Kody kreskowe są graficznym odzwierciedleniem określonych znaków poprzez kombinację ciemnych i jasnych elementów, ustalonych według przyjętych reguł budowy danego kodu (symboliki). Rozróżnia się znaki kodujące dane oraz znaki pomocnicze, charakterystyczne dla danej symboliki.
Symbolika to opis zasad tworzenia poszczególnych rodzajów kodów, czyli sposobu, w jaki znaki pisma, czytelne wzrokowo, odwzorowane są poprzez jasne i ciemne elementy o różnej szerokości.
Symbol kodu kreskowego jest zestawem elementów, których struktura wynika z danej symboliki oraz ze znaków czytelnych wzrokowo przedstawionych graficznie. Kody kreskowe pozwalają na automatyczną identyfikację (AI). Identyfikacja obiektów dokonuje się bez bezpośredniego udziału człowieka. Technika ta jest stosowana na świecie od kilkudziesięciu lat. Kody kreskowe to obecnie najczęstszy stosowany sposób identyfikacji i znakowania danych.
Rozróżniamy 3 podstawowe rodzaje kodów kreskowych:
- linearne
- dwuwymiarowe
- hybrydowe
Linearne kody kreskowe
Symbole linearnych kodów kreskowych są łatwo rozpoznawalne przez ciemne i jasne pionowe paski o różnych szerokościach. Istnieje wiele różnych rodzajów linearnych kodów. Te najbardziej używane to Code 128, Code 39, EAN-13, EAN-8, ITF (Interleaved 2 z 5) UPC-A, UPC-E. Firma HDF Sp. z o.o. dokonała podziału liniowych kodów kreskowych w zależności od ilości różnych rodzajów pasków stosowanych w danym kodzie kreskowym.
Wyróżniono następujące typy linearnych kodów kreskowych:
2W - kody kreskowe, w których występują paski o dwóch różnych szerokościach
2 z 5 Industrial – kod małej gęstości; jego nazwa wynika stąd, że każdy znak składa się z 5 pasków, z czego 2 są szerokie.
2 z 5 Interleaved – jednowymiarowy kod kreskowy typu 2W, w którym występują paski o dwóch różnych szerokościach. Jest bardzo popularnym kodem, a zaprojektowano go po to by zwiększyć gęstości kodu 2 z 5.
Codabar – jest znany pod nazwą NW-7, ponieważ każdy znak składa się z 4 pasków i 3 odstępów. Jest kodem dyskretnym. Może kodować 16 różnych znaków, plus dodatkowe 4 znaki start/stop. Bardzo niezawodny i łatwy do skanowania
Code 39 – pierwszy wynaleziony alfanumeryczny kod kreskowy stosowany do dzisiaj w środowisku nie związanym ze sprzedażą detaliczną. Kod jest samo kontrolujący się. Składa się z 9 pasków w tym z 3 grubszych.
Danish PTT 39 Barcode - oparty na kodzie Code 39. Koduje te same znaki.
French Postal 39 A/R – używany we Francji do identyfikacji poczty. Oparty na kodzie Code 39. Dane składają się z: ''RA'' lub ''RB'', dane (8 znaków), suma kontrolna (1 znak), dwa znaki kończące ''FR''
German Postal Barcode – używany na etykietach na przesyłkach pocztowych w Niemczech. Wyróżniamy 2 rodzaje tego kodu:
1. German Postal Barcode Identcode 11 (służy do kodowania numeru śledzenia i potrzebuje 11cyfr)
2. German Postal Barcode Leitcode 13 (służy do kodowania rejonu przeznaczenia i potrzebuje 13 cyfr)
MSI Plessey – jest kodem, który koduje jedynie cyfry. Jest zmodyfikowany przez firmę MSI Data Corporation wersją kodu Plessey. Wyróżnia się cztery rodzaje tego kodu:
1. MSI Plessey bez korekcji błędów
2. MSI Plessey +CHK10 (z pojedynczą korekcją błędów modulo 10)
3. MSI Plessey +CHK10 +CHK10 (z podwójną korekcją błędów modulo 10)
4. MSI Plessey +CHK11 +CHK10 (z podwójną korekcją błędów modulo 11 i modulo 10)
Plessey – jest kodem ciągłym i zwykle występuje z sumą kontrolną. Kod ten stosowany jest w bibliotekach, inwentaryzacji towarów i sprzedaży detalicznej.
Telepen – długość kodu zawsze taka sama. Skuteczne odkodowanie informacji. Przy kodowaniu cyfr stosuje się pakowanie, czyli dwie cyfry są pakowane do jednego znaku. Maksymalna gęstość pakowania dla danych alfanumerycznych to 16 znaków na cal.
