Prawo cywilne.

PRAWO CYWILNE

PRAWO ZOBOWIĄZAŃ

1. Zasada swobody umów.
2. Majątkowy charakter.

- czynność prawna w tym głównie umowa

Źródłem pr. Zobowiązań jest przede wszystkim Kodeks Cywilny, Kodeks spółek handlowych itd.

Stosunek zobowiązaniowy.

Struktura:
a) Podmiot- osoby fizyczne lub osoby prawne. Dwie strony- wierzyciel i dłużnik.
Wierzyciel- osoba, która ma prawo żądać od dłużnika spełnienia świadczenia.
Dłużnik- osoba zobowiązana do zachowania się zgodnie z wola wierzyciela, czyli spełnienie świadczenia.
Podmiotów stosunku zobowiązaniowego może być więcej niż dwa.
b) Przedmiot- jest to świadczenie, czyli zachowanie się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania, odpowiadające interesom wierzyciela.
c) Treść- są to prawa i obowiązki, czyli jedna strona uprawniona (wierzyciel) druga zobowiązana (dłużnik).

Przedmiotem obowiązania jest świadczenie, natomiast przedmiotem świadczenia jest rzecz, np. pieniądze pożyczone. Są przypadki gdzie ni da się określić przedmiotu świadczenia np. nauka języka obcego.

Rodzaje świadczeń I podział:

a) Świadczenie jednorazowe- polega na jednorazowym zachowaniu się dłużnika, aczkolwiek może składać się na nie wiele czynności. W przypadku świadczenia jednorazowego upływ czasu pozostaje bez znaczenia, np. budowa budynku (wiele elementów) może być wykonana w ratach. Cechą świadczenia jednorazowego jest jedna z góry określona całość, np. cena.
b) Świadczenie okresowe- cechą jest to, iż dłużnik w pewnych odstępach czasu dokonuje pewnych powtarzających się czynności np. alimenty, czynsz itp. Świadczenie okresowe różni się od świadczenia jednorazowego tym, że nie ma z góry określonej całości. Mają charakter samodzielny.
c) Świadczenie ciągłe- polega na tym, że dłużnik przez pewien czas zachowuje się zgodnie z treścią świadczenia np. umowa o pracę na czas określony.

II podział

a) Świadczenia oznaczone, co do tożsamości.
b) Świadczenia oznaczone, co do gatunku.

Kryterium tego podziału jest rozróżnienie oznaczonych rzeczy, co do gatunku.

Rzecz oznaczona, co do gatunku nie ginie, czyli jest tych rzeczy wiele i nie różni się od innych.
Rzecz oznaczona, co do tożsamości nie ginie, czyli jest jedna rzecz i nie ma innych takich.

Ograniczone świadczenia rodzajowe- jest to coś pośredniego pomiędzy świadczeniem oznaczonym, co do gatunku, a świadczeniem oznaczonym, co do tożsamości.
Czyli wyróżnienie elementów do tej pory, gdy rzecz stanie się oznaczoną, co do tożsamości indywidualnie.

III podział

a) Świadczenie podzielne
b) Świadczenie niepodzielne

Ad. A) Świadczenie podzielne- to taki, które można spełnić w częściach i nie powoduje to zmiany przedmiotu świadczenia ani istotnej zmiany wartości.
Regułą jest to, że dłużnik nie musi osobiście spełniać świadczenia, chyba, że ustawa stanowi inaczej lub jest indywidualnie oznaczone.

Świadczenie powinno być możliwe do wykonania. O niemożliwości spełnienia świadczenia mówimy wówczas, gdy obiektywnie nie jest to możliwe.

Prostota niemożliwości świadczenia polega na tym, że świadczenie jest niemożliwe do spełnienia od początku.

Niemożliwość następcza polega na tym, że w chwili zawarcia umowy jest możliwe wykonanie, ale po pewnym czasie staje się niemożliwe, jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, wówczas świadczenie wygasa.

Gospodarcza niemożliwość spełnienia długu, czyli nakłady są tak duże, ze nie opłacałoby się spełnienie świadczenia.

Świadczenie pieniężne.
To takie, którego przedmiotem jest pieniądz a dokładniej wartość pieniądza (obojętnie, w jakich banknotach, byle była ta sama wartość).

