, oświadczam niniejszym, po długiej rozwadze, iż moja ostatnia wola odnośnie majątku jest następująca. Wszystkie pozostałe po mnie, możliwe do zrealizowania aktywa, mają być rozdysponowane w sposób następujący: kapitał zostanie przez egzekutorów ulokowany bezpiecznie w papierach, tworzących fundusz, którego procenty każdego roku mają być rozdzielone w formie nagród tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzkości największe korzyści.”

Ku zaskoczeniu wszystkich okazało się, że jego fortuna ma zostać przeznaczona na nagrody w dziedzinie: fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury i pokoju. Zgodnie z ostatnią wolą Nobla 19.06.1900r. zarejestrowano Fundację Nobla, do której przekazano cały majątek wynalazcy. Fundacja, tak jak nakazał Alfred w swoim testamencie, zarządza jego dawnym majątkiem i przeznacza jego procenty na fundowanie nagród.

Nagroda Nobla jest prestiżowym, międzynarodowym wyróżnieniem, wręczanym, co roku 10 grudnia(w rocznicę śmierci fundatora). Przyznaje się ją za najwybitniejsze osiągnięcia w każdej z dziedzin: fizyki oraz z chemii (przyznaje Szwedzka Królewska Akademia Nauk w Sztokholmie), fizjologii lub medycyny (przyznaje Instytut Karoliński w Sztokholmie), z zakresu literatury (Szwedzka Akademia Literatury), a także osobom lub instytucjom działającym na rzecz pokoju (przyznaje komitet składający się z 5 osób, wybierany przez norweski Storting). Pierwsza uroczystość wręczenia Nagrody Nobla miała miejsce w 1901r.

Polska jest krajem, którego wybitne postacie zostały wyróżnione Nagrodą. Do tych osób należeli:

Maria Skłodowska- urodziła się 7.11.1867r. w Warszawie, zmarła 4.07.1934r.Jest jedyną kobietą, która zdobyła dwie Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i chemii w 1903r (wraz z mężem) i w 1911r. Zyskała sławę dzięki odkryciu teorii promieniotwórczości i dwóch nowych pierwiastków - radu i polonu. Doświadczenia, które przeprowadzała wraz ze swoim mężem Pierre’em Curie i które kontynuowała po jego śmierci doprowadziły dopowstania pierwszych metod badania wnętrza atomu. Była prekursorem nowej gałęzi chemii- radiochemii.

Henryk Sienkiewicz - urodził się w 1846 r. na Litwie, zmarł w 15.11.1916r. w Vavey. Był polskim prozaikiem,laureatem literackiej Nagrody Nobla w 1905r. za całokształt twórczości. Wielokrotnie wspierał swoim autorytetem akcje patriotyczne,np. protestował przeciwko prześladowaniom dzieci polskich we Wrześni. W swojej twórczości nowelistycznej poruszał problemy społeczno-obyczajowe duchu ideologii pozytywistycznej.

Władysław Reymont - urodził się 7.05.1867r. zmarł 5.12.1925r. Był pisarzem, prozaikiem i nowelistą, jednymz głównych przedstawicieli realizmu. Laureat literackiej Nagrody Nobla za czterotomową "epopeję chłopską" – Chłopi w 1924r. Jego twórczość jest zróżnicowana pod względem tematyki i formy literackiej. W powieściach obyczajowych zawarł elementy krytyki społecznej.

Czesław Miłosz - urodził się 30.06.1911r. w Szetejniach, zmarł 14.08.2004r. w Krakowie. Był prawnikiem, dyplomatą, prozaikiem, poetą, eseistą, historykiem literatury i tłumaczem. Otrzymał literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. Miłosz został członkiem PAU (Polskiej Akademii Umiejętności) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich Polską poezje przekładał na językangielski. Został odznaczony Orderem Orła Białego.

Lech Wałęsa- urodził się 29.09.1943r. w Popowie. Jest politykiem i działaczem związkowym. Współzałożyciel i pierwszy przewodniczący "Solidarności". Był prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej
w latach 1990–1995. Otrzymał pokojową Nagrodę Nobla w 1983r.

Józef Rotblat – urodził się 4.11.1908r. w Łodzi lub Warszawie, zmarł 31.08.2005r. Londynie. Był fizykiem i radiobiologiem. Jako naukowiec zajmował się medycyną nuklearną, m.in. wpływem promieniowania jonizującego na powstawanie nowotworów. W 1995r. w 50. rocznicę zagłady Hiroszimy został uhonorowany wraz z ruchem Pugwash Pokojową Nagrodą Nobla.

Wisława Szymborska -urodziła się w 1923r. w Bninie pod Poznaniem. Jest poetką, eseistką i krytykiem literackim, tłumaczem, felietonistką; członkini Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiej Akademii Umiejętności. Otrzymała literacką Nagrodę Nobla w 1996r. Komitet Noblowski w uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał:"za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości"

Olga Tokarczuk - Urodziła się i mieszka w Polsce, tworzy w języku polskim.