USPS – kod używany w Stanach Zjednoczonych. Występują 3 rodzaje tego kodu:
1. USPS sack labe (używany do automatycznego klasyfikowania gazet i listów spakowanych w workach)
2. USPS tray label (stosowany do gazet, listów i paczek priorytetowych)
3. USPS FIM (służy do projektowania oznaczeń uprzejmych odpowiedzi na kartkach pocztowych. Może zakodować jedną z czterech liter: 'A', 'B', 'C, 'D', które są umieszczane w prawy górnym rogu listu lub kartki)
PostNet – wynaleziony przez USPS do przyśpieszenia sortowania i przesyłania listów. Występuje na kopertach.
4W - kody kreskowe, w których występują paski o czterech różnych szerokościach
Code 11 – używa jedną lub dwie sumy kontrolne. Kod znany jest pod nazwą USD – 8. Kod numeryczny o dużej gęstości. Stosowany do oznaczania urządzeń telekomunikacyjnych.
Code 128 – kod alfanumeryczny o bardzo dużej gęstości. Dowolna liczba kodowanych znaków. Mogą być kodowane wszystkie 128 znaków ASCII. Tak jak poprzedni kod stosowany jest do znakowania urządzeń telekomunikacyjnych.
Code 93 – kod ciągły o większej gęstości. Długość może być zmienna. Kodowane są wszystkie wielkie litery, cyfry i kilka dodatkowych znaków. Kod ten używany jest w przemyśle metalurgicznym, przemyśle chemicznym, w transporcie lotniczym, a także w logistyce wewnątrz przedsiębiorstw.
EAN-128 – stworzony, żeby dostarczyć ogólnoświatowego formatu i standardu dla wymiany prostych danych pomiędzy przedsiębiorstwami.
EAN-13 – jest europejską odmianą kodu UPC – A. Stosowany jako standard w przemyśle wydawniczym do kodowania ISBN na książkach. Używany jest również do oznaczania artykułów sprzedawanych detalicznie w Europie i Japonii. Może być wykorzystywany w zastosowaniach wewnątrz firmy np. do znakowania pojemników, półek w magazynach, itp.
EAN-8 – krótki kod stosowany dla małych produktów. Każdy kod EAN-8 przyznawany jest przez UCC. Jedną z zalet jest to, że każda firma może otrzymać kod EAN-8, nie zwracając uwagi na swój kod producenta lub produktu EAN-13. Minusem jest fakt, że nie można przetłumaczyć kodu EAN-8 na EAN-13. Kod ten stosowany jest do oznaczania artykułów sprzedawanych detalicznie w Europie i Japonii.
ISBN – unikalny numer przypisywany każdej wydawanej książce. Kod składa się z 9 cyfr plus suma kontrolna. Zbudowany jest z 3 części. W pierwszej oznacza się język lub kraj pochodzenia. Druga zawiera informację o wydawcy. Trzecia część oznacza numer książki.
ISSN – jest to kod EAN-13, który koduje pierwsze 7 cyfr ISSN. Cyfry te są poprzedzone przez specjalny kod państwa, po nim jest dwucyfrowy kod ceny.
Swiss Postal – wysokość tego kodu musi być równa lub większa od:
1. 20mm dla szerokości modułów równych lub mniejszych od 0,45mm
2. 23mm dla szerokości modułów równych lub większych od 0.45mm
Wykorzystywany jest tam, gdzie trzeba szybko przeczytać dużą ilość informacji. Kod jest bardzo znany w Japonii.
UPC-A – na początku przeznaczony do przyśpieszania procesu sprzedaży w sklepach spożywczych, również do prowadzenia inwentarza towarów. Obecnie jest 5 rodzajów tego kodu: UPC-A, B, C, D, E.
UPC-E – odmiana kodu UPC-A pozwalająca na skrócenie kodu przez usuwanie nadmiernej ilości zer. W kodzie tym stosowana jest metoda kompresji niepotrzebnych zer. Kodem tym oznacza się artykuły sprzedawane detalicznie w USA i Kanadzie.
UPS - budowa tego kodu oparta jest na budowie kodu Code 128. kod UPS występuje w 4 formach:
1. UPS Standard (18 digits)
2. UPS 18 digits
3. UPS Standard (11 digits )
4. UPS 11 digits
Stosowany jest do dodawania numerów śledzących i kodów pocztowych na generowanych etykietach paczek UPS.
4S - kody kreskowe, w których paski kodu kreskowego mogą wystąpić w 4 różnych stanach
Australia Post 4-State Postal Code – kod używany przez pocztę w Australii. Stosowanie tego kodu przyśpiesza sortowanie przesyłek.
Dutch 4-State Postal – stosowany przez pocztę w Holandii. Kod ten drukowany jest na paczkach i listach. Zawiera informacje dotyczące adresata.
Japan Post 4-State Postal Code – używany przez pocztę w Japonii. Tak jak poprzedni drukowany jest na paczkach i listach również zawiera dane o adresacie.