Rodzaje pieniądza:
a) pieniądz w znaczeniu szerokim, to wszelkie środki płatnicze( papiery wartościowe, euro, dolar, itd.).
b) pieniądz w znaczeniu ścisłym to złoty polski, gdzie ustawodawca przyznaje mu …

Istnieją od tej zasady wyjątki.

2 podział
a) pieniądz gotówkowy (banknot i moneta)
b) pieniądz bezgotówkowy
Rodzaje wartości pieniądza:
a) Wartość nominalna- wartość wyrażona na banknocie lub monecie w cyfrach.
b) Wartość wewnętrzna – wartość materiału, z którego wykonany jest pieniądz.
c) Wartość kursowa- przelicznik na inne waluty
d) Wartość nabywcza- ile można kupić za 1 zł.

Nominalizm i waloryzacja

Nominalizm ( zasada nominalizmu)- czyli dłużnik oddaje tyle ile pożyczył, bez względu na zmiany w sile nabywczej pieniądza.
Waloryzacja- dłużnik oddaje większą lub mniejszą kwotę w zależności od siły nabywczej pieniądza. ( inflacja- oddaje więcej, deflacja- oddaje mniej).

Rodzaje waloryzacji:
a) waloryzacja ustawowa- ustawa określa zasady przeprowadzania przeliczeń.
b) Waloryzacja umowna- polega na tym, że strony mogą sobie zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości (pieniądz polski):
- klauzula złota- można oprzeć wysokość świadczenia o wartość złota
- klauzula towarowa- oparcie wysokości świadczenia o wartość danego towaru
- klauzula walutowa- oparcie wysokości świadczenia pieniężnego o wartość innego niż polski pieniądz ( marka, dolar, funt itp.)
c) waloryzacja sądowa- o zmianie wysokości świadczenia pieniężnego orzeka sąd.

Wysokość świadczenia sąd może zmienić wówczas, gdy nastąpiła istotna zmiana w sile nabywczej pieniądza. Sąd może kierując się zasadami współżycia społecznego oraz interesem stron zmienić wysokość świadczenia pieniężnego.

Odsetki.
Jest to wynagrodzenie, za korzystanie z cudzych pieniędzy. Wysokość ich zależy od kwoty, stopy procentowej, czasu oraz innych czynników.

Mogą być następujące:
a) Odsetki ustawowe- wysokość ich jest ustalona z rozporządzenia RM.
b) Odsetki umowne- strony zastrzegają w umowie wysokość odsetek
c) Odsetki sądowe- wynikają z orzeczenia sądowego.

Wyzysk- polega na tym, że jedna ze stron zastrzega nadmierne korzyści dla siebie wykorzystując odmienną sytuację, bezradność itp. Wyzyskany może zwrócić się do sądu o zwrócenie odsetek Może również zażądać rozwiązania umowy.

Odsetki są świadczeniami ubocznymi.
Świadczenia uboczne w stosunku do świadczenia głównego.

Anatocyzm- są to odsetki od odsetek..
W zasadzie nie jest dopuszczalne naliczanie odsetek od odsetek. Można obliczyć wartość odsetek zaległych odsetek, doliczyć do sumy głównej, następnie obliczyć odsetki od całości.

Odpowiedzialność solidarna.

Kodeks Cywilny wyróżnia:

a) solidarność dłużników- mamy jednego wierzyciela i kilku dłużników i w tym układzie wierzyciel może zażądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników, łącznie od niektórych z nich lub każdego z osobna. Cechą jest to, że zupełne zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia z długu pozostałych. Solidarna odpowiedzialność może wynikać z umowy lub ustawy.
Roszczenia regresowe- są to roszczenia zwrotne. Ten z dłużników, który zaspokoił wierzyciela może żądać od pozostałych, aby zwrócili mu to, co on zapłacił w odpowiednich częściach.
b) solidarność wierzycieli- kilku wierzycieli, jeden dłużnik. Istota solidarności polega na tym, że tych kilku wierzycieli uprawniona w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe swoje świadczenie do rąk jednego z wierzycieli i w następstwie zaspokojenia jednego dług wygasa względem wszystkich. Wybór wierzyciela, któremu spełni świadczenie należy w zasadzie do dłużnika. Dłużnik nie ma wyboru, gdy jeden z wierzycieli wytoczy dłużnikowi powództwo o spełnienie świadczenia, wówczas dłużnik powinien spełnić świadczenie do rąk tego wierzyciela.
Roszczenia regresowe- ten wierzyciel, który dostał wszystko, świadczy pozostałym część długu.

