Dyskursywność kultury

Udowodnij dyskursywność kultury na podstawie toposu syna marnotrawnego

Kultura ma charakter dyskursywny, ponieważ opiera się na ścisłym i logicznym rozumowaniu, co możemy zaobserwować dzięki toposowi syna marnotrawnego. Topos syna marnotrawnego posiada korzenie w Biblii. Ta przypowieść staje się inspiracją dla późniejszych artystów. Tytułowy syn marnotrawny bierze przynależny mu majątek od swojego ojca i wyrusza w świat. W krótkim czasie przepuszcza swój dobytek i brakuje mu pieniędzy by przeżyć. Postanawia powrócić do swojego domu (gdzie czeka na niego jego stary ojciec) i błagać go o wybaczenie, za to co zrobił. Staruszek z radością i z otwartymi ramionami wita swojego syna, organizując mu przyjęcie na jego cześć. Motyw ten jest wykorzystywany w różnego rodzaju utworach na przestrzeni dziejów. Pojawia się zarówno na obrazach sprzed pięciu wieków, jak i we współczesnych utworach np. piosenkach.
Obraz Boscha pt.: „Wędrowiec”, został namalowanym w XVI wieku. Autor w swoim dziele interpretuje przypowieść o „Synu Marnotrawnym”. Na obrazie widać żebraka, który opuszcza zaniedbaną i podupadłą gospodę. Biblijna przypowieść nie zawiera opisu żadnej gospody, w której pracował syn. Malowidło ukazuje też parę postaci, których nie ma przypowieści.
Drugim malarzem, który interpretuje przypowieść jest Rembrandt. W XVII wieku namalował „Powrót syna marnotrawnego” gdzie nawiązał do toposu syna marnotrawnego. Osoba na obrazie to starszy mężczyzna, który trzyma w ramionach klęczącego mężczyznę – być może swojego syna – stara się on „zobaczyć” go palcami (prawdopodobnie nie widzi). W ewangelii inaczej opisano przyjęcie syna przez ojca. Tam tata młodzieńca wybiega mu naprzeciw, a mężczyzna z obrazu z pewnością nie był by zdolny do takiego powitania.
Nie tylko malarze nawiązywali do owego motywu. Również pisarze a nawet twórcy piosenek wykorzystywali ten topos.
Jacek Kaczmarski w swojej piosence pt.: „Syn Marnotrawny” opisuje dwa powyżej wspomniane obrazy. Poniższa zwrotka opisuje obraz Boscha cyt.:
„Ludzie, których nie widzę- stoją do mnie tyłem:
Ten pod bramą leje, ów na pannę czeka.
Nawet pies znajomy na mój widok szczeka…
Sam się z życia nader sprawnie obrobiłem.
Więc chyłkiem powracam do domu o zmroku- jak złodziej.”
Ostatnia zwrotka opisuje obraz Rembrandta cyt.:
„Do nóg czyichś schylam głowę, jak pod topór…”.
Wacław Oszajca w swoim wierszu także opisuje jego obraz cyt.:
„przyszedłeś za późno
kiedy ojciec twój patrzył
za tobą oczy i ogłuchł od ciszy
teraz usiłuje cię zobaczyć opuszkami
na próżno…”
Utwór z kolei interpretuje przypowieść o Synu Marnotrawnym, ponieważ pisze o sytuacji, której nie było w paraboli biblijnej. Oszajca skoncentrował się na ojcu syna marnotrawnego, który w Biblii nie był ani ślepy, ani głuchy.
Wiersz Pasierba „Przypowieść o ojcu” interpretuje pierwotny motyw. Stosuje kontrast, aby opisać relacje, jakie zachodziły pomiędzy zachowaniem ojca i jego syna. Nie przedstawia on sytuacji, opisanej w Biblii.
Tadeusz Różewicz w swoim utworze, wnosi całkowicie inną interpretację biblijnej przypowieści. Poeta ten przeżył wojnę i żył w bardzo ciężkich, powojennych czasach. Wieszcz opisuje swoje przeżycia, rozterki oraz sytuację ludzi, np. żołnierzy, którzy powracających do swoich domów, gdzie nikogo nie zastają. Utwór nawiązuje do obrazu Boscha, opisując gospodę „Pod Białym Łabędziem”.
Powyższe przykłady potwierdzają, że kultura ma charakter dyskursywny. Możemy to dostrzec w toposie syna marnotrawnego. Ten motyw biblijny jest tylko jednym z wielu przykładów, potwierdzającym tę cechę kultury.