Cząstki bym, byś, by, byśmy, byście

Cząstki bym, byś, by, byśmy, byście występują także jako połączenie spójnika by z końcówkami -(e)m, -(e)ś, -(e)śmy, -(e)ście. Spójnik by jest równoważny spójnikom aby, ażeby, żeby, np.
- Zaprosił go, by wystąpił z odczytem (= aby wystąpił z odczytem).
- Zadzwoniła z prośbą, bym do niej przyjechała (= żebym do niej przyjechała).
- Chcą, byśmy się tu zatrzymali (= żebyśmy się tu zatrzymali).

O pisowni końcówek -(e)m, -(e)ś, -(e)śmy, -(e)ście z poprzedzającymi wyrazami — zob. 42.
"By" jako samodzielny spójnik może wystąpić po innych spójnikach. Jego pisownia jest wtedy rozdzielna:
- Podróżny dotarł do hotelu, ale by mógł zająć pokój, musiał wypełnić kwestionariusze.

Aby upewnić się, co do spójnikowej funkcji "by" w powyższym zdaniu, należy to zdanie przekształcić w ten sposób, żeby każde podrzędne zdanie wprowadzone zostało oddzielnie własnym spójnikiem:
- Podróżny dotarł do hotelu, ale musiał wypełnić kwestionariusze, by mógł zająć pokój.
Spójnik "ale" wprowadza, zdanie musiał wypełnić kwestionariusze, spójnik "by" — mógł zająć pokój.

Spójnik by możemy też wymienić na spójniki aby, ażeby, żeby. Wtedy przekształcone zdanie będzie miało postać:
- Podróżny dotarł do hotelu, ale żeby mógł zająć pokój, musiał wypełnić kwestionariusze.