Solidarność nieprawidłowa
Polega na tym, że ani z umowy, ani z ustawy nie wynika solidarność dłużników, ale istnieje stan, w którym w razie zaspokojenia wierzyciela przez jednego dłużnika, świadczenie wygasa względem pozostałych.

Odpowiedzialność odszkodowawcza
Jest to przeniesienie konsekwencji za ujemne zachowanie. Konsekwencje mają charakter majątkowy.

Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:
(to, co musi zaistnieć, aby można było mówić o odpowiedzialności odszkodowawczej)

1. Szkoda ( fakt zaistnienia szkody)- jest to uszczerbek we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo.
2. Fakt, z którym ustawodawca łączy obowiązek naprawienia szkody
- działanie zawinione
- zachowanie zwierząt
- nie związane z człowiekiem
3. Związek przyczynowy pomiędzy zaistnieniem szkody a naprawieniem- jest to byt duchowy, który poprzez akt woli tworzy pewne skutki. Jest to ustalenie czy pomiędzy dwoma zdarzeniami, o których można powiedzieć, że jedno jest to skutek a drugie przyczyna.


I podział
a) szkoda majątkowa
b) szkoda niemajątkowa

- Mówimy o odszkodowaniu zaś w przypadku
- Niemajątkowej o zadośćuczynieniu za szkodę
- Majątkowa jest, gdy da się ją przeliczyć na pieniądze
- Niemajątkowa nie da się przeliczyć na pieniądze
- Majątkowa przybiera postać zniszczenia lub uszkodzenia rzeczy. Również w przypadku przedawnienia roszczenia. W wypadku szkody interesu umownego ( jedna ze stron rezygnuje z zawarcia umowy). Pozbawienie posiadania np. kradzież.
Damnum emerqens, czyli rzeczywista strata

Rzeczywista strata polega na tym, że w następstwie szkody majątek poszkodowanego ulega zmniejszeniu.

Utracone korzyści- majątek danej osoby nie ulega powiększeniu, chociaż mógł ulec powiększeniu.

Obliczenia szkód- utraconych korzyści i rzeczywistej szkody.

II podział

a) szkoda na mieniu- szkoda, która dotyka majątku danej osoby. Ma charakter majątkowy.
b) Szkoda na osobie-, gdy uszczerbek dotyka osoby poszkodowanego. Szkoda na osobie może mieć charakter niemajątkowy jak i majątkowy.

III podział

a) szkoda obecna- to taka istniejąca w chwili wyroku, której rozmiar jest znany.
b) Szkoda przyszła- to taka, która jeszcze nie zaistniała w chwili orzeczenia, ale którą sąd uwzględnia mając na uwadze wysoki stopień prawdopodobieństwa jej powstania np. promieniowanie
c) Szkoda ewentualna- to taka, która może zaistnieć w przyszłości ale nie bierze się jej pod uwagę ze względu na niewielki stopień prawdopodobieństwa jej powstania.

IV podział

a) szkoda bezpośrednia – jakiś uszczerbek dotyka wprost jakiejś rzeczy majątkowych
b) szkoda pośrednia- jest dalszym skutkiem szkody bezpośredniej

Sposoby naprawienia szkody:

a) odszkodowanie
b) przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego

Regułą jest, że o sposobie naprawienia szkody decyduje 0poszkodowny, chyba, że przywrócenie do stanu poprzedniego jest niemożliwe lub, co najmniej utrudnione nadmiernie.
Przy odszkodowaniu ceny bierzemy z chwili wydaniu wyroku, jest to regułą. Bierze się w tym przypadku pod uwagę ceny rynkowe. Wysokość odszkodowania powinna odpowiadać wysokości szkody- jest to reguła, od której są wyjątki, wówczas odszkodowani będzie niższe od szkody
Niższe odszkodowanie występuje:
- wtedy, gdy źródłem szkody są korzyści
- przyczynienie się poszkodowanego- o przyczynieniu możemy mówić wówczas, gdy zachowanie poszkodowanego jest naganne
- jus modeandi sondum, czyli prawa sądu do obniżenia odszkodowania. Jeżeli w stosunkach pomiędzy osobami fizycznymi zostaje wyrządzona szkoda, to wówczas zakres wyrządzenia szkody może być zakres ograniczony przez sąd-, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę, takiego obniżenia wymagają…

Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej:

a) Funkcja kompensacyjna- zadaniem odpowiedzialności odszkodowawczej jest wyrównanie strat.
b) Funkcja prewencyjna- odszkodowanie powinno zapobiegać
c) Funkcja wychowawcza- powinna wychowywać poprzez odszkodowanie
d) Funkcja represyjna

1. Teoria równowartości przyczyn- za przyczynę uważa się każdy związek, który mógł być przyczyną skutku.
2. Teoria adekwatnego związku przyczynowego- ustalenie związku nie wystarcza i jest to pierwszy etap.
Drugi etap polega na odpowiedzi na pytanie czy dany skutek należy uznać za normalny, czyli czy jest zwykłym skutkiem zdarzenia.

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej:

a) zasada ryzyka
b) zasada słuszności
c) zasada winy-, kto z winy swej wyrządził szkodę, obowiązany jest do naprawienia jej. W ramach pojęcia winy wyróżnia się:
- element subiektywny- sfera psychiki sprawcy, odczucia np. chciał ale nie uczynił, nie wiedział, ale mógł się dowiedzieć.
- Element obiektywny- naruszenie prawa i zasad współżycia społecznego.
Na gruncie prawa cywilnego muszą zaistnieć te dwa elementy.
d) odpowiedzialności absolutnej.


Rodzaje winy:

1. Wina umyślna- polega na tym, że osoba chce osiągnąć dany skutek lub godzi się na wystąpienie skutku.
2. Wina nieumyślna to:
- lekkomyślność- polega na tym, że sprawca wie o skutkach czynu, ale bezpodstawnie sądzi, że tych skutków uniknie
- niedbalstwo- polega na tym, że dana osoba nie wie o skutkach czynu, ale przy zachowaniu należytej staranności mogła się o tym dowiedzieć.
- Rażące niedbalstwo występuje, gdy dana osoba nie zachowa nawet pewnego minimum staranności. Gdy nie wiedziała o skutkach zachowania, ale mogła się o nich dowiedzieć.

Elementy wyłączające winę, przy czym mogą zachodzić okoliczności wyłączające element subiektywny jak i obiektywny.
Jest to:
a) Niepoczytalność np. choroba, gorączka, wiek (od 0 do 13 lat)
b) Obrona konieczna- odpiera bezprawny, bezpośredni zamach na dobro chronione
c) Dozwolona samopomoc- własnym działaniem poszkodowany przywraca stan sprzed naruszenia np. zajęcie zwierzęcia
d) Stan wyższej konieczności- można poświęcić dane dobro dla ratowania dobra ważniejszego. Nie ma wątpliwości, gdy chodzi o życie i zdrowie.
e) Działanie w granicach przysługujących praw podmiotowych
f) Działanie w granicach zgody poszkodowanego
g) Działanie w granicach posiadanych uprawnień.

Zasada ryzyka- pojawienie się tej zasady wiąże się z powstaniem szkód masowych np. wyrządzone przez przedsiębiorstwa.
Jest to odpowiedzialność niezależna od winy i przesłanka nie jest wina po stronie sprawcy. Szkoda wyrządzona pewnym zachowaniem nie musi być zawiniona.

Przesłanki egzomeracyjne (wyłanczają odpowiedzialność)
a) siła wyższa- to zdarzenie zewnętrzne niezależne od człowieka, którego nie można przewidzieć lub nie można mu zapobiec.
b) Wyłączna wina poszkodowanego- zachowanie zawinione tych osób, które powoduje powstanie szkody. Chodzi tu o zachowanie poszkodowanego lub osoby trzeciej
c) Wyłączna wina osoby trzeciej, za którą ponoszący odpowiedzialności nie ponosi.