Royal Mail 4-State Customer Code – wykorzystywany przez pocztę w Wielkiej Brytanii. Kod zapewnia szybsze i bardziej niezawodne dostarczenie poczty. Wykorzystanie jego przyczynia się znaczących oszczędności w opłatach pocztowych.
Singapore 4-State Postal Code – stosowany w Singapurze. Umożliwia szybsze sortowanie przesyłek. Drukowany na listach i paczkach. Zawiera informacje o adresacie.
Pozostałe jednowymiarowe kody kreskowe:
Channel Code – bezpieczny kod stosowany na opakowaniach do oznaczania ilości sztuk towarów.
OMR – kod ten jest systemem pozycyjnym. Danymi dla kodu są wartości bitowe.
PostNet – kod stosowany przy przesyłaniu poczty w Stanach Zjednoczonych. Zapewnia szybsze i niezawodne dostarczenie poczty.
Kody dwuwymiarowe
Kody dwuwymiarowe można podzielić na dwie grupy: symboliki macierzowe, wielowierszowe (liniowe) kody kreskowe. Symboliki macierzowe wyglądają jak macierze punktów, a wielowierszowe wyglądają jakby linearne kody kreskowe z bardzo krótkimi paskami ułożone jeden na drugim.
Kody symboliki macierzowej:
Aztec – kod ten stosowany jest do oznaczania i śledzenia kuponów konkursowych w akcjach promocyjnych oraz do kodowania informacji na dowodach rejestracyjnych pojazdów.
Code One – kod może mieć różne kształty, ma mechanizm umożliwiający korekcję błędów. Stosowany w przemyśle metalurgicznym, chemicznym, transporcie lotniczym, także w logistyce wewnątrz przedsiębiorstw.
Data Matrix – kod dwuwymiarowy o dużej gęstości i zmiennej długości. Używany do oznaczania dokumentów. Stosowany jest również na przesyłkach w transporcie i spedycji.
Dot Code A – stosowany do kodowania wartości binarnych. Kod może mieć różne wielkości. Od najmniejszej 6x6 do największej 12x12 kwadratów.
MaxiCode – kod niewielkich rozmiarów (1cal x cal). Tosowany do oznaczania paczek. Kod używany jest do transportu i spedycji. W United Parcel Service używany do zybkiego sortownia listów.
QRCode – cechy tego kodu to:
1. duża ppojemność
2. duża gęstość
3. możliwość czytania kodu w dowolnej orientacji
4. duża prędkość odczytu kodu
5. korekcja błędów
Kod wykorzystywany jest tam, gdzie trzeba szybko przeczytać dużą ilość informacji.
Kody wielowierszowe
Codablock F – kod stosowany jest tam, gdzie kod Code 128 nie mieści się, na małych opakowaniach. Wykorzystywany w logistyce, w magazynach oraz w sprzedaży detalicznej.
Code 16K – odkodowuje dane dzięki używając odwróconej wersji Code 128. Stosowany głównie do oznaczania urządzeń telekomunikacyjnych.
Code 49 – stosowany w przemyśle elektronicznym, na urządzeniach medycznych oraz umieszczany na opakowaniach. Wykorzystywany t tam, gdzie trzeba upakować dużo informacji na bardzo małej przestrzeni.
PDF417 – kod używany jest do niebezpiecznych materiałów, zakodowania technicznych specyfikacji. Stosowany w transporcie i spedycji. Pojemność kodu jest bardzo pomocna, gdy dostęp do bazy danych nie zawsze jest możliwy. Kod stosowany jest również do kodowania odcisków palców i fotografii na tylnej stronie prawa jazdy w USA.
SuperCode – wykorzystywany jest tam, gdzie trzeba szybko przeczytać dużą ilość informacji.
Kody hybrydowe
Kody hybrydowe są kategorią kodów kreskowych, które stanowią połączenie cech kodów linearnych i dwuwymiarowych.
Aztec Mesas – kod dwuwymiarowy połączony z kodem kreskowym. Jest wynikiem przeorganizowania graficznej prezentacji kodu Aztec z warstwy. Koduje małe i duże ilości danych..
RSS - rodzina kodów RSS składa się z następujących wersji:
1. RSS-14
2. RSS-14 Truncated
3. RSS-14 Stacked
4. RSS-14 Stacked Omnidirectional
5. RSS Limited
6. RSS Expanded
7. RSS Expanded Stacked
Korekcja błędów:
1. RSS-14 - suma kontrolna mod 79
2. RSS Limited - suma kontrolna obliczana jest jako mod 89
3. RSS Expanded - suma kontrolna jest obliczana jako mod 211
Kod stosowany jest tam, gdzie potrzeba zakodować większą ilość informacji na niewielkim obszarze. Używany jest w przemyśle farmaceutycznym, logistyce, transporcie i w supermarketach.