ONZ

Organizacja Narodów Zjednoczonych to uniwersalna organizacja międzynarodowa, z siedzibą w Nowym Jorku, jest następczynią Ligi Narodów. Za cel stawia sobie zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka.

Idea powstania organizacji wyłoniła się jeszcze w czasie II Wojny Światowej na konferencji w Teheranie w 1943 roku. Jej głównym pomysłodawcą był prezydent USA Franklin Roosevelt, a nazwę zaproponował premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Cele i sposoby działania zostały ustalone rok później w Waszyngtonie przez przedstawicieli Francji, Chin Brytanii USA oraz ZSRR, którzy w późniejszym czasie zasiedli w Radzie Bezpieczeństwa.
25 kwietnia 1945 roku odbyła się pierwsza konferencja ONZ zwołana w San Francisco, w której uczestniczyło 50 państw z całego świata-pierwszych członków organizacji. Polska, która z przyczyn politycznych nie mogła uczestniczyć w konferencji. 26 czerwca podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, która jest aktem prawnym regulującym działalność ONZ.
Ostatecznie organizację powołano do życia 24 października 1945 roku, a rocznica tego dnia jest obchodzona jako Dzień Narodów zjednoczonych.

ONZ za cel postawiło sobie wypełnienie następujących zadań:
• Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków.
• Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i równouprawnienia.
• Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań
• Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celów.
Członkiem ONZ, wg Karty Narodów Zjednoczonych może być każde państwo miłujące pokój, które przyjęło zobowiązania zawarte w Karcie i jest w stanie je wypełniać. Złamanie tych zasad grozi wykluczeniem z organizacji (np. Jugosławia 1992).
Pierwotnie za członków uznanych jest 50 państw uczestniczących w konferencji w San Francisco, które podpisały kartę ONZ, oraz Polska, która nie mogła w niej brać udziału i podpisała Deklarację Narodów zjednoczonych z 1942 roku.
Obecnie członkami ONZ są m.in. także: Watykan, Palestyna, Republika Chińska i Cypr północny.

ONZ dzieli się na 5 podstawowych organów wchodzących w skład Zgromadzenia Ogólnego tworzonego przez przedstawicieli wszystkich państw członkowskich.
• Sekretariat; organ wykonawczy pod przewodnictwem Sekretarza Generalnego; od 2007 roku Ban Ki Moon.
• Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości; organ sądowy ONZ.
• Rada Powiernicza; organ kontrolujący nad terytoria powiernicze do momentu ich usamodzielnienia, obecnie jest zawieszona w działaniach, ostatnim jej zadaniem było nadzorowanie terytorium Palau, któro w 1994 roku zostało członkiem organizacji.
• Rada Gospodarcza i Społeczna; organ zajmujący się sprawami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych.
• Rada Bezpieczeństwa – najważniejszy organ ONZ, jego zadaniem jest utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie.
Operacje pokojowe:
• 1950-1953, Korea – utrzymanie podziału Półwyspu Koreańskiego, zahamowanie ekspansji komunizmu
• 1960-1964, Kongo (dziś Demokratyczna Republika Konga) – interwencja ONZ doprowadziła do utrzymania niepodległości kraju i jego integralności terytorialnej; w efekcie wyniosła do władzy prezydenta Mobutu Sese Seko
• od 1964 roku, Cypr – stacjonują siły pokojowe, którym nie udało się zapobiec podziałowi wyspy po interwencji Turcji
• od 1967 roku, Bliski Wschód, obserwacja konfliktu palestyńsko-izraelskiego, stała obecność kontyngentu ONZ w tym regionie, m.in. na Wzgórzach Golan i w Strefie Gazy
• 1990-1991, Zatoka Perska – mandat ONZ dla sił brytyjsko-amerykańskich, które wyzwoliły Kuwejt, po zajęciu państwa przez siły irackie (operacja Pustynna Burza)
• 1992-1994, Somalia – zakończona porażką operacja Przywrócić Nadzieję, która miała skłonić do rozbrojenia walczące strony i zabezpieczyć dostawy z pomocą humanitarną skończyła się tragiczną misją sił specjalnych - Operacją w Mogadiszu (udział głównie wojsk amerykańskich)
• 1992-1993, Kambodża – największa operacja pokojowa ONZ, zakończona demokratyzacją kraju
• 1992-1995, była Jugosławia – siły ONZ UNPROFOR miały zaprowadzić pokój w dawnych republikach związkowych Jugosławii, poniosły fiasko i zostały zastąpione przez siły NATO – IFOR
• 1993-1996, Rwanda - siły ONZ UNAMIR miały monitorować układ pokojowy, który zawarły dwie największe grupy etniczne zamieszkujące Rwandę – Hutu i Tutsi. Uznawana jest za największą porażkę ONZ[potrzebne źródło]. Masakra ok. 800 tys. ludzi odbywała się na oczach żołnierzy z sił pokojowych (zob. Ludobójstwo w Rwandzie).
Pierwszy udział Polaków w misjach pokojowych ONZ datuje się na 1953 rok, gdy rząd PRL wysłał swych obserwatorów do Korei. W tym samym roku Polacy weszli w skład dwóch międzynarodowych komisji nadzorujących rozejm. Od tego czasu, ponad 63 tys. polskich żołnierzy brało udział w 58 misjach pokojowych i humanitarnych, a obecnie 985 z nich służy w 9-ciu misjach pokojowych na całym świecie, co daje nam 24 miejsce wśród państw uczestniczących. Pozycja ta była silniejsza. Przed zaangażowaniem się w misje NATO zajmowaliśmy 12 miejsce.