Zasada słuszności- jest uzupełniającą do poprzednich, chodzi o to, aby w pewnych przypadkach sąd mógł zasądzić odpowiedzialność, gdy brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania (brak przesłanek w oparciu o ryzyko lub winę)

Odpowiedzialność absolutna (ex lega) polega na tym, że występują następujące przesłanki:
- pewne zdarzenie
- związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem.
Nie można uchylić się od odpowiedzialności nawet powołując się na siłę wyższą.

Odpowiedzialność deliktowa

Czyny niedozwolone art.415. Odpowiedzialność z winy

1. Odpowiedzialność osoby prawnej art. 416
2. Odpowiedzialność Skarbu państwa art. 417, 418, 419, 420, 427, 428, 429,, 430, 431, 415, 433, 434, 435, 436, 448, 442,

Odpowiedzialność kontaktowa
Odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

W przypadku odpowiedzialności kontraktowej między wierzycielem a dłużnikiem powstaje stosunek prawny w następstwie zawartej umowy.
Jeżeli dłużnik nie wykonuje swego świadczenia w ogóle lub nienależycie w skutek, czego powstaje szkoda po stronie wierzyciela wówczas stosunek prawny pomiędzy wierzycielem, a dłużnikiem następują zmiany. Zmiany polegają na obciążeniu dłużnika, do obowiązku świadczenia dołącza się obowiązek naprawienia szkody.

W wypadku odpowiedzialności deliktowej więź prawna pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem następuje z chwilą wyrządzenia szkody.

Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej:
- szkoda, która jest następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z umowy.

Dłużnik odpowiada, co do reguły-, że dłużnik odpowiada za niezachowanie należytej staranności, co do spełnienia świadczenia.

Opóźnienie- polega na tym, że dłużnik nie wykonuje świadczenia w terminie z przyczyn przez niego nie zawinionych.

Zwłoka- następuje z przyczyn zawinionych dłużnika, za które ponosi odpowiedzialność w postaci odsetek.
Dłużnik odpowiada nawet za przypadkową utratę lub zniszczenie przedmiotu świadczenia. Wierzyciel może doprowadzić do wykonania zastępczego świadczenia, polegającego na tym, że sąd upoważnia wierzyciela do wykonania czynności na koszt dłużnika.

Zwłoka wierzyciela- wierzyciel bezpodstawnie odmawia przyjęcia świadczenia.
Dłużnik może w tym przypadku złożyć rzecz do depozytu sadowego i wystąpić z wnioskiem o orzeczenie, że złożenie do depozytu było ważne.

Kara umowna- polega na tym, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Jeżeli dojdzie do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, wówczas wierzycielowi należy się kara umowna zastrzeżona w wysokości poniesionej szkody.
Jeżeli wysokość szkody przekracza wysokość kary umownej to wówczas żądanie odszkodowania wyższego niż kara umowna nie jest dopuszczalne chyba, że strony umówiły się inaczej.

Możliwe jest zmniejszenie kary umownej:
a) dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, gdy jego zobowiązanie w znacznej części zostało wykonane
b) gdy kara umowna rażąco była wygórowana

Bezpośrednie wzbogacenie
Polega ono na tym, że jeden podmiot wykorzystuje bez podstawy prawnej korzyść majątkowa kosztem innej osoby. Czyli brak jest:
- nie ma umowy
- nie ma orzeczenia
- nie ma decyzji administracyjnej

Bezpośrednie wzbogacenie może wynikać z zachowania człowieka, ale również sił nadprzyrodzonych. Pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem musi zachodzić związek.
Bezpodstawnie wzbogacony obowiązany jest zwrotu korzyści w naturze a gdyby to było niemożliwe, do zwrotu równowartości.
Zwrot bezpodstawnie uzyskanej korzyści dotyczy nie tylko bezpośredniej korzyści, ale również wszystkiego, co z tej rzeczy uzyskał.
Jeżeli bezpodstawnie wzbogacony rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, wówczas obowiązek zwrotu przechodzi na osobę trzecią. Osoba ta nie ma obowiązku zwrotu korzyści lub wartości, jeżeli zużyła lub utraciła tą korzyść w taki sposób, że nie jest już wzbogacona. Stosuje się to, gdy wzbogacony nie powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Świadczenie niegodziwe- to takie, które zostało spełnione świadomie w zamian za dokonanie czynu zabronionego lub w celu niegodziwym. Sąd w takim przypadku może orzec przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa lub równowartość, jeżeli przedmiot został zużyty lub utracony.

Wygaśnięcie zobowiązań

Przyczyną wygaśnięcia jest wykonanie zobowiązania (podstawowa przyczyna). Wykonanie zobowiązania, które skutkuje wygaśnięciem powinno nastąpić we właściwym czasie do rąk odpowiedniej osoby. Przedmiot świadczenia powinien być w odpowiedniej jakości i ilości. Określa to z reguły umowa zawarta wcześniej.
Kodeks Cywilny-, jeżeli nic innego nie wynika z umowy, wówczas powinno być spełnione w tym miejscu, w którym w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał miejsce zamieszkania lub siedzibę.
W wypadku świadczeń pieniężnych kodeks cywilny postanawia, że wykonanie świadczenia powinno nastąpić w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela.
Reguła: Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, nawet, jeżeli cała wierzytelność jest już wymagalna, chyba, że spełnienie świadczenia w czasie naruszyłoby jego interes.

Dłużnik, mimo iż spełni świadczenie do rak osoby nieuprawnionej do odbierania tego świadczenia, to i tak zostanie zwolniony z długu, gdy np. wierzyciel dokonuje przelewu wierzytelności na inną osobę nie zawiadamiając o tym dłużnika, wówczas, gdy dłużnik spełnia świadczenie do rąk dotychczasowego wierzyciela jest zwolniony, ponieważ nie wiedział, że jest przelana wierzytelność na kogoś innego.

Dłużnik powinien spełnić to, do czego się zobowiązał i to jest regułą. Lecz w razie istotnej zmiany stosunków powstałych po zaistnieniu zobowiązania, może dojść do modyfikacji tego świadczenia. Mówi o tym klauzula Rebus sic stantibus.
Innym sposobem wygaśnięcia zobowiązania jest złożenie świadczenia do depozytu ( w przypadku, gdy nie jest znane miejsce spełnienia wierzytelności przez dłużnika.
Zwolnienie z długu jest również sposobem wygaśnięcia zobowiązania. Wierzyciel zwalnia dłużnika a on zwolnienie przyjmuje.

Odnowienie polega na tym, że dłużnik za zgodą wierzyciela spełnia inne świadczenia niż to, do którego został zobowiązany i w następstwie zobowiązanie wygasa.

Potrącenie polega na tym, że dwie osoby są wobec siebie jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem. Wówczas każda z tych osób może potrącić wierzytelność z wierzytelności osoby, jeżeli przedmiotem wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone, co do gatunku, ale tej samej jakości, pod warunkiem, że te wierzytelności są wymagane.

Umowy ( doczytać!!):
1. Sprzedaży
2. Darowizny.
3. Dzieło.

Typologia umów:
a) umowy nazwane
b) umowy nienazwane
c) umowy mieszane.

Umowa- jest zgodnym oświadczeniem woli, co najmniej dwóch stron.

Sposoby zawierania umów:
- oferta
- rokowania
- przetarg
- licytacja

Regułą jest to, że forma umowy jest dowolna.
Wyjątki mogą wynikać z woli stron, co do formy umowy.
Umowa może być dla celów dowodowych ( powyżej 2 tys. zł.) lub dla wywołania określonych skutków prawnych.

Istnieje zasada swobody umów:
- czy zawrzeć umowę czy nie
- wybór kontrahenta
- swoboda, co do treści umowy
- swoboda, co do formy

Istnieją jednak ograniczenia, co do wymienionych swobód zawierania umowy.
Cechą charakterystyczną praw zobowiązań.

Umowa nazwana- ta, która jest uregulowana w akcie prawnym np. kodeks cywilny.

Umowa nienazwana- cechy jej nie są określone przez ustawodawcę.

Umowa mieszana- pośrednia między umową nazwaną a mieszaną i posiada cechy obu umów.

Przyjmuje się, że do umów nienazwanych stosuje się przepisy, które dotyczą poszczególnych rodzajów umów a mogą mieć zastosowanie do umów nienazwanych.


PRAWO SPADKOWE

Są to czynności prawne na wypadek śmierci.

Testament- jest to czynność prawna wykonana za życia, która skutki ma po śmierci.
Dotyczy praw podmiotowych majątkowych.

Sukcesja uniwersalna- polega na tym, że w drodze czynności prawnej np. testamentu, następca prawny wchodzi w całokształt praw i obowiązków poprzednika.

Podstawowym źródłem jest kodeks cywilny, rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 1965r.

Spadek- prawa i obowiązki majątkowe osoby zmarłej.
Niemajątkowe nie wchodzą do spadku oraz te prawa i obowiązki majątkowe niezbywalne, czyli ściśle związane z osobą zmarłą (spadkodawcą). Nie są dziedziczne prawa i obowiązki majątkowe, które przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami czy nie.

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Spadkodawca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Spadkobiercą może być osoba, która żyje i istnieje.
Dziedziczy dziecko poczęte, jeżeli otwarcie spadku nastąpiło przed urodzeniem a dziecko urodziło się żywe.
Osoba musi chcieć dziedziczyć, czyli nie odrzuci spadku.
Spadkobierca, aby mógł dziedziczyć nie może być uznany za niegodnego do dziedziczenia. Za niegodnego uznaje sąd, przy czym z żądaniem o uznanie, za niegodnego może wystąpić każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dana osoba dowiedziała się o przyczynie niegodności, z żądaniem tym należy jednak wystąpić nie później niż w ciągu 3 lat od otwarcia spadku.

Przyczyny niegodności:
1. Dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciw spadkobiercy.
2. Przestępstwem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia testamentu lub odwołania testamentu lub tez przeszkodził spadkodawcy w sporządzeniu albo odwołaniu testamentu.
3. Umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkowy, podrobił lub przerobił testament albo umyślnie skorzystał z podrobionego lub przerobionego testamentu.

Skutki niegodności
Osoba uznana za niegodną zostaje wyłączona z dziedziczenia, tak jakby nie dożyła otwarcia spadku. Spadkobierca nie może zostać uznany za niegodnego, któremu przebaczył spadkodawca. Przebaczenie jest skuteczne, gdy spadkodawca działał z dostatecznym rozeznaniem, (czyli osoba jest świadoma przebaczenia).

Reguły do dziedziczenia:
1. Z mocy testamentu.
2. Z mocy ustawy- Powołanie do dziedziczenia z mocy ustawy:
- gdy nie ma testamentu, czyli spadkodawca nie sporządził testamentu,
- gdy osoby powołane w testamencie nie dożyły otwarcia- dziedziczy Skarb Państwa.
- gdy spadkobierca odrzuca spadek
- gdy spadkobierca nie może dziedziczyć ( uznanie za niegodnego)
- gdy testament jest wadliwy.

Możliwe jest dziedziczenie z mocy testamentu i z mocy ustawy łącznie:
- gdy spadkodawca nie określił spadkobiercy, co do części majątku
- gdy spadkodawca powołał osoby, ale jedna nie chce lub nie może dziedziczyć

Testament- ostatnia wola spadkodawcy. Jest to czynność prawna jednostronna, na wypadek śmierci, sporządzony za życia, zaś skutki testamentu są po śmierci. Jest czynnością prawną odwołalną, czyli spadkodawca może w każdej chwili odwołać cały testament lub jego poszczególne postanowienia. Odwołanie może nastąpić w sposób wyraźny lub dorozumiany np. sporządzenie nowego testamentu, zniszczenie, pozbawienie cech ważności. Testament jest czynnością sformalizowaną i niezachowanie wymogów formalnych skutkuje nieważnością testamentu. Spadkobierca musi zastosować się do wymogów ustawy. Testament może sporządzić osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, osobiście (nie przez pełnomocnika).

Testament, który został sporządzony pod wpływem wad oświadczenia woli (błąd, groźba, brak świadomości) jest nieważny.

Rodzaje testamentów:
1. Zwykłe ( musi być spisany ręcznie, trwałym atramentem, tuszem, nie ołówkiem, ponieważ istnieje możliwość podrobienia. Ważny jest stan psychiczny spadkodawcy- czy był on w pełni świadomy.):
a) testament własnoręczny- zwany holograficznym, sporządzenie polega na tym, że spadkodawca sporządza własnoręcznie swoją ostatnią wolę, opatruje datą i podpisuje. Testament własnoręczny musi być napisany w całości przez spadkodawcę. Wymogiem jest własnoręczność, podpis oraz data. Podpis identyfikuje oraz zamyka testament. Bez daty testament jest nieważny, chyba, że nie ma wątpliwości, co do zdolności spadkodawcy, co do sporządzenia testamentu lub nie ma wątpliwości, co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
b) Notarialny- przepisy prawa o notariacie mówią jak powinien być sporządzony. Jest najbezpieczniejszym testamentem
c) testament allograficzny zwany urzędowym- spadkodawca wobec świadków oświadczy swoją wolę ustnie wobec osoby urzędowej:
- przed przewodniczącym zarządu jednostki samorządu terytorialnego
- przed sekretarzem powiatu lub gminy
- wobec kierownika USC.

Oświadczenie spadkodawcy jest spisywane w protokole, w którym podawana jest data. Protokół odczytywany jest w obecności świadków, następnie podpisany powinien być przez spadkodawcę, przez osobę urzędową i przez świadków.
Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu należy podać przyczynę braku podpisu. Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu allograficznego.

2. Testamenty szczególne:
a) testament ustny
b) testament sporządzony na statku morskim lub powietrznym
c) testament wojskowy


Różnica między testamentem zwykłym a szczególnym:
a) testamenty szczególne sporządzone są w szczególnych okolicznościach
b) testamenty szczególne tracą moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających sporządzenie testamentu szczególnego.

Uprawnienia do stworzenia szczególnego testamentu to szczególne okoliczności, to możliwość nadejścia w każdej chwili śmierci. Jeżeli spadkodawca nie jest w stanie własnoręcznie napisać testamentu, bądź udać się do urzędu czy notariusza, wówczas przy świadkach wyjawia swoją ostatnią wolę.

Nie ma czegoś takiego, że któryś z testamentów jest lepszy. Testamentem ważniejszym jest młodszy testament.

Kiedy, ktoś nie pozostawi testamentu, wówczas wchodzą w grę przepisy kodeksu cywilnego. Dziedziczenie ustawowe masa spadkowa dzielona jest zgodnie z kodeksem cywilnym.
Kodeks cywilny przewiduje, że spadkodawca pozostawił małżonka, dzieci. Jeżeli nie ma spadkobiercy, wtedy dziedziczy Skarb Państwa. Wstępni są to: rodzice, dziadkowie itd. Natomiast stępni są to: dzieci, wnukowie.

Dwa podstawowo kręgi:
1. W pierwszej kolejności brane są pod uwagę dzieci, małżonek. Dzieci i żona dziedziczą w częściach równych, z tym, że żona nie może otrzymać mniej niż ¼. Niezależnie, z którego małżeństwa są dzieci, wszyscy traktowani są równo.

Części z poprzedniego
małżeństwa

BBBBB

Jeżeli spadkobierca nie dożył spadku to część spadku przechodzi dalej w równych częściach.

2.W sytuacji, gdy spadkobierca nie pozostawił po sobie dzieci to dziedziczą małżonek, rodzice.
Wszyscy dziedziczą w częściach równych z tym, że małżonek otrzymuje zawsze połowę.
Gdy spadkodawca spisuje testament to liczy się tylko ostatnia wola spadkodawcy.

Wydziedziczenie.
Pozbawienie kogoś możliwości dziedziczenia.

Aby wydziedziczenie było ważne musi być zgodne z kodeksem cywilnym. Chodzi tutaj o uszczuplenie tego, co dostałyby dzieci, małżonek. Wydziedziczenie, to pozbawienie do tzw. zachowku.
Zachowek- jest to połowa lub 2/3 tego, co dostałaby ta osoba, jeśli doszłoby do dziedziczenia ustawowego. Przesłanki skutecznego wydziedziczenia:
Należy podać podstawę wydziedziczenia, należy to opisać. Gdy spadkodawca przebaczył spadkobiercy i są tego świadkowie, to zawarte w testamencie wydziedziczenie, nie może być podstawą wydziedziczenia.

Spadkodawca może wydziedziczyć:
1. Wbrew woli spadkodawcy postępuje, w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Jest to zachowanie naganne społecznie.
2. Dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z bliskich mu osób, umyślnego przestępstwa przeciwko zdrowiu, życiu, wolności.
3. Uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.